Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου Σπάρταλη εκ πατρός:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
To σημερινό Ουλουμπορλού ήταν η αρχαιοελληνική πόλη Απολλωνία και αργότερα η Βυζαντινή πόλη Σωζόπολη ήταν μια πόλη στην πρώην Ρωμαϊκή επαρχία της Πισιδίας και δεν πρέπει να συγχέεται με η Θρακική Σωζόπολη της σημερινής Βουλγαρίας . Στις αρχές του 20ου αιώνα και λίγο πριν από την Μικρασιατική καταστροφή διατηρούσε ένα Ελληνικό πληθυσμό 1500 ατόμων , που τελικά μετά από πολλούς αιώνες παρουσίας και αφού υπέστησαν απηνείς διώξεις προηγουμένως , εκδιώχθηκαν στην Ελλάδα από τους Τούρκους
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Η Απολλωνία περιβάλλεται από το λόφο Σαλγκαμλίκ στα δυτικά, το όρος Kapı και το οροπέδιο Yuvaça στα νότια, τα βουνά Kılıçlayan στα βόρεια και την πεδιάδα Senarkent στα ανατολικά στο σημείο που βρίσκεται η πόλη διέρχεται ο μικρός αρχαίος ποταμός Ιπποφάρας που τροφοδοτούσε την Λίμνη της Πρόσταιννας
Απέχει 65 χλμ. από την Σπάρτη, 45 χλμ. από την Απάμεια ( Dinar) και 76 χλμ. από την Αντιόχεια (Yalvac ) Πισιδίας.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
— Μορδιαίον ;
Ενδεχόμενα να ήταν το πρώτο όνομα της πόλης
— Απολλωνία ή πόλη του Απόλλωνα
Η πρώτη γνωστή και επιβεβαιωμένη ονομασία ήταν Απολλωνία προς τιμήν του θεού της μουσικής, των τεχνών, του ήλιου, της φωτιάς και της ποίησης στη μυθολογία .
— Απολλωνία – Μορδιαίον
Το όνομα της πόλης Μορδιαίον υπήρχε για την πόλη και την Ρωμαϊκή εποχή τον 2ο &3ο αιώνα μ.Χ. είτε από μόνο του ,είτε σαν δεύτερο συνδετικό της ονομασίας της Απολλώνιας ως << Απολλωνία Μορδιαίον >> Ο Αθηναίος ο δειπνοσοφιστής που έζησε 170 μ.Χ-223 μ.Χ μιλά για τα μοναδικά του μήλα (Μορδιανά) ή κυδώνια, (Μορδιανά)
– –Σωζόπολη Σουζούπολη, ή Σουζόν
Σωζόπολη , ή Σουζούπολη, στην Πισιδία ( πρβλ . Evagrius, Hist. Ecc . iii. 33)*, υποτίθεται ότι ήταν το αρχαίο όνομα του Σουζόν (Souzon, S. of Aglasoun,) όπου υπάρχουν ακόμα ερείπια. (Για τη σύνδεσή της με την Απολλωνία, βλ . Ιστορ. Geog. AM σελ. 400 )
* Έτσι την αναφέρει τον 6ο μ.Χ αιώνα ο Ευάγριος ο σχολαστικός Ο Ευάγριος Σχολαστικός (536 – 594 μ.Χ. ) ήταν Βυζαντινός λόγιος και διανοούμενος του 6ου αιώνα και βοηθός του Πατριάρχη Αντιοχείας Γεωργίου[ στην Ecclesiastical History of Evagrius όπου αφηγείται την ιστορία της εκκλησίας από την έναρξη της Νεστοριανής διαμάχης το 428 μέχρι το θάνατο του εργοδότη του Ευαγρίου, Πατριάρχη Αντιοχείας Γρηγορίου Γρηγορίου το 592.
Το όνομα Σωζόπολης δόθηκε στην Βυζαντινή εποχή προς τιμήν του Αγίου Ζώσιμου που γεννήθηκε & μαρτύρησε στην πόλη για την Χριστιανική του πίστη .
– Ουλομπορλού :Borluurugu – Borlu. -Burgulu -Borgulu -Uluborlu .
Οι Τούρκοι έδωσαν στην πόλη το όνομα πιθανόν του πολεμιστή Borluurugu,των πρώτων χρόνων την Οθωμανικής διοίκησης .
