Θεία Χάρις, Θεία Δωρεά και Θείο Χάρισμα στη ζωή της Εκκλησίας – Του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου

 

Ο γνωστός παπάς, ψυχολόγος, φιλόσοφος και καθηγητής της δογματικής π. Νικόλαος Λουδοβίκος μίλησε πριν 3 μήνες στον Ιερό Ναό αγίου Νικολάου Θέρμης με θέμα «Θεία Χάρις, Θεία Δωρεά και Θείο Χάρισμα στη ζωή της Εκκλησίας». Επειδή νομίζω ότι ο π. Νικόλαος είναι από τους καλύτερους δασκάλους της Ορθόδοξης Εκκλησίας αλλά τον καταλαβαίνεις καλύτερα αν διαβάζεις τι είπε, πληκτρολόγησα την ομιλία του.

Μια φορά κουβεντιάζαμε με ένα μοναχό στο Άγιο Όρος που είχε αγιότητα, αλλά δεν είχε ιδιαίτερη παιδεία, εγώ ήμουν νεαρός κληρικός και μου λέει «πάτερ, μου λέει ο λογισμός πως ο άνθρωπος χωρίς την Χάρη είναι ένα κρέας κρεμασμένο από ένα τσιγκέλι». Μου έκανε τρομερή εντύπωση. Δηλαδή ένα άψυχο σώμα. Οι Πατέρες της Εκκλησίας των δυο πρώτων αιώνων είχαν πει ακριβώς αυτό «ο κατά φύσιν άνθρωπος αποτελείται από σώμα, ψυχή και χάρη». Τι είναι αυτή η χάρις ; Η χάρις είναι η παρουσία του Θεού μέσα στα πράγματα του κόσμου. Η χάρις είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Θεός εμφανίζεται. Εμφανίζεται με πολλούς τρόπους, ως δημιουργός, ως συντηρητής και προνοητής του σύμπαντος, ως εκείνος ο οποίος αγιοποιεί και θεώνει την δημιουργία. Και τι σημαίνει θεώνει ;

Ξέρετε πόσο δύσκολο πράγμα είναι να μιλήσει κανείς για τον Χριστιανισμό; Είναι σχεδόν αδύνατο. Αυτά που λέμε συνήθως είναι ηθικολογικές ανοησίες λίγο ή πολύ. Μιλούσα χθες με ένα καθηγητή από την Αγγλία ο οποίος εργάζεται σε ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη, είναι ένας μεγαλοφυής άνθρωπος, και ο οποίος τελευταία έχει θεολογικά ενδιαφέροντα. Κάναμε μια συνάντηση και μου έλεγε «εμείς αυτό το οποίο κάνουμε είναι η αναβάθμιση της ανθρώπινης φύσης». Προσέξτε. Μετά τον διαφωτισμό, μετά δηλαδή εκείνη την περίοδο του 17^ου αιώνα όπου ο άνθρωπος διεκήρυξε την ανεξαρτησία του από το επέκεινα και αποφάσισε να γίνει ο ίδιος κύριος του εαυτού του αποκλειστικά και μόνο εις τρόπον ώστε ο μοναδικός  νόμος είναι πλέον αυτά που ο ίδιος επιθυμεί, αυτά που η φύση του λέει ότι χρειάζεται άμεσα για να δικαιωθεί, χωρίς  να υπάρχει κανένας Θεός ο οποίος θα υπαγορεύει οποιαδήποτε αλήθεια έξω μου. Όταν λοιπόν έγινε αυτή η μεγάλη κατάφαση χωρίς κανόνες, χωρίς να υπάρχει κανένας δημιουργός από πίσω για να τον ρωτήσω τι πρέπει να κάνω που μ’ έφτιαξες.

Στην αρχαία τραγωδία αν κάνεις κάτι που δεν πρέπει θα τιμωρηθείς ακόμα κι αν είσαι ημίθεος όπως ο Προμηθέας που πήρε την φωτιά από τους θεούς και την πήγε στους ανθρώπους, χωρίς να πάρει την άδεια του Δία. Και τιμωρήθηκε στον Καύκασο και τα γνωστά. Κοιτάξτε όμως τι τεράστιο σεβασμό έχει ο Έλληνας για τον κόσμο, το είναι και την δημιουργία. Αυτά τα πράγματα αρχίζουν να υποχωρούν με τον διαφωτισμό και γεννιέται η νεωτερικότητα. Ο τρόπος ο σημερινός που τα εξηγώ σε μια ομιλία μου στο διαδίκτυο «η ηθική του γούστου», ακούστε την αν θέλετε. Ποιος είναι ο νόμος σήμερα ο οποίος διέπει τις πράξεις μου ; Κάμνω αυτό που μου αρέσει, και εσένα τι σε μέλει ; Σήμερα αυτό γίνεται με τους ανθρώπους, περνάνε καλά ο ένας εις βάρος του άλλου. Και βασανίζουν ο ένας τον άλλο. Δε βγαίνει άκρη μ’ αυτό τον τρόπο επειδή συνεχώς συγκρούονται μεταξύ τους. Αυτό το πράγμα είναι η νεωτερικότητα, η ηθική του γούστου και η ανυπαρξία εξωτερικής πηγής αλήθειας. Η αλήθεια είναι ότι μ’ αρέσει εμένα. Και υπήρξαν και φιλόσοφοι που το στήριξαν αυτό και είπαν ναι, αυτό που θεωρώ εγώ σωστό θα κάνω. Δεν υπάρχει κάποιος ο οποίος να υπαγορεύει, δεν υπάρχει η έννοια της θείας εντολής. Ούτε η έννοια της πραγματικότητας του Θεού. Πορευθέντες με τον τρόπο αυτό φτάσαμε σιγά σιγά στο να καταλάβουμε κάτι φοβερό. Ότι ο άνθρωπος είναι  ανεπαρκής. Εκεί οδήγησε η υπερτίμηση του ανθρώπου. Και όντας ανεπαρκής ο άνθρωπος πρέπει να βρούμε ένα τρόπο να τον αναβαθμίσουμε.

