Η Διεύθυνση Πολεοδομίας του Δήμου Κοζάνης, με αφορμή τα πολλαπλά ερωτήματα που τίθενται στην υπηρεσία, σχετικά με το θέμα της τροποποίησης των ορίων τα καταφυγίου Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) στην ευρύτερη περιοχή της Κοζάνης, παραθέτει το αίτημα του Δήμου Κοζάνης με την αιτιολόγηση και το σχετικό χάρτη του καταφυγίου.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ – ΑΙΤΗΜΑ
Η παρούσα αφορά την τροποποίηση των ορίων του Καταφύγιου Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) «Κουρί – Άγιος Ελευθέριος» στις Δημοτικές Ενότητες ΚΟΖΑΝΗΣ κ ΕΛΛΗΣΠΌΝΤΟΥ
1. Η διαχρονική εξέλιξη της ζώνης
1.1. Καθορισμός μόνιμου καταφυγίου θηραμάτων Κουρί-Αγ. Ελευθέριος.
Το καταφύγιο Θηραμάτων Κουρί – Αγ. Ελευθέριος ιδρύθηκε το 1976 σε έκταση 30.000 στρεμμάτων με την υπ’ αριθμόν 44034/2520/28-5-1976 Υπουργική Απόφαση «Περί ιδρύσεως μόνιμου καταφυγίου θηραμάτων εις περιοχή Δ. Κοζάνης και Κοινοτήτων Πτελέας, Δρεπάνου Ν. Κοζάνης» (ΦΕΚ 769Β/76). Ο καθορισμός του πραγματοποιήθηκε στις θέσεις Κουρί , Άγιος Ελευθέριος, Πός-Τεπές, Αμπέλια Κοζάνης, Αγία Παρασκευή, περιοχής κοινοτήτων Πτελέας, Δρεπάνου και Δ. Κοζάνης, Διεύθυνσης Δασών Ν. Κοζάνης.
Σκοπός της ίδρυσης του ήταν η προστασία, ανάπτυξη, αναπαραγωγή και εκμετάλλευση του θηραματικού πλούτου και της άγριας πανίδας εν γένει. Εντός αυτού απαγορεύτηκε επ’ αόριστον η θήρα παντός θηράματος.
1.1.α. Τροποποίηση – Επέκταση των υφιστάμενων ορίων του καταφυγίου θηραμάτων Κουρί-Αγ. Ελευθέριος.
Το 1981 τα όρια του τροποποιούνται με την υπ’ αριθμόν 158443/2582 Υπουργική Απόφαση «Περί επεκτάσεως τροποποιήσεως ορίων μόνιμου καταφυγίου θηραμάτων περιοχής Δήμου Κοζάνης και κοινοτήτων Πτελέας – Δρεπάνου Ν. Κοζάνης» (ΦΕΚ 405Β/81). Συγκεκριμένα ορίστηκε η τροποποίηση – επέκταση των ορίων του μόνιμου καταφυγίου θηραμάτων στις θέσεις Κουρί , Άγιος Ελευθέριος, Πός-Τεπές, Αμπέλια Κοζάνης, Αγία Παρασκευή, Άη-Λιά (Προφήτη Ηλία) και Αρίνταγα, περιοχής Δήμου Κοζάνης, Ν. Νικοπόλεως και Πτελέας, Δρεπάνου, Βατερού Ν. Κοζάνης, από 30.000 σε 42.000 περίπου στρέμματα.
1.2. Μετονομασία του Καταφυγίου Θηραμάτων σε Καταφύγιο Άγριας Ζωής
Με το άρθρο 75 του Ν. 2637/98 «Σύσταση Οργανισμού Πιστοποίησης Λογαριασμών,…..και άλλες διατάξεις» τα καταφύγια θηραμάτων μετονομάζονται σε Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ). Επιπρόσθετα, το άρθρο 6 του παραπάνω νόμου, ορίζει , μεταξύ των άλλων, ότι «Εντός των καταφυγίων άγριας ζωής απαγορεύεται …..και η ένταξη έκτασης καταφυγίου άγριας ζωής σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό. Η εκτέλεση έργων ή εργασιών και ιδίως, αλιευτικά έργα, έργα αναδασμού, τουριστικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κατασκηνώσεις, λατομεία, μεταλλεία και δρόμοι εκτελούνται αφού προηγουμένως έχει υποβληθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων τύπου Α’ και έχει χορηγηθεί έγκριση περιβαλλοντικών όρων»
1.2.α. Επανεξέταση εάν πληρούνται οι νέοι όροι των υφισταμένων ΚΑΖ, Τροποποίηση των ορίων τους.