Tο όνομα αυτό χρησιμοποιήθηκε και ως Borlu. -Burgulu-Borgulu στους Τούρκους Σελτζούκους, κατά την Οθωμανική περίοδο μετατράπηκε σε Uluborlu.
2 . Κατά μια άλλη άποψη η λέξη Οὐλούμπογλου είναι τουρκική και σημαίνει έξοχη πόλη.
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Πριν από την Μικρασιατική καταστροφή, ο πληθυσμός της πόλης ήταν 15.000 Μουσουλμάνοι και 1500 περίπου Έλληνες.
Η Ελληνική συνοικία βρισκόταν εντελώς αποκομμένη από την Τουρκική, στις υπώρειες του λόφου. και αυτό έγινε από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης των Οθωμανών στη Σωζόπολη το 1079 μ.Χ. που τότε περιβαλλόταν με τείχος .
Μετά τις κατακτήσεις των Σελτζούκων, η πόλη χωρίστηκε στα δύο στη μέση με ένα ψηλό τείχος που εκτείνεται κάθετα στο τείχος του κάστρου.
Ένα άλλο τείχος χτίστηκε στην απέναντι πλευρά του τείχους του κάστρου για να αποτρέψει επιθέσεις από την πίσω πλαγιά.. Η είσοδος του κάστρου, που ήταν η μόνη πύλη εισόδου, άνοιγε προς τη μουσουλμανική συνοικία. Οι μη μουσουλμάνοι που έμπαιναν στην πόλη από την ίδια πόρτα με τους Μουσουλμάνους έπρεπε να χρησιμοποιήσουν την πύλη διέλευσης στη μουσουλμανική συνοικία για να εισέλθουν στην περιοχή που ζούσαν. Έτσι, οι μη μουσουλμάνοι ελέγχονταν από τους μουσουλμάνους στην είσοδο και την έξοδό τους . Και είναι απορίας άξιον πως η Ελληνική συνοικία διατήρησε τον ντόπιο Χριστιανικό πληθυσμό τόσους αιώνες .
ΙΣΤΟΡΙΑ
Την Ελληνικότητα της πόλης επιβεβαίωσαν 2 Ελληνικές επιγραφές της Ρωμαϊκής εποχής. Η πόλη σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις υπήρχε την εποχή που το Βασίλειο των Φρυγών και στην συνέχεια Βασίλειο των Λυδίων ήταν στον κολοφώνα της δόξας τους είχαν καταλάβει την περιοχή . Σε αυτό οδηγούν ευρήματα από το κάστρο της Σωζόπολης , η άποψη του Στράβωνα ότι ήταν Φρυγική πόλη. Η γραπτή ιστορία μιλά για την ίδρυση της πόλης από τους Σελευκίδες στην αρχή της Ελληνιστικής εποχής , αναφέροντας ότι τα γεωγραφικά ονόματα της πόλης ήταν , Απολλωνία , Μορδιάιον, Σωζόπολη με παρουσία από το 300 μ.Χ. – 640 μ.Χ.
— Φρύγες
Όπως είπαμε από την την αρχή πιθανολογείται η ύπαρξη της πόλης από την Φρυγική εποχή . Η Πόλη βρισκόταν στη Νότια πλευρά της Φρυγίας ,όπου βρισκόταν και η Πισιδική Αντιόχεια .και η περιοχή λεγόταν Πισιδική Φρyγία.
Την ονομασία Φρυγία έφερε κατά την αρχαιότητα μεγάλη περιοχή της Μικράς Ασίας, στην σημερινή βορειοκεντρική Τουρκία, η οποία περιελάμβανε όλη την έκταση από τα κεντρικά παράλια της Παφλαγονίας μέχρι την Αντιόχεια της Πισιδίας και το Ικόνιο .
Την Φρυγία διασχίζει ο ποταμός Σαγγάριος όπου στις όχθες του ήταν χτισμένη και η πόλη Γορδιον πρωτεύουσα του αρχαίου Βασιλείου της Φρυγίας (γνωστή από τον Γόρδειο δεσμό του Μ. Αλεξάνδρου ) και η οποία άκμασε κατά τον 8ο αιώνα π.Χ στην περίοδο που εκτιμάται η ύπαρξη του Μορδιαίου . — Λυδοί
Στην συνέχεια εμφανίσθηκαν οι Λυδοί και το ισχυρό βασίλειο της Λυδίας Η Λυδία (οι κάτοικοι της στην αρχαιότητα ήταν γνωστοί σαν Λυδοί και η πρωτεύουσα του βασιλείου ήταν οι Σάρδεις. Το βασίλειο της Λυδίας αναπτύχθηκε την περίοδο 1200 π.Χ. – 546 π.Χ., στην μεγαλύτερη περίοδο ακμής της τον 7ο αιώνα π.Χ. κάλυπτε ολόκληρη την Δυτική Μ. Ασία .