Στο πολιτικό πεδίο αυτό έγινε με τον Ολοκληρωτισμό. Ο Ναζισμός, ο Φασισμός, ο Κομμουνισμός τι ήταν ; Ήταν τρόποι να φτιάξεις ένα τέλειο άνθρωπο και μια τέλεια ιστορία και μια τέλεια κοινωνία με τις δυνάμεις σου. Που σημαίνει τι ; Κατ’ αρχήν τους μισούς θα τους στείλουμε στα Γκουλάγκ και στα άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης, θα κάνουμε παντού πολέμους για να επιβάλλουμε την κυριαρχία μας και να είναι όλοι πηγές για την δική μας καλοπέραση. Στο επιστημονικό πεδίο γίνεται με την Βιοτεχνολογία. Η Βιοτεχνολογία είναι κάτι φοβερό γιατί εγείρει ερωτήματα ηθικά τρομερά για το τι είναι ο άνθρωπος, για το που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος, για το ποιο είναι το δικαίωμα που έχει πάνω στη δημιουργία και πάνω στον εαυτό του και πάνω στους άλλους ανθρώπους. Παραδόξως με τον τρόπο αυτό μπορούμε να καταλάβουμε τι είναι η χάρις. Μπορούμε να καταλάβουμε γιατί έγινε η Ενσάρκωση.

Αλήθεια γιατί έγινε η Ενσάρκωση ; Η χειρότερη απάντηση που παίρνω είναι ότι έγινε για να υποφέρει, να πληρώσει το χρέος που δεν μπορούσα να πληρώσω εγώ. Μα τόσο παλαβός είναι ο Θεός ; Τόσο σκληρός που θέλει σώνει και καλά να πληρώσει το χρέος κάποιος ; Αυτός ο Θεός που λέμε «μακρόθυμος και πολυέλαιος, ουκ εις τέλος οργισθήσεται ουδέ εις τον αιώνα μηνιεί». Που δεν θυμώνει ποτέ στον αιώνα ; Αυτός ο Θεός λοιπόν έχει ανάγκη να τιμωρήσει κάποιον και επειδή εγώ είμαι ασήμαντος πρέπει να τιμωρήσει κάποιον σημαντικό, τον Υιό Του ; Αυτά ειπώθηκαν στη Δύση και λένε πριν το Πάσχα και μερικοί παπάδες αυτές τις ανοησίες. «Δεν μπορούσα να πληρώσω εγώ το χρέος». Τολμάς και λες στον Θεό ότι έχεις και χρέος ; Σαν να λέει το μυρμήγκι «τι χρέος έχω στον ελέφαντα; ». Δεν έχει χρέος.

Η πτώση του ανθρώπου δεν έγκειται στο ότι παρέβη μια εντολή αλλά στο ότι παίρνει λάθος δρόμο, αυτό είναι το σημαντικό. Δεν είναι νομικό θέμα. Δεν είναι το ζήτημα ενός κακού ή αυστηρού πατέρα που είπε «κοίταξε δεν θα πιεις αυτό το τσάι. Το ήπιες, έλα εδώ τιμωρία. Δεν είναι έτσι. Δεν είναι ο Θεός έτσι. Ο Θεός σου λέει «κοίταξε, μπορείς να πιεις απ’ αυτά τα δύο, αυτό έχει αυτές τις ιδιότητες, εκείνο έχει τις άλλες. Επειδή είσαι ελεύθερος και είσαι εικόνα δική μου, θα διαλέξεις εσύ. Διάλεξε». Γι’ αυτό δεν είπε στον Αδάμ αν δεν υπακούσετε να πεθάνετε, αλλά αν δεν υπακούσετε θα πεθάνετε. Προσέξτε, αυτό είναι θάνατος. ΘΑ όχι ΝΑ, δεν είναι καταδίκη. Είναι ο δρόμος τον οποίο παίρνεις. Παίρνεις τον δρόμο απέναντι στην γυναίκα σου να διεκδικείς, να διεκδικείς. Αυτό έχει ένα τέλος. Ποιο είναι το τέλος ; Ή θα την θάψεις, ή θα σε θάψει. Ή θα την τελειώσεις ή θα σε τελειώσει. Αυτό δεν είναι καταδίκη. Είναι η δική σου ελεύθερη επιλογή και κατεύθυνση. Ο Θεός δεν μας κοπανάει κάτω και να μας κάνει σαν τα ποτήρια τα οποία δεν έχουν καμία κρίση, δεν έχουν δικαίωμα να επιλέξουν οτιδήποτε. Εικόνα του Θεού σημαίνει ελευθερία. Ο Θεός έχει δημιουργήσει κάτι αδιανόητο. Ένα όν ελεύθερο σαν κι Αυτόν. Που μπορεί να του πει όχι. «Φύγε από κοντά μου, δεν θέλω να ξέρω τους δρόμους σου».

