Της Δέσποινας Μιχαηλίδου -Καπλάνογλου:
Η επιλογή των λέξεων της Ποντιακής διαλέκτου προέρχονται από Ποντιακούς στίχους τραγουδιών
ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ
Η Σοφίτσα
Έναν άστρον εξήβεν σην Ανατολήν
Άλλ’ έναν κι άλλο εξήβεν σο Καρά-Καπάν
άλλ’ έναν κι άλλο εξήβεν σ’ Αρμαλού το Χάν’
κι άλλ’ έναν κι άλλο εξήβεν στο Ντεβέ-μπογιούν.
Σοφίτσα μ’ έξ’ μ’ εβγαίνης και μη φαίνεσαι
ελέπνε σε και τ’ άστρια και μαραίνεσαι
ελέπ’ σε και ο φέγγων και δειλαίνεσαι
ελέπ’ σε και ο ήλεν και ηλαίνεσαι
‘λέπνε σε παλληκάρια και ζελεύνε σε
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ
Η Σοφίτσα (Σοφούλα )
Ένα αστέρι βγήκε στην Ανατολή
Άλλο ένα ακόμα βγήκε στο Καρά-Καπάν
άλλο ένα ακόμα βγήκε στο χάνι του Αρμαλού
ακόμα ένα άλλο βγήκε στο Ντεβέ -μπογιούν.
Σοφίτσα μου έξω μη βγαίνεις και μη φαίνεσαι
σε βλέπουν και τα άστρα και μαραίνεσαι
σε βλέπει και το φεγγάρι και δειλιάζεις
σε βλέπει ο ήλιος και παθαίνεις ηλίαση
σε βλέπουν τα παλληκάρια και σε ζηλεύουνε.
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
Εξήβεν – Τ’ άστρια – Ο φέγγων – Δειλαίνεσαι -Ηλαίνεσαι – Ζελεύνε σε
1. Εξήβεν
Προέρχεται από τις αρχαιοελληνική λέξη : Εκ- + βαίνω
Ετυμολογία : Βγαίνω < μσν. ἐβγαίνω < *ἐγβαίνω < μεσαιωνική ελληνική ἐκβαίνω < ἐκ + βαίνω
Στην νεοελληνική αποδίδεται: Βγήκε .
Σύνθετη ή συγγενής λέξη : Παραβγαίνω , ξαναβγαίνω , αναβγαίνω , αντιβγαίνω
2.Τ’ άστρια
Προέρχεται από τις αρχαιοελληνικές λέξεις : Άστρον.
Ετυμολογία : άστρο < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική ἄστρον.
Στην νεοελληνική αποδίδεται: Τα άστρα.
Σύνθετη ή συγγενής λέξη : Αστροφεγγιά ,το αστέρι, ο αστέρας
3. Ο φέγγων
Προέρχεται από τις αρχαιοελληνικές λέξεις : Φέγγος
Ετυμολογία φεγγάρι < μεσαιωνική ελληνική φεγγάρι(ν) < φεγγάριον, υποκοριστικό του αρχαίου φέγγος
Στην νεοελληνική αποδίδεται: Το φεγγάρι
Σύνθετη ή συγγενής λέξη : Φεγγαράδα φεγγαράκι φεγγαροκυρά φεγγαρόλουστος φεγγαρομαγουλάτος φεγγαρομέτωπος
4. Δειλαίνεσαι
Προέρχεται από τις αρχαιοελληνικές λέξεις :Δέος ,
Δειλία & κατ – αινουμαι
Ετυμολογία : δειλία < αρχαία ελληνική δειλία < δειλός < δέος
δειλιώ=αισθάνομαι δειλία,Δειλιάζω.
Στην νεοελληνική αποδίδεται: Φοβάμαι ,αισθάνομαι δειλία
Σύνθετη ή συγγενής λέξη : Δειλός.
5. Ηλαίνεσαι
Προέρχεται από τις αρχαιοελληνική λέξη : Ήλιος & – αινομαι , ἡλίασις
Ετυμολογία : ηλίαση < ελληνιστική κοινή ἡλίασις
ήλιος < αρχαίο. ἥλιος / ἀέλιος (αιολ.) / ἀβέλιος (κρητ.) / ἠέλιος (ομηρικό)
Στην νεοελληνική αποδίδεται: Παθαίνεις ηλίαση
Σύνθετη ή συγγενής λέξη : Ηλιαστός, λιάζομαι
6.Ζελεύνε σε
Προέρχεται από τις αρχαιοελληνικές λέξεις : Ζήλος
Ετυμολογία : ζήλια < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική ζήλεια / ζηλεία / ζηλία < αρχαία ελληνική ζηλόω / ζηλῶ < ζῆλος
Στην νεοελληνική αποδίδεται: Σε ζηλεύουνε
Σύνθετη ή συγγενής λέξη : Σύνθετα ζηλεύω ζηλιάρης ζηλωτής ζηλαδέρφια ζηλιαρόγατος, ζηλιαρόγατα