— Πέρσες
Μετά το 546 π.Χ. οι Πέρσες εκτόπισαν τους Λυδούς νικώντας τον Βασιλιά τους Κροίσο Ο Κροίσος ηττήθηκε σε μάχη από τον βασιλιά της Περσίας Κύρο τον Μέγα (546 π.Χ.), η Λυδία έχασε από τότε την αυτονομία της και έγινε Περσική Σατραπεία.
— Μέγας Αλέξανδρος
Η επέλαση του Μ. Αλεξάνδρου και των Μακεδόνων απομάκρυνε τελικά τους Πέρσες ,όταν ο αυτός διήλθε από την Πισιδία αποφεύγοντας να έρθει σε σύγκρουση από την Τερμησσό την οποία την θεώρησε απόρθητη και χάσιμο χρόνου άλλα συγκρούσθηκε με την την Σαγαλασσό της Πισιδία την οποία τελικά κατέλαβε και την κατεύθυνση προς το Γόρδιον την παλιά πρωτεύουσα της Φρυγίας περνώντας και από την περιοχή της Απολλώνιας αργότερα /Σωζόπολης Λέγεται ότι από τα νομίσματα της Απολλωνίας φαίνεται ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν ο ιδρυτής της Απολλώνιας /Σωζόπολης κάτι που αμφισβητείται. Μια και ο χρόνος του για την προέλαση του στρατού του προς την πρωτεύουσα της Περσίας δεν του το επέτρεπε.
— Ελληνιστική εποχή
Με το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου κύριοι της περιοχής έγιναν οι Σελευκίδες και λέγεται ότι την νέα πόλη (που προφανώς η παλιά είχε καταστραφεί άπω τους πολέμους ή άπω κάποιο σεισμό που είναι συχνοι στην περιοχή κατασκεύασε ή αν θέλετε επανακασκεύυασε ο Αντίοχος ο Α ο Σωτήρ
— Ρωμαϊκή εποχή
,Για άλλους λέγεται τι η πόλη ιδρύθηκε από μια Θρακική αποικία στην Λυκία αλλά αυτό το συμπέρασμα δεν είναι καθολικά αποδεκτό.
Ο τίτλος<< Απολλωνιάται Λυκίων Θρακών Κολονοί >>, για τον οποίο βεβαιώνονται τα νομίσματα, ίσως υποδηλώνει εγκατάσταση Λυκίων και Θρακών στην Απολλωνία κατά τους Αυτοκρατορικούς χρόνους.
– Βυζαντινή εποχή
Την εποχή των Βυζαντινών η πόλη λεγόταν Σωζόπολη .και ήταν έδρα Επισκοπής Η Σωζόπολη έστειλε τον επίσκοπο της και πιθανώς δύο άλλους αντιπροσώπους της στη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 381, και ο επίσκοπος της παρευρέθηκε στη Σύνοδο της Εφέσου το 431. Η έδρα περιλαμβάνεται στον κατάλογο της Καθολικής Εκκλησίας ..
— Η πρώτη επίθεση των Οθωμανών
Η πρώτη επίθεση των Οθωμανών της Βυζαντινής Σωζόπολης Μετά από συμφωνία με το Βυζάντιο, που δεν μπόρεσε να αντισταθεί στις επιδρομές του ιδρυτή του Σελτζουκικού Κράτους Σουλεϊμάν Σαχ το 1074 η Σωζόπολη καταλήφθηκε από τους Τούρκους
Η πόλη, που δέχτηκε έντονη Τουρκμενική μετανάστευση ιδιαίτερα κατά την περίοδο των Τούρκων Σελτζούκων, άρχισε να μην είναι αρκετή για τους ανθρώπους και επεκτάθηκε αρκετά ξεχειλίζοντας το κάστρο.