Η Ενσάρκωση λοιπόν δεν γίνεται για να πληρώσει κάποιος. Ούτε για να έρθει ο Θεός να μας τα πει από κοντά. Αφού μας τα είπαν οι Προφήτες. Γιατί γίνεται η Ενσάρκωση ; Είναι πολύ σοβαρό να το γνωρίζετε ως Χριστιανοί. Η Ενσάρκωση γίνεται για ένα λόγο. Για να μπει μέσα σε μένα η θεία ζωή. Να εισέλθει μέσα μου μια δύναμη τεράστια η οποία, από κρέας στο τσιγκέλι που έλεγε και ο απλοϊκός μοναχός, θα με κάνει ένα όν το οποίο γίνεται το κέντρο του κόσμου και της δημιουργίας και το οποίο γίνεται ένας θεός κατά χάριν. Αυτό δεν γινόταν αν δεν έμπαινε όλη αυτή η χάρις μέσα στην ανθρώπινη φύση ώστε να υπάρχει εκεί. Κάθε φορά που κοινωνείτε Σώμα και Αίμα Χριστού, αυτό το Σώμα και το Αίμα είναι το Σώμα και Αίμα του Χριστού, που σημαίνει ότι έχει όλη τη χάρη. Όλη τη χάρη, είναι ο Θεός. Αλλά με τη μορφή της εισχώρησης μέσα στην υλικότητα. Είμαστε υλικά όντα, γι αυτό. Ξέρετε το Ισλάμ έχει αντιγράψει την καινή και την Παλαιά Διαθήκη, είναι μια χριστιανική αίρεση, αλλά δεν έχει θέωση. Δεν παραδέχεται την Ενσάρκωση ή την παραδέχεται κουτσά και στραβά. Το θέμα είναι, αν δεν υπάρχει Ενσάρκωση, μπορεί να γίνει θέωση ; Πέστε ότι εδώ μπροστά εμφανίζεται μια κατσαρίδα και περπατάει καμαρωτή. Την κατσαρίδα μπορείς να την εκπαιδεύσεις, να την φοβίσεις, να την σκοτώσεις, να την πας όπου θέλεις, να την κάνεις να σε καταλάβει δεν μπορείς. Πρέπει να γίνεις κατσαριδάνθρωπος εσύ ο ίδιος, ώστε να μεταφράσεις με τον δικό της τρόπο αυτά που θέλεις να της πεις.

Αυτό είναι το μεγαλείο της Ενσάρκωσης. Ότι όλα τα θεία πράγματα μεταδίδονται στο ανθρώπινο και όλα τα ανθρώπινα εκτελούνται θεοπρεπώς. Αυτό το πράγμα είναι η Πίστη μας. Είναι μια αναβάθμιση. Πολύ μεγαλύτερη από τη βιοτεχνολογία και επιπλέον την εκτελεί ποιος ; Αυτός που έφτιαξε τον άνθρωπο. Υπάρχει μια ομιλία μου στο διαδίκτυο «γιατί δεν θέλουμε να περπατήσουμε πάνω στη θάλασσα ;». Ο Χριστός θέλει να περπατούμε πάνω στη θάλασσα. Ξέρω πολύ καλά πόσο δύσκολο είναι να καταλάβετε αυτά που λέω, γιατί ο χριστιανισμός μας παρουσιάζεται ουσιαστικά σαν μια ηθικολογία ευκαιρίας. Έτσι πολλοί νομίζουν ότι ο χριστιανισμός είναι μια σειρά από αυθαίρετες ηθικολογίες με τις οποίες κάποιος κομπλεξικός παπάς ελέγχει το στομάχι σου, το κρεβάτι σου, το πορτοφόλι σου και εγώ δεν ξέρω τι άλλο. Αυτά τα ξέρουμε όσοι από εμάς υπήρξαμε άθεοι, όπως εγώ. Πίστευα ότι αυτή η αναβάθμιση είναι αδύνατο να γίνει. Το γεγονός του Χριστού είναι το μεγάλο σκάνδαλο. Ο Χριστός είναι το μεγαλείο του Θεού, επειδή εισέρχεται στην δημιουργία ως ένας από εμάς. Και μεταφράζει τα πράγματα του Θεού σε ανθρώπινη γλώσσα και σε ανθρώπινα έργα. Και τι λέει, αυτά που έκανα θα τα κάνετε και εσείς και μείζονα τούτων θα κάνετε. Και βρίσκει κανείς έναν άνθρωπο σ’ αυτή την κατάσταση, να έχει δηλαδή την χάρη. Τι σημαίνει χάρη ; Κατά φύσιν δεν μπορείς να είσαι θεός. Σου δίνει όμως την δυνατότητα να έχεις όλα τα γνωρίσματα του Θεού εκτός από την κατά φύσιν ταυτότητα.

