Προκόννησος – «Νήσος του Μαρμαρά » – «Προϊονσέως» – «Prinkipo» – Ελαφόνησος – Marmara Adasi – Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου



9dszrytjarstjhrstyjrt

Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Η Προκόννησος ή Προικόνησος ή νήσος του Μαρμαρά είναι ένα νησί στην Προποντίδα, το οποίο ανήκει στο σύμπλεγμα των Προκοννήσων ή νήσων του Μαρμαρά. Βρίσκεται βορειοδυτικά της Κυζικινής Χερσονήσου και απέχει 70 ναυτικά μίλια από την Κωνσταντινούπολη. Η Προκόννησος έχει έκταση 117 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΩΣ ΤΟ 1922
Προικόννησος ή Προκόννησος: (τουρκ. Marmara Adası). Νησί του Ελλησπόντου στη θαλάσσια οδό, από τον Βόσπορο προς τα Δαρδανέλλια. .
Το νησί αποικίστηκε, κατά την αρχαιότητα, με πρώτους κατοίκους από τη Σάμο ή τη Μίλητο.
Το 493 π.Χ. οι Φοίνικες κατέστρεψαν το νησί. Στη συνέχεια υπήχθη στην κηδεμονία των Αθηναίων, γρήγορα όμως, πέρασε στην κυριαρχία της Κυζίκου. Τον 15ο μ.Χ. αιώνα η Προικόννησος και τα υπόλοιπα νησιά του Μαρμαρά περιήλθαν στην κυριαρχία των Οθωμανών.
Η πρώτη γνωστή απογραφή των Οθωμανών to 1889 για το νησί μας δίνει 8555 κατοίκους από τους οποίους μόνο 340 Μουσουλμάνοι, ενώ όλοι οι υπόλοιποι ήταν Ελληνορθόδοξοι.
Άλλες πληροφορίες, που συλλέξαμε για τον αριθμό των Ελλήνων, πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών στην Προικόννησο και τα υπόλοιπα τρία νησιά του Μαρμαρά (Αλώνη, Οφιούσα και Κούταλη) στην περίοδο των πρώτων ετών του 20ού αιώνα, ήταν 21.367
Για το 1921, μιλούν για συνολικό αριθμό 17.500 Ελληνορθoδόξων) έναντι 1.370 Μουσουλμάνων και 200 Εβραίων.17
(Είχαν προηγηθεί διώξεις το 1915, με απώλειες 5000 ανθρώπων.
Λίγο πριν την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923, στην Προκόννησο, υπάρχουν στοιχεία, για συμπαγή Ελληνικό πληθυσμό, περίπου 10.000 ανθρώπων.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ
Το νησί, το συναντούμε κατά καιρούς, με διαφορετικά ονόματα: Προκόννησος ή Προικόνησος – «Νήσος του Μαρμαρά » – «Προϊονσέως» – «Prinkipo» – Ελαφόνησος- Marmara Adasi
Προκόννησος ή Προικόνησος η Ελαφόνσος η Ελαφόνεσος.
Το πρώτο γνωστό όνομα για τον 6ο π.Χ. αιώνα είναι το Ελαφόνεσος, ενώ, αργότερα, έγινε γνωστό, ότι το νησί ονομαζόταν Προϊοννήσος ή Προκόννησος , λατινικοποιημένο ως Προκόννησος . Το νησί πήρε το όνομά του από την προκό ή προικό, το είδος του ελαφιού που ζούσε στο νησί
«Νήσος του Μαρμαρά » – Marmara Adasi
Το μοντέρνο όνομα “Μαρμάρα” προέρχεται από το ελληνικό μάρμαρο και από το μάρμαρο , το “κρυσταλλικό”, το “λαμπερό πέτρωμα”, ίσως από το ρήμα μαρμαίρω, “να αναβοσβήνει, να λάμπει, να λάμπει”, επειδή ήταν διάσημο για το άσπρο μάρμαρο. Ανέκαθεν, ήταν γνωστά τα περίφημα λευκά της μάρμαρα του νησιού , τα οποία εξορύσσονται από πολύ παλιά κυρίως κοντά στον οικισμό Παλάτια, και με τα οποία κατασκευάστηκαν πολλά μνημεία στην Κωνσταντινούπολη και στην Κύζικο.
Από το μάρμαρο του νησιού ονομάστηκε η Προκόννησος και «νήσος του Μαρμαρά», καθώς και η ολόκληρη η Προποντίδα «θάλασσα του Μαρμαρά». «Προϊονσέως».
Επί βυζαντινών κυριάρχησε σαν Προικόνησος και Προϊονσέως Το νησί της βασιλικής προίκας
«Prinkipo» Το νησί της αριστοκρατίας

H ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΟΙ ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ ΚΑΙ Η ΤΡΟΙΑ
Ιστορίες και θρύλοι αναγνωρίζουν το νησί ως τόπο επίσκεψης του Ιάσονα και των Αργοναυτών και με την Ελληνική αποστολή, κατά της Τροίας.
8oς ΑΙΩΝ Ιστορικά στοιχεία της πρώτης ελληνικής παρουσίας, στο νησί του Μαρμαρά (αρχαία Προκόννησος) ήρθαν με τον πρώιμο αποικισμό των Ιονίων Ελλήνων τον 8ο αιώνα π.Χ.
Ως αποικία της Μιλήτου το νησί έχει κερδίσει τη φήμη κατά τη διάρκεια των αιώνων με το μάρμαρο.
Με μάρμαρο της Προκόννησου, τον 4ο αιώνα π.Χ. έγινε ο περίφημος ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο και επίσης χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του μαυσωλείου του παλατιού της Αλικαρνασσού.
Η Προκόννησος έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην κάλυψη των αναγκών μαρμάρου του Ρωμαίων Αυτοκρατόρων.
5ος ΑΙΩΝ
Το 493 π. κατακτήθηκε από τους Πέρσες του Δαρείου . Το 410 ο Αλκιβιάδης το κατέλαβε για την Αθήνα.
ΡΩΜΑΙΟΙ
Κατά τη διάρκεια του διωγμού των χριστιανών ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός διέταξε εκτελέσεις, αλλά τους έστελνε εξορία στα λατομεία μαρμάρου του νησιού για καταναγκαστική εργασία .

ΒΥΖΑΝΤΙΟ
ΜΕΓΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μεγάλου Κωνσταντίνου στον 4ο αιώνα, η αφιερωμένη αριστοκρατία από την Κωνσταντινούπολη εγκαταστάθηκε, αρχικά,στο νησί. Μέχρι το 569, πολλοί βυζαντινοί αριστοκράτες έχτισαν ανάκτορα, στο νησί που είχαν δεχθεί, ως σπίτι τους.
ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ Α
Το μεγαλύτερο ανάκτορο αυτής της περιόδου χτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α .
Με τον αυτοκράτορα ήρθε και ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων του περιβάλλοντος του με ευγένεις, φρουρούς, εμπόρων και υπηρετριών .
Ο Ιουστινιανός έχτισε επίσης ένα μεγάλο μοναστήρι, στο Μαρμαρά.
Με την βυζαντινή βασιλική παρουσία στο νησί είχε δεθεί στενά,με ισχυρούς δεσμούς,το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης .
Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του, το νησί ονομάστηκε «Προϊονσέως» (νησί της βασιλικής προίκας) και «Prinkipo» (νησί της αριστοκρατίας). Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, αλλά και πριν από αυτούς, ήταν τόπος εξορίας, όπου οι κατάδικοι εξορίζονταν, για να εργασθούν στα λατομεία μαρμάρου.

ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
Από την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι τα χρόνια που ακολούθησαν τον Α ‘Παγκόσμιο Πόλεμο , το νησί ήταν σχεδόν αποκλειστικά κατοικημένο, από Έλληνες Ορθόδοξους Έλληνες.
Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μεγάλο μέρος του πληθυσμού αναγκάστηκε να απομακρυνθεί από το νησί στην ηπειρωτική χώρα.

ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Μητρόπολη Προικοννήσου. Μια από τις αρχαιότερες Επισκοπές η Επισκοπή Προικοννήσου στην Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο το 431 μ.Χ. στην Έφεσο συμμετείχε ο επίσκοπος της.
Έγινε Αρχιεπισκοπή τον 6ο ή 7ο αιώνα και μόλις το 1823 προήχθη σε Μητρόπολη.
Στη δικαιοδοσία της, εκτός από την Προικόννησο υπάγονται και τα νησιά Αλώνη ή Αυλωνία, Οφιούσα ή Αφυσία και Κούταλη.
Η έδρα του Μητροπολίτη μέχρι το 1900 ήταν στην Αλώνη και μέχρι την αποχώρηση των Ελλήνων μεταφέρθηκε στον Μαρμαρά.
Οι κάτοικοι του χώρου αρμοδιότητας της μητρόπολης Προκοννήσου καλύπτονταν ,εκκλησιαστικά, από 26 ενοριακούς ναούς και 33 ιερείς.
Η απομόνωση του νησιωτικού περιβάλλοντος είχε συντελέσει στην ίδρυση αριθμού μοναστηριών οπως του Αγ. Ερμολάου.
Για το νησί το Μαρμαρά οι πληροφορίες δίνουν 14 εκκλησίες Ελληνορθόδοξες εκκλησίες , 2 τζάμια και 1 Εβραϊκή συναγωγή
Στο νησί στα Παλάτια υπήρχε ναός του Α. Νικολάου και σε άλλη περιοχή ο ναός του Αγ. Κλίση

ΠΑΙΔΕΙΑ
Σε όλο το νησί υπήρχαν 9 Ελληνικά σχολεία με 698 μαθητές, από αυτά ήταν 515 αγόρια και 183 κορίτσια

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Η παραγωγή μαρμάρου, η κυριότερη οικονομική δραστηριότητα στο παρελθόν, , είχε παρακμάσει κατά την Οθωμανική περίοδο και ουσιαστικές οικονομικές δραστηριότητες του πληθυσμού των νησιών παρέμεναν η γεωργία ( όπου κυριαρχούσε η καλλιέργεια της ελιάς και των αμπελιών.) και κυρίως η αλιεία , πολλοί δε κάτοικοι ήταν ναυτικοί.

ΔΙΩΞΕΙΣ
Το καλοκαίρι του 1915 οι κάτοικοι του νησιού, όπως της Αλώνης και Κούταλης εκδιώχθηκαν βίαια, αφού κατηγορήθηκαν από τις οθωμανικές αρχές ότι τροφοδοτούσαν τα συμμαχικά υποβρύχια στην Προποντίδα. Ολόκληρος ο ελληνικός πληθυσμός ανερχόμενος κατά τους μετριότερους υπολογισμούς, σε 26.000 ψυχές εγκατέλειψαν με τη βία το νησί και μεταφέρθηκαν στην Πάνορμο και από εκεί, με τα πόδια στο Μιχαλίτσι της Προύσας. Καταγράφτηκαν ως απώλειες του διωγμού αυτού, 5.000 ανθρώποι. Κατά την περίοδο 1919-1922, όταν τα νησιά του Μαρμαρά τέθηκαν κάτω από τη διοίκηση των δυνάμεων της Αντάντ ως τμήμα της ζώνης των Στενών, σημειώθηκε επιστροφή του εκτοπισμένου πληθυσμού και σχετική ανάκαμψη της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας του ελληνικού στοιχείου, η οποία όμως διακόπηκε απότομα το Σεπτέμβριο του 1922. Την υπογραφή της συμφωνίας των Μουδανιών ακολούθησε η εκκένωση του ελληνικού πληθυσμού, γεγονός που σήμανε και την απενεργοποίηση της μητρόπολης Προκοννήσου.

ΤΟΠΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
Μετά τον πόλεμο, ως συνέπεια της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 και της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας , όλοι οι Έλληνες που κατοικούσαν στο νησί του Μαρμαρά μετανάστευσαν στην Ελλάδα και σε άλλες τοποθεσίες ανά τον κόσμο. Η ελληνική ορθόδοξη διασπορά του νησιού εγκαταστάθηκε, κυρίως στο Νέο Μαρμαρά Χαλκιδικής , στην Εύβοια ,στην περιοχή του Ωρωπού ( οικισμό Νέα Παλάτια. ) και στη Θεσσαλονίκη .
Άλλοι από το νησί εγκαταστάθηκαν στις πόλεις της Βορείου Αμερικής της Νέας Υόρκης, του Λος Άντζελες, του Σαν Φρανσίσκο, του Πόρτλαντ (Όρεγκον) και της περιοχής Σιάτλ .
Επιπλέον, ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Νότια Αμερική ήταν δημοφιλείς προορισμοί για την ελληνική μετανάστευση εκείνης της εποχής.

ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΣΗΜΕΡΑ
Η Προκόννησος, σήμερα στα τουρκικά λέγεται Marmara Adası και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα του Μαρμαρά, στην περιφέρεια του Balıkesir.
Στην απογραφή του 2000 είχε 9.446 κατοίκους και η οικονομία της βασίζεται στην αλιεία, τη ναυτιλία .
Το νησί του Μαρμαρά έχει πέντε χωριά και μια μικρή κεντρική πόλη. Κάθε χωριό έχει διαφορετικό χαρακτήρα ,σημαντικότερη πόλη του νησιού είναι ο Μαρμαράς, που βρίσκεται στη νοτιοδυτική ακτή.
Μαρμαράς ( Marmara Center )
Η πόλη του Μάρμαρα ή Marmara Center, σήμερα, είναι ο μεγαλύτερος και πιο ζωντανός οικισμός του νησιού.
Ο πληθυσμός είναι περίπου 2.200 και πιο γεμάτος κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Οι κάτοικοι της πόλης είναι Μουσουλμάνοι, αλλά και Κρητικοί, που μετανάστευσαν από την Κρήτη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 κατά την ανταλλαγή. Ζουν με την αλιεία, τον τουρισμό και την ελαιοκαλλιέργεια.
Στο Μαρμαρά υπάρχουν δύο ωραίες παραλίες, η μία είναι η παραλία Αμπά (με βότσαλα) και η άλλη είναι απόλυτα αμμώδης παραλία. KΟΛΕ.

Πραστειό (Gündoğdu)
Το χωριό Πραστειό ή Gundoğdu απέχει 4χλμ.απο την πόλη του Μαρμαρά Είναι ένα ωραίο γραφικό χωριό που περιβάλλεται από ελαιόδεντρα, καταπράσινους λόφους και απομονωμένους κόλπους
Κλαζάκι (Topağaç ή Kilazak)
Το χωριό Κλαζάκι ή Topagac είναι ένα χωριό 12χλμ., μακριά από τον Μαρμαρά και έχει τη μοναδική επίπεδη περιοχή του νησιού, που επιτρέπει την καλλιέργεια λαχανικών μιας και το έδαφος είναι πολύ γόνιμο .Το Κλαζάκι έχει μια μεγάλη αμμώδη παραλία
Αφθόνη (Asmalı)
Η Αφθόνη είναι το μικρότερο χωριό του νησιού. Απέχει 18χλμ.απο τον Μαρμαρά
Παλάτια (Saraylar)
Τα Παλάτια ή Saraylar Village είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος οικισμός στο νησί. Είναι μακριά από την πόλη του Μαρμαρά 25χλμ. Έχει πληθυσμό περίπου 2000 άτομα. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους προέρχονται από διάφορα μέρη της Τουρκίας και εργάζονται στα τεράστια μεταλλεία μαρμάρου
Γαλλιμή (Çınarlı)
Η Γαλλιμή βρίσκεται βόρεια του Μαρμαρά και απέχει 7 χιλιόμετρα από το κέντρο του Έχει μια στενή, αμμώδη, ωραία παραλία.

Σχολιάστε

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.