— Η ανακατάληψη από τον Ιωάννη Κομνηνό
Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Β’. Ο Ιωάννης Κομνηνός οργάνωσε εκστρατεία στην περιοχή το 1119-1120 μ.Χ. για να καταλάβει αυτές τις περιοχές και να απωθήσει τις Τουρκμενικές μάζες που ήταν συγκεντρωμένες στη Δυτική Μικρά Ασία
Ο ίδιος ο αυτοκράτορας πραγματοποίησε μια έντονη επίθεση για να καταλάβει την Σωζόπολη , το οποίο ήταν το κομβικό σημείο για τη Δυτική Μικρά Ασία Χρησιμοποίησε ένα πολεμικό τέχνασμα για να κατακτήσει αυτό το κάστρο, το οποίο βρίσκεται σε ένα ψηλό και πολύ δύσκολο σημείο.
Ενώ οι τοξότες υπό τον έλεγχο ενός διοικητή που ονομαζόταν Πακτιάριος επιτίθεντο στα τείχη της Σωζόπολης ( Uluborlu,) τα βυζαντινά στρατεύματα κρύφτηκαν σε μια περιοχή με ρείκια πιο πίσω από το κάστρο.
Αφού η εμπροσθοφυλακή του Πακτιάριου επιτέθηκε στο κάστρο της Σωζόπολη για λίγο, υποχώρησε σαν ηττημένος, επιτρέποντας στους Τούρκους να τους ακολουθήσει.
Οι Τούρκοι στρατιώτες που βγήκαν από τα τείχη δέχθηκαν ενέδρα και σκοτώθηκαν .
Ως αποτέλεσμα αυτής της επίθεσης, της Σωζόπολης έφυγε από τα χέρια των Τούρκων και βρισκόταν ξανά υπό τον έλεγχο του Βυζαντίου
–Η μάχη του Μυριοκέφαλου 15-16 Σεπτεμβρίου 1176 μ. Χ.
Το 1176 μ.Χ. το Βυζάντιο, ήθελε να εκδιώξει τους Σελτζούκους από την Μ. Ασία και να καταλάβει το Ικόνιο και να καταστρέψει αυτό το κράτος, οργάνωσε μια μεγάλη εκστρατεία εναντίον των Σελτζούκων με μεγάλο στρατό.
Ως αποτέλεσμα αυτής της εκστρατείας. ήταν η μάχη του Μυριοκεφάλου, που έγινε σε μια κοιλάδα μεταξύ του σημερινού Dinar (Kελαίναι ) και του Uluborlu (Απολλώνια), δόθηκε δηλαδή λίγα χιλιόμετρα Βορειοδυτικά της Σωζόπολης ( Uluborlu ) .
Έχοντας υποστεί μια μεγάλη ήττα στον πόλεμο στις 15-16 Σεπτεμβρίου 1176, το Βυζάντιο άρχισε να αποσύρεται από τη Δυτική Μ. Ασία , χωρίς να μπορέσει να σταθεί ξανά όρθιο
–Η συνέχεια της εκστρατείας των Οθωμανών .
Στη συνέχεια, ο Σελτζούκος Σουλτάνος Β’. Ο Kılçarslan ξεκίνησε κατακτητικά κινήματα στη Δυτική Μ. Ασία .
Ως αποτέλεσμα, κατακτώντας την Σωζόπολη τα περίχωρα του το 1180, επέκτεινε τα σύνορα του Σελτζουκικού κράτους μέχρι την Αττάλεια. Μετά από αυτές τις κατακτήσεις, η Σωζόπολη περιήλθε πλήρως υπό τον έλεγχο των Οθωμανών , για να παραμείνει μέχρι σήμερα υπό τον έλεγχο τους . Αφού το κράτος των Σελτζούκων ριζώθηκε και θεσμοθετήθηκε πλήρως στην Μ. Ασία , η διοικητική, στρατιωτική και πολιτική σημασία της πόλης ενισχύθηκε για άλλη μια φορά και έγινε το κέντρο της τελικής επαρχίας των Σελτζούκων, η οποία βρισκόταν στα βυζαντινά σύνορα και επεκτεινόταν στην Kütahya και στο Eskişehir το 1182 μ.Χ
. — Ταμερλάνος – Τιμούρ
Ο Τιμούρ ( 9 Απριλίου 1336 – 18 Φεβρουαρίου 1405), ιστορικά γνωστός ως Ταμερλάνος, ήταν Μογγόλος κατακτητής. Ως ιδρυτής της αυτοκρατορίας των Τιμουριδών στην Περσία και την Κεντρική Ασία Σε μια από τις εκστρατείες του στην Μικρά Ασία πολέμησε εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας και το 1402, στην Άγκυρα, συνέτριψε τις δυνάμεις του Βαγιαζήτ Α’, τον οποίο συνέλαβε και τον έκλεισε μέσα σε ένα κλουβί όπου και αυτοκτόνησε. Την περίοδο αυτή πέρασε και από την Σωζόπολη καταστρέφοντας το κάστρο της. Στη συνέχεια κατέλαβε όλη τη Μικρά Ασία φθάνοντας μέχρι τη Σμύρνη. Η ήττα αυτή του Βαγιαζήτ διέσωσε για πενήντα ακόμη χρόνια την αποδυναμωμένη πια Βυζαντινή αυτοκρατορία
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ
— Ηλιακό ρολόι .