Είναι σαν να έχεις έναν Πατέρα υπερβολικά πλούσιο και σου λέει «κοίταξε, εσύ δεν μπορείς να γίνεις εγώ, αλλά εγώ επειδή σε αγαπώ σου δίνω την κυριότητα αυτής της περιουσίας και κάνε αυτά που θέλεις». Αυτό σημαίνει χάρις. Στα ελληνικά σώζεται αυτή η έκφραση, «κάνε μου τη χάρη» δε λέμε ; Είναι η ίδια λέξη. Τι σημαίνει ; Κάνε μου την χάρη, βέβαια κανονικά δεν πρέπει να μου την κάνεις, αλλά σε παρακαλώ, κάνε μου την χάρη. Ακριβώς αυτό είναι η χάρις. Είναι δηλαδή η συγκατάβαση (συν – καταβαίνω) του Θεού με την οποία παρέχει όλη τη θεία ζωή εν Χριστώ. Γι αυτό και το κέντρο της πνευματικής ζωής είναι η Θεία Ευχαριστία, η Θεία Κοινωνία. Γι αυτό πάντα λέω στους μαθητές μου – ιερείς. Να βρίσκετε τρόπους να κοινωνείτε τους ανθρώπους, όχι να μην τους κοινωνείτε. Και σ’ αυτό υπάρχει πλάνη. Είναι πολύ σοβαρό το θέμα. Πριν χρόνια έκανα κάπου μια ομιλία και ανάμεσα στα άλλα τους είπα να κοινωνούν συχνά. Στο τέλος με πλησιάζει μια κυρία και μου λέει, εγώ μπορώ να κοινωνώ συχνά επειδή δεν έχω άντρα. Έκανα τον σταυρό μου, τι λες βρε, της λέω. Και υπάρχουν και πνευματικοί που λένε 40 μέρες αποχή το ζευγάρι για να κοινωνήσουν. Σε 40 μέρες το ζευγάρι ή θα έχουν χωρίσει ή θα έχουν διαπράξει μοιχεία. Ποιος τα λέει αυτά ; Πάντως όχι το Πηδάλιο, όχι οι Πατέρες. Αν διαβάσετε τους Πατέρες όπως ο άγιος Ειρηναίος λέει το ζευγάρι θα εγκρατεύεται όποτε θέλουν αυτοί, από συμφώνου, όπως λέει ο Παύλος. Αλλά λέει νομίζω καλό είναι το Σαββατοκύριακο 24 ώρες πριν την Θεία Κοινωνία και 24 ώρες μετά, κι αυτό από σεβασμό προς το γεγονός, για να μην είναι αλλού ο νους τους.

Και την νηστεία στο φαγητό, το προηγούμενο βράδυ πριν κοινωνήσουμε, για ποιο λόγο την κάμνουμε ; Μα για να ετοιμαστούμε πνευματικά για το επερχόμενο γεγονός, εφαρμόζοντας στον εαυτό μας ένα μικρό περιορισμό. Προς τιμήν του γεγονότος. Όχι αν κανείς δεν έχει νηστέψει δεν μπορεί να κοινωνήσει. Βλέπετε στην διακαινήσιμο εβδομάδα. Δεν νηστεύουμε αλλά κοινωνούμε. Τι θέλω να σας πω. Έχει χαθεί η Θεία Ευχαριστία γιατί χάθηκε η αίσθηση του τι μας χρειάζεται η Εκκλησία. Εγώ σας λέω, η Εκκλησία μας χρειάζεται για να κοινωνούμε. Αν δεν κοινωνείς δεν μπορείς να κάνεις πολλή προσευχή. Είναι η χάρις η ζωντανή που σε καλεί από μέσα σου για προσευχή. Και η προσευχή αυξάνει την χάρη. Γι αυτό μετά ο άνθρωπος ζητάει μεγαλύτερη επαφή με τα μυστήρια και με την εξομολόγηση. Προσέξτε η εξομολόγηση είναι πάρα πολύ σοβαρό πράγμα. Έχουμε όλοι υιοθετηθεί εν Χριστώ με το βάπτισμα. Το βάπτισμα έχει συνδεθεί ανόητα με το προπατορικό αμάρτημα. Δεν έχει καμία σχέση με το προπατορικό αμάρτημα. Αυτό μας το έχει συγχωρέσει ο Θεός. Για να γίνει η Ενσάρκωση, η συγχώρεση προηγήθηκε. Το βάπτισμα είναι υιοθεσία. Είναι να βγω τώρα στον δρόμο εγώ, να βρω ένα παιδάκι κουρελή που δεν έχει τα μέσα να ζήσει και του λέω, έλα εδώ πάμε στο Ληξιαρχείο και σε ονομάζω παιδί μου. Και έχεις δικαιώματα πάνω στην περιουσία μου, είσαι μέρος της οικογένειας, έλα στο σπίτι, στον Οίκο του Πατρός, όπου θα είσαι αδελφός του Υιού κατά φύσιν που είναι ο Χριστός. Και μπαίνω ως αδελφός του Χριστού στο σπίτι. Και μετά μου δίνει το Χρίσμα το οποίο είναι η διακονία μου μέσα στο σπίτι. Το ιδιαίτερο χάρισμα, τι θα κάμνω. Όλοι είμαστε χαρισματούχοι κι έχουμε την κοινή τράπεζα που είναι η Θεία Ευχαριστία. Αυτός ο Οίκος του Πατρός είναι η Εκκλησία που είναι η πραγματικότητα των εσχάτων τώρα, είναι η Βασιλεία του Θεού εδώ στο τώρα, είμαστε αυτή την στιγμή συμπολίτες των αγίων και οικείοι του Θεού. Τα λόγια αυτά του Παύλου είναι, δεν είναι δικά μου. Οι καημένοι οι μουσουλμάνου φωνάζουν από μακριά στον Θεό. Εμείς του μιλάμε στο αυτί, αυτό σημαίνει οικείος του Θεού.