Σύμφωνα και με την εγκύκλιο 89880/1506/31-5-00 της Δ/νσης Αισθητικών Δασών, Δρυμών και Θήρας του Υπουργείου Γεωργίας, « ο θεσμός των καταφυγίων θηραμάτων αλλάζει φιλοσοφία. Η μέχρι τώρα λειτουργία τους είχε σαν σκοπό την αύξηση των θηρευομένων ειδών εντός του καταφυγίου. Τα καταφύγια θηραμάτων πλέον μετονομάζονται αυτοδικαίως σε καταφύγια άγριας ζωής και δεν απαιτείται γι αυτό νέα διαδικασία επανακήρυξης .Οι λειτουργίες που πρέπει να επιτελούν, τα κριτήρια επιλογής τους καθώς και οι σκοποί που πρέπει να επιτυγχάνονται μέσω του νέου θεσμού, είναι περισσότερο σύνθετοι, πολύπλοκοι και αποσκοπούν στη διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας, στην προστασία των ειδών, καθώς στη διατήρηση των σπάνιων και απειλούμενων ειδών της πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας, καθώς και την προστασία και την αύξηση του πληθυσμού των θηραμάτων. Με το εν λόγω άρθρο κατά συνέπεια, ο στόχος ενός καταφυγίου άγριας ζωής, δεν επικεντρώνεται πλέον μόνο στα θηράματα, αλλά σε όλα τα είδη άγριας πανίδας, αυτοφυούς χλωρίδας αλλά και του οικοσυστήματος γενικά»
Σύμφωνα με την ίδια εγκύκλιο και με μέριμνα των Δασικών Υπηρεσιών θα πρέπει να επανεξεταστεί αν τα υπάρχοντα καταφύγια θηραμάτων, που μετονομάζονται σε άγριας ζωής, πληρούν τους νέους όρους και να συνταχτούν για κάθε ένα από αυτά εισήγηση – έκθεση η οποία θα καταλήγει σε πρόταση για την διατήρηση, τροποποίηση ή κατάργησή των.
1.2.β. Υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου για την Βιοποικιλότητα
Με το άρθρο 5 του Ν. 3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 60Α/31.03.2011) (αντικατάσταση του άρθρου 19 του ν. 1650/1986 όπως είχε τροποποιηθεί με το άρθρο 8 του Ν. 3851/2010), ως καταφύγια άγριας ζωής χαρακτηρίζονται φυσικές περιοχές (χερσαίες, υγροτοπικές ή θαλάσσιες), που έχουν ιδιαίτερη σημασία ως σημαντικοί τόποι ανάπτυξης της άγριας χλωρίδας ή ως βιότοποι αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών της άγριας πανίδας, ή ως περιοχές αναπαραγωγής ψαριών και συγκέντρωσης γόνου, ή, τέλος, ως σημαντικοί θαλάσσιοι οικότοποι.
Εντός των καταφυγίων άγριας ζωής συνεχίζει να απαγορεύεται, μεταξύ των άλλων, «….. και η υπαγωγή έκτασης του καταφυγίου σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό…… Η εκτέλεση λατομικών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων και η διάνοιξη δρόμων επιτρέπεται, εάν έχει υποβληθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων έργου κατηγορίας Α και έχει χορηγηθεί έγκριση περιβαλλοντικών όρων»
2. Περιοχές που συμπεριλαμβάνονται εντός του ΚΑΖ «Κουρί-Αγ. Ελευθέριος» πρώην καταφύγιου θηραμάτων
2.1. Υπάρχουσα – θεσμοθετημένη κατάσταση: Εντός των ορίων του καταφυγίου εντοπίζονται
1. Οι υφιστάμενοι οικισμοί (τοπικά ρυμοτομικά, συνοικισμοί κ θεσμοθετημένα όρια οικισμών) Νέα Χαραυγή, Μελίσσια, Οκτώ σπίτια, Αγ. Κυριακή (Σιόπατο) και τμήματα των οικισμών Πτελέας, Βατερού κ Κοίλων. Επίσης ο οικισμός Δρεπάνου της Δημοτικής ενότητας Ελλησπόντου.
2. Τμήμα του εγκεκριμένου σχεδίου της πόλης Κοζάνης.