Εκτίθεται στο κέντρο της πόλης, στην πλατεία Cumhuriyet.
Είναι ένα από τα λίγα ηλιακά ρολόγια που ανήκουν στην αρχαία περίοδο στη χώρα μας. Είναι κατασκευασμένο από μασίφ μάρμαρο. Διάμετρος: 122 εκατ. είναι Πάχος: εκατ.22 . και η περιφέρειά του: 586 εκατ.
— Κάστρο Σωζόπολης
Το κάστρο με τρεις συνολικά προμαχώνες είναι με κατεύθυνση βορρά-νότου.
Οι πέτρες που ανήκουν στα αρχαία κτίσματα που χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικά υλικά στο τείχος του κάστρου πρέπει να έχουν φερθεί από την αρχαία πόλη της Απολλωνίας.
Βρίσκεται σε ένα μέρος με θέα στη συνοικία της Παλιάς Πόλης, που είναι ο οικισμός εδώ. Τα άλλα μέρη του κάστρου, που ήταν χτισμένο σαν γραμμή προς την Παλιά Πόλη, είναι απόκρημνα .
Αν και η πρώτη χρονολογία κατασκευής του κάστρου δεν είναι ακριβώς γνωστή, τα τείχη που σώζονται ανήκουν κυρίως στη Βυζαντινή Περίοδο.
Το κάστρο, το οποίο επισκευάστηκε κατά την περίοδο των Σελτζούκων και της Οθωμανικής περιόδου, χρησιμοποιήθηκε και κατά την Τουρκο-Ισλαμική Περίοδο. –
– Υδραγωγείο – — Γεφύρια
Το Uluborlu Cirimbolu Aqueduct βρίσκεται στον παλιό οικισμό της πόλης . Χτίστηκε μεταξύ 1869-1872 για να φέρει το νερό της πηγής Kavil από το όρος Kapı στο κάστρο.
Η αψίδα, που χρησιμοποιείται και ως γέφυρα, ήταν χτισμένη σε δύο στρογγυλές καμάρες το ένα πάνω στο άλλο. .
Είναι 45 μέτρα, ύψος: 21 μέτρα, πλάτος: 2,5 μέτρα.
Σήμερα, παραμένει σταθερή. Μετά την κατάληψη του Uluborlu από τους Τούρκους, οι Έλληνες αναγκαστήκαν να φύγουν από τον οικισμό που έμειναν μέχρι τότε εγκατέλειψαν την περιοχή αυτή.
Ζούσαν στο εσωτερικό μέρος του κάστρου Uluborlu.
Με τον καιρό έγιναν δεκτοί ως Έλληνες το «Υδραγωγείο Cirimbolu» χτίστηκε για να μεταφέρει νερό στην περιοχή του κάστρου όπου ζούσαν αυτοί οι άνθρωποι.
Οι Χριστιανοί που ζούσαν στη γειτονιά Κάστρου μέχρι τότε ,κάλυπταν τις ανάγκες τους σε νερό από το νερό της βροχής που μαζεύονταν στις στέρνες μπροστά από τα σπίτια τους.
Το καλοκαίρι και τις περιόδους ξηρασίας οι κάτοικοι της γειτονιάς κάλυπταν τις ανάγκες τους σε νερό με το νερό που μετέφεραν οι μουσουλμάνοι από τις βρύσες της γειτονιάς τους και το πουλούσαν.
Για να μπει ένα τέλος σε αυτό το βάσανο των ανθρώπων στη γειτονιά του κάστρου
Μια καμάρα χτίστηκε μεταξύ 1869 και 1872 με τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν από τον κόσμο.