Η εξομολόγηση τι είναι ; Ξελαμπικάρει τη σχέση του βαπτίσματος. Επειδή το βάπτισμα το λερώνουμε με τις δικές μας μικρές ή μεγάλες ανοησίες πάμε στον Πνευματικό και του λέμε «κοίταξε να δεις, αυτό που έκανα επίτηδες, επίτηδες το έκανα και το ξαναέκανα, δεν θα ήθελα να το κάνω». Κι αυτό το επίτηδες ο Θεός το υπολογίζει ως ακούσιο. Διαβάζει ο παπάς την ευχή της συγχώρησης και νοιώθεις σαν να φεύγει από πάνω σου ένα φορτηγό. Κι ελαφρώνεις και ξανά κοιτάς τον Θεό στο πρόσωπο και ξανά υπάρχει αυτή η σχέση, του Πατρός με το παιδί και ξανά αρχίζουν τα παιχνίδια. Γιατί βασικά ο Θεός παίζει μαζί μας. Όσοι έχετε παιδιά και εγγόνια πως ακριβώς παίζετε μ’ αυτά, ιδίως αν είναι μωρά ; Ακριβώς έτσι παίζει ο Θεός μ’ εμάς. Δεν σας φαίνεται παράξενο ; Και μας παίρνει και στα σοβαρά. Όπως εσύ με το μωρό σου παίζεις, κάνεις μαζί του και τούμπες, από μέσα σου όμως είσαι σοβαρός. Τι θέλει το μωρό, δος του το ένα και το άλλο. Δεν του λες, ξέρεις ποιος είμαι εγώ ; Ανέχεται να Τον κοιτάμε στα χέρια και όχι στα μάτια, όπως όλοι οι καλοί μπαμπάδες. Ο καλός παππούς μπαίνει στο σπίτι με τα χέρια γεμάτα καραμέλες κι αυτά κοιτάνε τα χέρια του. Μέχρι να μάθουν ποιος πραγματικά είναι ο μπαμπάς, ο παππούς τους, θα περάσουν πολλά. Στο μεταξύ θα παίρνουν καραμέλες, σοκολατάκια. Έτσι κάνει κι ο Θεός. Έτσι ακριβώς, μέχρι να φτάσει κανείς για λίγο, ένα δευτερόλεπτο να δει κάτι απ’ αυτό που πραγματικά είναι ο Θεός και τότε αλλάζει ο άνθρωπος τελείως. Σοβαρεύει. Αυτό που λέει ο Παύλος «εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού».

Τι φοβερά λόγια ! Να φτάσεις ακριβώς στο μέτρο της ηλικίας που γνωρίζεις τον Χριστό όπως ακριβώς είναι. Μέχρι τότε τι κάνεις ; Δός μου το ένα, δός μου το άλλο. Να πάρω μια αύξηση, να πάρω αυτοκίνητο. να πάρω σπίτι, να παντρέψω το παιδί μου …  Κακά είναι αυτά ; Όχι. Αλλά ο Θεός στα δίνει όλα αυτά για να καταλάβεις. Όπως και μένα μια φορά μου είχε πει ο άγιος Παΐσιος «υπάρχει ένα μεγάλο ζαχαροπλαστείο, και εσύ να τρως και να δίνεις και στους άλλους». Προσέξτε έχει χαθεί αυτή η αίσθηση. Η πηγή της δυστυχίας μας είναι αυτή. Ο λόγος για τον οποίο αυτή η αίθουσα δεν έχει δέκα φορές περισσότερους ανθρώπους είναι ότι έχει χαθεί αυτή η αίσθηση. Εμείς μόλις δούμε τον παπά, τι να κρύψουμε σκεπτόμαστε. Και είναι φοβερό ο παπάς να δέχεται να παίζει τον χωροφύλακα , τον εισαγγελέα και να ασχολείται με βλακείες. Τι με νοιάζει εμένα αν εσύ… Εμένα το μόνο που με νοιάζει είναι αυτή η προοπτική. Αν χαθεί αυτή η αίσθηση δεν ξέρουμε μετά γιατί πηγαίνουμε στην Εκκλησία και λέμε ανοησίες. Και δεν πείθουμε κανέναν και δεν πείθουμε κυρίως τα νέα παιδιά που έχουν τρομακτική ανάγκη να τ’ ακούσουν αυτά. Γιατί περνάν πάρα πολύ δύσκολες καταστάσεις πλέον. Πιστέψτε με, επειδή λόγω της ακαδημαϊκής μου ιδιότητας συναναστρέφομαι συνεχώς με νέους ανθρώπους, σας βεβαιώνω τα νέα παιδιά πολύ περισσότερο από εμάς, πολύ περισσότερο από περασμένες γενιές σείονται και βασανίζονται και ταλαιπωρούνται. Γιατί ; Γιατί τα πάντα τους δελεάζουν ώστε να λειτουργούν μόνο για τα πάθη τους. Τα οποία πάθη είναι ηθικές δυνάμεις της ψυχής, δεν έκανε τίποτα κακό ο Θεός. Δε σου λέει μην αγαπάς, μην ερωτεύεσαι, μη μισείς, αλλά αγάπα σωστά, ερωτεύσου σωστά, μίσησε αυτό που πρέπει. Είναι δυνάμεις θετικές όλα αυτά.