3. Η θεσμοθετημένη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) γύρω από την πόλης της Κοζάνης, περιοχές 1, 4, 5 κ 8 εντός των οποίων οριοθετούνται οι προτεινόμενες οικιστικές επεκτάσεις της Κοζάνης. και η περιοχή παραγωγικών δραστηριοτήτων 1, στο πλαίσιο του υπό εξέλιξη νέου ΓΠΣ. Η Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου Κοζάνης, εγκεκριμένη με Π.Δ. από το 1989, ορίστηκε ως περιαστική ΖΟΕ (με εξαίρεση την περιοχή 6 – δάσος «ΚΟΥΡΙ» που καθορίστηκε αμιγώς περιβαλλοντική) με σκοπό κυρίως να αποφευχθούν οι κατατμήσεις στις άμεσα περιαστικές ζώνες αλλά και στην ευρύτερη περιοχή του οικισμού, στοχεύοντας στην προστασία της περιοχής από την ανεξέλεγκτη και απρογραμμάτιστη ανάπτυξη δραστηριοτήτων και λειτουργιών αστικού χαρακτήρα, στον εξωαστικό χώρο, και στην διαφύλαξη των απαραίτητων εκτάσεων για μελλοντική επέκταση του. Η περιοχή 4 στην περιοχή «Κασλάς» θεσμοθετήθηκε με χρήση Βιομηχανία – Βιοτεχνία, έχει ήδη διαμορφωθεί με τα χαρακτηριστικά αυτά και εντός αυτής οριοθετείται η προς πολεοδόμηση Ζώνη Παραγωγικών δραστηριοτήτων 1, στο πλαίσιο του υπό εξέλιξη νέου ΓΠΣ
4. Οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις του Τ.Ε.Ι. σύμφωνα με ισχύον τοπικό ρυμοτομικό.
Οι παρά πάνω 1-4 περιοχές είχαν ήδη εγκεκριμένες Πολεοδομικές ρυθμίσεις πριν το 1998, έτος μετονομασίας του Καταφυγίου Θηραμάτων σε Καταφύγιο Άγριας Ζωής.
5. Τα στρατόπεδα Ρωμανέλη – Γαζή κ Λασσάνη ( Δημοτικής ενότητας Ελλησπόντου). Ο Δήμος παγίως τα διεκδικεί για την χωροθέτηση κοινωφελών και κοινόχρηστων λειτουργιών (τα οποία θα απαιτήσουν πολεοδομικό σχεδιασμό). Το στρατόπεδο Μακεδονομάχων το οποίο συμπεριλαμβάνεται και στις προς πολεοδόμηση περιοχές της παρ.2.2.10
6. Η περιοχή κατά μήκος της Εθνικής οδού Κοζάνης – Δρεπάνου και ανατολικά αυτής (Δημοτικής ενότητας Ελλησπόντου). Συμπεριλαμβάνει υπάρχουσες εγκαταστάσεις με βιοτεχνικές – εμπορικές χρήσεις καθώς και γεωργική γη.
7. Η περιοχή κατά μήκος της Εθνικής οδού Δρεπάνου – Κοιλάδας και νότεια αυτής (Δημοτικής ενότητας Ελλησπόντου). Συμπεριλαμβάνει εκτάσεις πεδινές – γεωργικές και εκτάσεις που καλύπτονται από διάσπαρτες βιοτεχνικές και εμπορικές χρήσεις
8. Η περιοχή βόρεια κ βόρειοανατολικά του οικισμού Βατερού. Συμπεριλαμβάνει εκτάσεις πεδινές – γεωργικές.
9. Η περιοχή μεταξύ των Κοίλων. Μελισσίων κ κόμβου Εγνατίας. Η θέση και η φυσική καταλληλότητα του χώρου αυτού έχουν προσελκύσει σημαντικό αριθμό παραγωγικών και εμπορικών δραστηριοτήτων. Η Περιοχή είναι διάσπαρτη από τοπικούς κ υπερτοπικούς δρόμους, κυκλοφοριακούς κόμβους και συνδέσεις (ΕΓΝΑΤΙΑ, Εθνική οδός προς ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑ κ παλαιά εθνική οδό προς ΘΕΣ/ΝΙΚΗ). Επίσης βρίσκεται σε επαφή με το όριο της προτεινόμενης ζώνης ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων. Η έκταση ταυτίζεται με την ΠΕΠΔ 5 (Περιοχή Ελέγχου κ Περιορισμού Δόμησης) του νέου ΓΠΣ, όπου προβλέπονται χρήσεις, μεταξύ των άλλων, και Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις κ Επαγγελματικά εργαστήρια χαμηλής όχλησης, Κτίρια – γήπεδα αποθήκευσης, Εγκαταστάσεις γεωργικών, δασικών, κτηνοτροφικών και λοιπών αγροτικών εκμεταλλεύσεων, Αντλιοστάσια – δεξαμενές, Εγκαταστάσεις δικτύων – Τεχνικές υποδομές, Εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας κ επεξεργασίας νερού, Εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων κ διαχείρισης αποβλήτων.
