Της Δέσποινας Μιχαηλίδου Καπλάνογλου
Στην σημερινή δημοσίευση θα δούμε το Ποντιακό τραγούδι ” Θάλασσα Μαύρη Θάλασσα ” από το οποίο διαλέξαμε τις 4 λέξεις, που θα δώσουμε και την αρχαιοελληνική προέλευση τους και φυσικά θα δώσουμε την σημερινή τους ερμηνεία στα νέα Ελληνικά.
Είναι οι λέξεις 1.Ετράνινα 2 . Σουμάς (Σουμά’σ ). 3.Δέκρε . 4.Γομούνταν
ΣΤΑ ΠΟΝΤΙΑΚΑ
” Θάλασσα Μαύρη Θάλασσα ”
— Θάλασσα Μαύρη Θάλασσα έναν παπόρ για στείλον
επαίρνεν και φέρνε μεν σουμάς κ’εν ελέπασε ολίγον.
— Ας έτον και ας έλεπα τον τόπο ντ’ εγεννέθα,
μερ έμνε, μερ ετράνινα κ’ατώρα, μερ ευρέθα.
— Ας έτον και να έλεπα αξάν την Τραπεζούνταν,
τ’ άχαρα το ματόπα μου χαράς δέκρε γομούνταν.
Ατόσα χρόνε εδέβανε τ’ ομμάτεμ άλλο κ’είδαν
τον Πόντον, τον ανάσπαλτον τον Πόντον, την Πατρίδαμ.
ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
” Θάλασσα Μαύρη Θάλασσα ”
Θάλασσα Μαύρη Θάλασσα ένα καράβι στείλε μου και φερε με κοντά σου να σε δω λίγο.
Ας ήταν να δω τον τόπο που γεννήθηκα.
που έμεινα ,που μεγάλωσα και τώρα που βρέθηκα.
Ας ήταν να έβλεπα ξανά την Τραπεζούντα τα καημένα μάτια μου γεμίζουν δάκρυα.
Τόσα χρόνια περάσαν και τα μάτια μου άλλο δεν είδαν τον Πόντο τον ξέχασα τον Πόντο,την πατρίδα μου.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΛΕΞΕΩΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ
Παραθέτουμε τις λέξεις που επιλέξαμε :
1.Ετράνινα 2 . Σουμάς (Σουμά σ ‘ ). 3.Δέκρε . 4.Γομούνταν
1. Ετράνινα
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη: Τρανός – Τρανής
Ετυμολογία τρανός < αρχαία ελληνική Τρανός – Τρανής
Στην νεοελληνική η λέξη ”… ” αποδίδεται:: Μεγάλος, ισχυρός, δυνατός, φημισμένος.
Συγγενικές λέξεις : λέξεις τρανεύω περίτρανος
διατρανώνω, τρανεύω, τράνεμα, τρανάδα,.
2 Σουμάς (Σουμά σ ‘ )
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη. Σιμός
”. Ετυμολογία σιμά < μεσαιωνική ελληνική σιμά < αρχαία ελληνική σιμός
Στην νεοελληνική αποδίδεται: Κοντά, σε μικρή απόσταση, κοντινός,πλατσομύτης
Συγγενικές λέξεις :Ασίμωτος , σιμά , σίμωμα , σιμώνω ,σίμωσε(πλησίασε).
Εξ’ου και νήσος Σύμη πού πρόσκειται “σιμά” στά Μικρασιατικά παράλια.
3. : Δέκρε
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη: Δάκρυον
.”. Ετυμολογία
Στην νεοελληνική αποδίδεται: Δάκρυ.
Συγγενικές λέξεις : Αδάκρυτα αδάκρυτος αναδακρύζω δακρύζω δάκρυσμα αξιοδάκρυτα.
Σύνθετα δακρύρροια , δακρύβρεχτος , δακρυγόνο , δακρυδόχος δροσοδάκρυ.
4. Γομούνταν
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη: Γομόω,
.”. Ετυμολογία γομώνω < αρχαία ελληνική Γομόω < γόμος (φορτίο)
Στην νεοελληνική αποδίδεται: Γεμίζω κάτι πλήρως ,γόμος = φορτίο
Σύνθετα :Αναγομώνω
Συγγενικές λέξεις : αναγόμωση γόμωση.η γέμιση (μαγειρική)
γομάτος = γεμάτος, γεμιστός , γομόω = γεμίζω
γόμος = φορτίο ζώου , γόμος + αίρω = γομάριον
Δείτε το VIDEO στο YouTube Premium
Τραγουδά ο Βασίλης Μιχαηλίδης που έγραψε και τους στίχους επενδύοντας τους, με παραδοσιακή μουσική.
Το τραγούδι χορεύεται σε ρυθμό Ομάλ.