Αν όμως τα συσκοτίσω αυτά τότε φαίνεται ο Θεός φθονερός επειδή ενώ ο ίδιος τα έφτιαξε, τα απαγορεύει. Τότε τι τα έφτιαξες ; Η παρέμβαση του Θεού έγκειται στο να κάμνουμε τα πράγματα όλα με τρόπο γόνιμο, αποδοτικό που να ελκύει τη χάρη, όχι να την απομακρύνει. Ώστε σιγά σιγά μέσα απ’ αυτά που κάμνουμε να αγιαζόμαστε βήμα προς βήμα γνωρίζοντάς Τον και βλέποντας πως είναι Αυτός και σιγά σιγά να μας δώσει την πληρότητα της θείας ζωής και έτσι μπορούμε να φτάσουμε στο σημείο μια απλή γιαγιά ν’ αλλάζει την πορεία της ιστορίας. Θυμάστε στην ιστορία με τα Σόδομα, τι ρωτάει ο Αβραάμ τον Θεό ; Αν υπήρχαν 50 δίκαιοι θα τους έκαιγες ; Όχι. Αν υπήρχαν 40,30,20,10 ; Όχι. Εκεί σταματάει ο Αβραάμ παγωμένος, δεν τολμάει να κάνει την φοβερή ερώτηση. Αν υπήρχε ένας ; Η απάντηση του Θεού θα ήταν όχι. Τεράστιο το έλεος του Θεού σ’ αυτή τη ζωή. Την κόλαση την φτιάχνουμε μόνοι μας. Δεν ξέρει ο Θεός να κολάζει. Η κόλαση είναι πέρα από την ύπαρξή Του. Αλλά όταν του λες φύγε είναι τόσο ευγενικός και ελεύθερος και παραμερίζει. Και εσύ τραβάς τα μύρια από τους άλλους, ορατούς και αοράτους, και λες «κόλαση». Αν Τον φωνάξεις όμως πάλι έρχεται. Αυτό το παιχνίδι όμως δεν μπορεί να γίνεται αιώνια, κάποια στιγμή όταν καταλάβεις τι σημαίνει κόλαση, ο Θεός θα σου πει, θέλεις να μπεις σ’ αυτή την κόλαση ; Αν θες, μπες και αιώνια κάθισε εκεί.

Όταν τσακώνεσαι με την γυναίκα σου μέχρι θανάτου και τα παιδιά εξαφανίζονται για να γλιτώσουν, όταν με τον γείτονα, τον προϊστάμενο σκοτώνεσαι και το αισθάνεσαι μέσα σου ότι αυτό το πράγμα παράγει θάνατο και μπορεί να φτάσει η κατάσταση μέχρι τον φόνο … Νομίζετε ότι αυτοί που σκότωσαν ξεκίνησαν για να πάνε να σκοτώσουν ; Μεγάλο λάθος είναι αυτό. Πολύ λίγοι άνθρωποι ξεκινούν με σκοπό να σκοτώσουν κι αυτοί είναι η εξαίρεση. Οι πιο πολλοί δεν ξεκινάν έτσι. Δεν θα σου πει ποτέ ο διάβολος σκότωστον. Θα σου πει «για πάρτου τον αέρα και μίλα του κι εσύ όπως πρέπει». Αυτό τον αγώνα τον πνευματικό που είναι ένας πόλεμος δεν τον ξέρουμε, επειδή χάνουμε απ’ τα μάτια μας το γιατί υπάρχει η Εκκλησία. Η Εκκλησία είναι ένα μυστήριο, είναι η βασιλεία του Θεού μέσα στον κόσμο. Είναι η δροσιά της χάριτος, είναι η ζωή η αιώνια, είναι η μεγάλη μας παρηγοριά, η μεγάλη μας, η μοναδική μας χαρά.