Ωστόσο, η καμάρα αυτή, που κατασκευάστηκε χωρίς να τηρούνται οι αρχιτεκτονικοί κανόνες, κατεδαφίστηκε πριν τεθεί σε χρήση. Στη συνέχεια κτίστηκε ένα δίτοξο υδραγωγείο από τους φερμένους από την Κωνσταντινούπολη δασκάλους.
Χρησιμοποιήθηκε και ως γέφυρα.
– Επιγραφές
– ΟΙ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ARUNDELLΙ
Δύο ελληνικές επιγραφές που αντιγράφηκαν από τον Arundell αναφέρουν «Η Βουλή και ο Δήμος των Απολλωνιαίων Λυκίοι και Θράκες Άποικοι».
Οι 2 ελληνικές επιγραφές της ρωμαϊκής περιόδου που αντιγράφηκαν από τον Francis Arundell δίνουν τον πλήρη τίτλο της πόλης εκείνη την εποχή, «the Boule and Demus of the Apolloniatae .
— H ΜΝΗΜΕΙΩΔΗς ΕΠΙΓΡΑΦΗ : Res Gestae Divi Augusti ( Ελλ. Μετάφραση .Οι πράξεις του Θείου Αυγούστου ) Res Gestae Divi Augusti
— Τα πεπραγμένα του«Res Gestae»
Εκεί υπήρχε το ένα εκ των τριών Μαυσωλείων που υπάρχουν στην Μ. Ασια του Αύγουστου Καίσαρα με τα πεπραγμένα του,«Res Gestae» και το μοναδικό σε ελληνική γραφή, πάνω σε μια βάση στο ιερό του Σεβαστείου ( χώροι αποτελούσαν αίθουσες αφιερωμένες στη λατρεία του αυτοκράτορα ) της πόλης.
Το Res Gestae Divi Augusti (Eng. The Deeds of the Divine Augustus ) είναι μια μνημειώδης επιγραφή που συντάχθηκε από τον πρώτο Ρωμαίο αυτοκράτορα , Αύγουστο (Augustus ), δίνοντας μια καταγραφή σε πρώτο πρόσωπο της ζωής και των επιτευγμάτων του.
Το Res Gestae είναι ιδιαίτερα σημαντικό επειδή δίνει μια εικόνα της εικόνας που πρόσφερε ο Αύγουστος στον ρωμαϊκό λαό. Διάφορα τμήματα της Res Gestae έχουν βρεθεί στη Μ. Ασία και μάλιστα στις 2 περιπτώσεις στις πόλης της Πισιδίας (Απολλωνία/ Σωζόπολη σημ. Uluborlu και την Αντιόχεια σημ. (Yalovac ) .
Η ίδια η επιγραφή είναι ένα μνημείο για την ίδρυση της δυναστείας των Ιουλίων-Κλαυδίων που επρόκειτο να ακολουθήσει τον Αύγουστο.
Σύμφωνα με το κείμενο γράφτηκε λίγο πριν από το θάνατο του Αυγούστου το 14 μ.Χ.,
Ο Αύγουστος άφησε το κείμενο με τη διαθήκη του, η οποία ανέθεσε στη Σύγκλητο να στήσει τις επιγραφές. Το πρωτότυπο, που δεν σώζεται, ήταν χαραγμένο σε ένα ζευγάρι χάλκινες κολόνες και τοποθετήθηκε μπροστά από το μαυσωλείο του Αυγούστου .
Πολλά αντίγραφα του κειμένου έγιναν και λαξεύτηκαν σε πέτρα σε μνημεία ή ναούς σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία , μερικά από τα οποία έχουν διασωθεί. πιο αξιοσημείωτο, σχεδόν ένα πλήρες αντίγραφο, γραμμένο στο πρωτότυπο λατινικό και μια Ελληνική μετάφραση διατηρήθηκε σε ναό του Αυγούστου στην Άγκυρα (το Monumentum Ancyranum of Ankara , Τουρκία );
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Η Απολλωνία / Μορδιαίουμ στον 2ο αιώνα μ.Χ ήταν ημιαυτόνομη πόλη υπαγόμενη στον έλεγχο του Ρωμαϊκού κράτους .