Ξέρει κανένας από εσάς αν θα πάει σπίτι του απόψε ; Το ξέρει κανείς σας με βεβαιότητα ; Τίνος είναι λοιπόν αυτό ; Δώρο του Θεού. Αυτός τα ομορφαίνει όλα, Αυτός είναι όλα, είναι πίσω απ’ όλα. Λες, έχω βάσανα, κι Αυτός είναι πίσω από τα βάσανα. Όχι με την έννοια όμως ότι τα δημιουργεί Αυτός, προσέξτε, είναι πολύ σημαντικό αυτό. Εμείς δεν είμαστε σαν τον Ιώβ να πάσχουμε για την δόξα του Θεού. Για μας ισχύει το «εν άλλοις πταίομεν, εν άλλοις κολαφιζόμεθα» είναι πνευματικός νόμος αυτό. Σπάνια θα βρεις άνθρωπο να δεχθεί ότι για μια κατάσταση έχει φταίξιμο και ο ίδιος του. Πάμε για εξομολόγηση και λέμε τι έφταιξαν οι άλλοι. Κι εγώ τους λέω στ’ αστεία, τώρα θα διαβάσω συγχωρητική ευχή για να συγχωρεθεί ο άλλος. Να συγχωρεθούν οι αμαρτίες του άλλου, όχι οι δικές σου. Τόση ώρα μου λες τι σου έκανε ο άλλος. Εσύ τι έκανες ; Εγώ, ξέρετε πόσο σωστός είμαι εγώ ; Δεν ξέρει κανείς τι να πρωτοτρομάξει. Όλο το Ευαγγέλιο είναι η ιστορία ακριβώς το πώς θα αναζητήσω την ευθύνη σε μένα. Τι κάνει ο Χριστός ; Λέει βρε παλιοτόμαρα τώρα θα σας σταυρώσω όλους ; Όχι, παίρνει την ευθύνη πάνω του. Και με τον τρόπο αυτό μας δείχνει ότι είναι η απέραντη συγγνώμη και η απέραντη αγάπη άνευ ορίων.

Τέλος η θυματοποίηση. Η κόλαση της ανθρώπινης ζωής είναι η θυματοποίηση. Η θεωρία του αποδιοπομπαίου τράγου. Πάντα φταίει κάποιος που είναι έξω από εμάς. Αν ο άνθρωπος αρχίζει να βλέπει τα πράγματα αλλιώς, θα συνειδητοποιήσει ότι στην ομορφιά του κόσμου η μεγάλη ανορθογραφία είναι ο ίδιος. Και αρχίζει η πιο ευτυχισμένη περίοδος της ζωής μας. Οι μόνοι άνθρωποι που γνώρισα και ήταν ευτυχείς ήταν οι άνθρωποι που είχαν μετάνοια. Τι σημαίνει μετάνοια ; Σημαίνει πως βλέπω πόσο όμορφος και τέλειος είναι και Τον ερωτεύομαι και καταλαβαίνω πόσο εγώ δεν το αξίζω. Δεν είναι μεταμέλεια. Μ’ έπιασε ο τροχονόμος να πάρει ευχή δεν τον είδα που ήταν κρυμμένος. Αυτό είναι μεταμέλεια, δεν άλλαξε τίποτα. Αν δεν με δει ο τροχονόμος θα το ξανακάνω. Η μετάνοια όμως είναι κάτι πολύ βαθύ. Αλλαγή του νου, αλλαγή υπαρξιακού προσανατολισμού. Που σημαίνει τι ; Δεν με παίρνει να είμαι τέτοιος. Και πέφτει ο σύζυγος στα πόδια της συζύγου και λέει είμαι ένα χαμένο κορμί. Και πέφτει η σύζυγος στα πόδια του συζύγου μετά από λίγο και λέει και εγώ τι είμαι μέχρι τώρα ; Μια γαβ – γαβ τίποτα άλλο. Μας έλεγε ο άγιος Πορφύριος στον γάμο έλεγε στον άντρα, πρόσεξε να μην της πάρεις τον αέρα, κοίταγε αυτός. Μετά έλεγε στην σύζυγο, πρόσεξε να μην του πάρεις τον αέρα, να μη θέλεις να του πάρεις τον αέρα. Σαν να λέει, μη γίνεις η κόλασή της γιατί μετά και αυτή θα γίνει η δική σου κόλαση κοκ.