Επί Ρωμαίων Αυτοκρατόρων η Απολλώνια ήταν οιονεί αυτόνομη τουλάχιστον στην έκδοση νομισμάτων από τον Τίτο έως τον Γαλλιηνό
Συγκεκριμένα Διακρίνουμε στα νομίσματα τις προτομές αυτοκρατόρων της Αυτοκρατορίας της Ρώμης : Faustina ,Μάρκος Αυρήλιος ,Κόμμοδος ( AY KAI KOMOΔOC, ) ,Καρακάλα , Πλαυτίλα,¦OYΛ ΛAYTIΛΛA CEB, Οτατσίιλια Σέβερα ,, Φίλιππος Β , και Γαλλιηνός και από την άλλη παραστάσεις – όπου ς παρελαύνει το Ελληνικό δωδεκάθεο και όχι μόνον
Σε νομίσματα που είδαμε εμφανίζονται οι Θεοί : Δήμητρα , Δίας , Ερμής ,Απόλλωνας , Διόνυσος ,Θεά Τύχη , . Αθηνά κ.α. ενδείξεις της πίστης των κατοίκων της Απολλώνιας ότι ταυτιζόταν απόλυτα με την πίστη των αρχαίων Ελλήνων
— Αθηνά
Η Αθηνά στέκεται δεξιά, κρατά το δόρυ και ακουμπάει στην ασπίδα.. – Απόλλωνας Απόλλωνας στέκεται αριστερά, κρατά κλαδί και ακουμπά τον αριστερό βραχίονα σε τρίποδο. κοράκι στα πόδια αριστερά.
– Ασκληπιός
Ασκληπιός μόνος Ασκληπιός , με Υγιειά και Τελεσφόρος.
– Δήμητρα
Η Δήμητρα κάθεται με φακούς. Η Δήμητρα στέκεται αριστερά
– Δίας
Ο Δίας καθισμένος μεταξύ του Μεν και του Απόλλωνα.
Ο Δίας καθισμένος αριστερά, κρατώντας <<πατέριτσα>> και σκήπτρο
– Διόνυσος;
Ο Διόνυσος, γυμνός αλλά για χλαμύδα κάτω από την πλάτη του, στέκεται αριστερά, κρατά κάνθαρο και θύρσο.
– Εκάτη;
Τριπλή Εκάτη;
–Ερμής
Ερμής στέκεται μπροστά, κρατώντας το κηρύκειο στο ανασηκωμένο δεξί χέρι και τον μανδύα πάνω από τον αριστερό βραχίονα. –Ιπποφόρας
Ποτάμιος θεός Ιπποφόρας.
– Μεγάλου Αλεξάνδρου
Κεφάλι του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε δέρμα λιονταριού (ΑΛЄΞΑΝΔΡΟC ΚΤΙCΤ.);
— ΑπόλλωνΟ Απόλλων ακουμπισμένος στο τρίποδο, το κοράκι στα πόδια του.
– Σάραπις
Ο Σάραπις κάθεται ανάμεσα στην Ίσιδα και τον Αρποκράτη.
— Τύχη θεά .
Η Θεά Τύχη όρθια αριστερά, πύργος, κρατώντας πηδάλιο & κερατοειδές
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
– Αυρήλιος
Οκτάστυλος ναός σε βάση τριών επιπέδων, αετός στο αέτωμα. μέσα, ο Αυρήλιος στέκεται αριστερά, κρατώντας φιάλη και σκήπτρο
– Γαλλιηνός
Γαλλιηνός στέκεται αριστερά σε οκτάστυλο ναό με σφαίρα και σκήπτρο Φυσικά σε όλα ήταν αποτυπωμένο το όνομα που προσδιόριζε το όνομα της πόλης εκείνη την εποχή Απολλωνία / Μορδιαίον
– Νομίσματα Συμμαχίας (ΟΜΟΝΟΙΑ) με την Πέργη (Πόλεις-θεές που κρατούν λατρεία-αγάλματα) και τις Λύκιες (δύο Πόλεις-θεές να ενώνουν τα χέρια). Τυποι . Εισ., ΑΠΟΛΛΩΝΙΑΤΩΝ με ή χωρίς ΛVΚΙΩΝ ή ΛV. ΘΡΑ. ΚΟ.
Υ.Γ. Το άρθρο συνεχίζεται με αναφορά στην Χριστιανική πίστη την εποχή των Οθωμανών ,την Παιδεία των Ελληνοπαίδων , την Απασχόληση , τις Διώξεις 1914-1922 ,Εγκατάσταση στην Ελλάδα ,Ονόματα στη Ν. Νικόπολη Κοζάνης, και το Ουλουμπορλού σήμερα .