Επειδή αυτή η επίγνωση λείπει δεν ξέρουμε τι να κάνουμε με την Πίστη μας καμιά φορά και δεν ξέρουμε σε τι χρησιμεύει. Και μετά έρχονται οι ηθικολογίες, μη κάνεις το ένα μη κάνεις το άλλο. Βρε άντε παράτα με. Έχω τα βάσανά μου, μου στερείς και εσύ τις παρηγοριές μου… Θυμάμαι μια φορά ήμουν με ένα Γ.Γ. του Υπουργείου Παιδείας και του έκανα το τραπέζι, επειδή ήμουν Πρόεδρος της Ακαδημίας. Αυτού του άρεσε να πίνει. Ήπιε μερικά ποτήρια, εγώ έκανα ότι δεν τον βλέπω. Έ λέω άσε τον άνθρωπο. Στο πέμπτο ποτήρι μου λέει «παπά θα με αφήσεις να κάνω την αμαρτία μου;». Του λέω «αν αυτή είναι η αμαρτία σου μόνο έχεις και ευλογία από μένα». Είναι φοβερό και ο παπάς γίνεται ένα στείρο ον ανόητο, που δεν έχει κανένα μήνυμα ζωής να δώσει. Μα εμείς τρέχαμε σαν παλαβοί πίσω από τους Πορφυρίους και Παϊσίους γιατί είχαν ζωή. Δεν ήταν δηλαδή κάποιος που σου κούναγε το δάκτυλο. Και εγώ κουνάω το δικό μου και μαλώνω και τι έγινε ; Δεν κουνάει ο Θεός το δάκτυλο. Ο Θεός ανοίγει ένα παράθυρο και ξαφνικά βλέπεις ένα τεράστιο σύμπαν μπροστά σου. Και εσύ νοιώθεις μυρμήγκι. Και μετά σε παρηγορεί η χάρις, έλα εδώ σ’ αγαπώ, έλα. Αν αυτά τα πράγματα τα καταλάβουμε και αρχίσουμε να τα ζούμε θα γίνουμε όλοι πηγή χάριτος και για τους άλλους. Και θα βλέπει ο άλλος και θα ζηλεύει και θα λέει δώσε μου και μένα. Έτσι επιβλήθηκε ο Χριστιανισμός. Τα μαρτύρια και τα καζάνια και τα βάσανα δεν τα εφάρμοζαν οι άγιοι, τα εφάρμοζαν οι άλλοι. Ούτε με μάχες επιβλήθηκε, ούτε με πολέμους, ούτε με τίποτα. Επιβλήθηκε μεταδίδοντας την αίσθηση της αιώνιας ζωής, χωρίς την οποία δεν μπορούμε να ζήσουμε. Γιατί, τι είναι αυτή η ζωή που ζούμε ; Όλη αυτή η ζωή είναι ένα τσίμπημα. Ώσπου να το καταλάβεις και να το ευχαριστηθείς, α με τσιμπάνε, τέλειωσε.

Αλλά βέβαια η ζωή είναι αιώνια. Το πρόβλημα είναι η κόλαση που δεν βλέπουμε μετά τον θάνατο. Για τους αγίους τα πέρα από τον θάνατο δεν ήταν τίποτα. Έλεγε ο άγιος Πορφύριος τώρα είμαστε στην Βασιλεία του Θεού, τώρα είμαστε αιώνιοι. Ο θάνατος είναι ένα μικρό τούνελ που βγαίνεις ξανά στο φως, δεν είναι τίποτα, μια αίσθηση απλώς στιγμιαία. Αυτά θέλουν μεγάλα μέτρα για να τα καταλάβει κανείς βέβαια. Εκείνο που μπορούμε να καταλάβουμε είναι ότι η χάρις είναι η τροφή μας, είναι ιδιότητά μας. Γι αυτό όποιος αρχίσει να κάμνει σοβαρή ζωή και πάψει να κατηγορεί όλο το σύμπαν εκτός από τον εαυτό του, και αρχίσει την μετάνοια που είπα πριν … Τι είπε ο άσωτος «ουκ ειμί άξιος κληθήναι υιός σου» μέσα στην στραβομάρα που είχε. Δεν είπε «κοίταξε πατέρα, οι κοινωνικές συνθήκες στην χώρα που πήγα ήταν πολύ καπιταλιστικές και το προλεταριάτο πρέπει να πάρει τα όπλα …». Δεν είναι μετάνοια αυτό. Και αλίμονο στις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που γίνονται από μη μετανοούντες. Γιατί ; Θα τους σφάξουν όλους. Όλοι οι μεγάλοι ολοκληρωτισμοί ήταν βουτηγμένοι μέσα στο αίμα. Γιατί ; Γιατί γινόταν από ανθρώπους που δεν ξέραν τον Θεό και δεν είχαν μετάνοια. Και όταν κανείς μετανοεί κατ’ αρχήν γίνεται πολύ εύσπλαχνος προς τους άλλους, γιατί βλέπει τα δικά του. Όσο είσαι κλεισμένος μέσα στην φανταστική σου τελειότητα, ότι είσαι αχτύπητος, πανέμορφος, πανέξυπνος, θεωρείς τους άλλους άξιους μόνο για ξύλο.

Αν αρχίσεις να βλέπεις όμως εσύ πόσες φορές έκανες ρεζίλι την χάρη του Θεού, πόσες φορές έχει πάει μάταια η χάρη του Θεού σε σένα, τότε αρχίζεις και πονάς τον άλλο, λες ο καημένος κι αυτός δυσκολεμένος είναι όπως κι εγώ. Κι εγώ μάλιστα πιο πολύ άσχημα γιατί αυτός δεν ξέρει αυτά που ξέρω εγώ. Προσέξτε γιατί αλλιώς ή τα πετάμε όλα αυτά ή κάνουμε τους αγίους. Εμείς οι παπάδες πέφτουμε ειδικά στο δεύτερο. Αλίμονο σε παπά που νομίζει ότι είναι άγιος, είναι επικίνδυνος. Ότι ανοησία κατεβαίνει στο κεφάλι του θα λέει «το Άγιο Πνεύμα» και από κάτω θα έχει τα προβατάκια επειδή «κάποιος ανόητος βρίσκει πάντα πιο ανόητους που τον θαυμάζουν». Και είναι φοβερό αυτό γιατί γελοιοποιεί μετά την Πίστη απ’ την άλλη πλευρά. Όλα είναι ζωντανά και όλα κρίνονται και παίζονται πάνω στην κόψη του ξυραφιού. Αλλά μας θέλει ο Θεός αληθινούς, ζωντανούς και απέναντί Του ανοιχτούς.