2.2. Νέος σχεδιασμός – προς θεσμοθέτηση ΓΠΣ Δημοτικής ενότητας Κοζάνης
10. Προτεινόμενες οικιστικές επεκτάσεις της Κοζάνης. Στο διάστημα που μεσολάβησε από την έγκριση του ήδη θεσμοθετημένου ΓΠΣ (1986) η ανάπτυξη της Κοζάνης δημιούργησε νέες ανάγκες και προοπτικές που καθιστούν επιτακτική την οριοθέτηση νέων επεκτάσεων του Σχεδίου Πόλης. Οι νέες επεκτάσεις είναι απολύτως σημαντικές και καθορίζονται σύμφωνα με την εκτίμηση των αναγκών για κατοικία, αλλά και για πολεοδομικές λειτουργίες. Οι περιοχές αυτές θεωρούνται οι πλέον κατάλληλες και εντάσσονται οργανικά στην πόλη με συνεχή πολεοδομικό ιστό και συμβάλλουν ως υποδοχείς στην αναδιάταξη ή τη συμπλήρωση των λειτουργιών της πόλης, με στόχο τη βελτίωση της οργάνωσης στο σύνολο του οικισμού.
11. Προτεινόμενες οικιστικές επεκτάσεις οικισμών
11α. Κοίλα. Οι επεκτάσεις κρίνονται απαραίτητες για να δοθεί η δυνατότητα εγκατάστασης οικονομικών και εμπορικών επιχειρήσεων, υπηρεσιών και δραστηριοτήτων αναψυχής, καθώς ο υφιστάμενος πολεοδομικός ιστός του οικισμού αδυνατεί να χωροθετήσει νέες λειτουργίες.
11β. Ν. Χαραυγή. Προτείνεται ο χαρακτηρισμός των τριών Ο.Τ. ως τοπικού κέντρου και η επέκταση του οικισμού σε συνέχεια – επέκταση του τοπικού κέντρου. Ένα δεύτερο μικρό τμήμα επέκτασης στα δυτικά γίνεται για λόγους ολοκλήρωσης του υφιστάμενου σχεδίου.
11γ. Βατερό. Ήδη βάσει εκπονούμενης Πολεοδομικής Μελέτης προτείνεται επέκταση των εγκεκριμένων του ορίων.
12. Η προς πολεοδόμηση περιοχή Παραγωγικών δραστηριοτήτων 1. Η αναγκαιότητα να απομακρυνθούν από τον οικιστικό ιστό χρήσεις που επιβαρύνουν το περιβάλλον, καθιστούν απαραίτητο τον καθορισμό περιοχών παραγωγικών ζωνών κοντά στους οικισμούς. Εξ άλλου η δημιουργία οργανωμένων ζωνών για ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων του δευτερογενή τομέα αποτελεί και πρόβλεψη του ήδη εγκεκριμένου Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας (ΦΕΚ 1479Β/09-10-2003). Η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται από την τυχαία και απρογραμμάτιστη χωροθέτηση των μονάδων, της έλλειψης οδικού δικτύου, αλλά και της έλλειψης στοιχειωδών εξυπηρετήσεων, με αποτέλεσμα την ανάγκη πολεοδόμησης της περιοχής με σκοπό την αποφυγή της περαιτέρω υποβάθμισης του περιβάλλοντος.
13. Ο χώρος των νέων Νεκροταφίων (περιοχή Πτελέας). Με δεδομένο ότι η φέρουσα ικανότητα του υπάρχοντος κοιμητηρίου της πόλης Κοζάνης έχει προ πολλού ξεπεραστεί, μετά από πολύχρονη διερεύνηση διάφορων περιοχών επιλέχτηκε η συγκεκριμένη θέση σαν η πλέον κατάλληλη. Συντάχτηκαν και εγκρίθηκαν για το χώρο μελέτη Περιβαλλοντικού Προελέγχου στα πλαίσια της διαδικασίας Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ), Υδρογεωτεχνική μελέτη και μελέτη Γεωλογικής καταλληλότητας. Ήδη ο φάκελλος του αντίστοιχου τοπικού ρυμοτομικού βρίσκεται στο ΥΠΕΚΑ προς έγκριση με εκκρεμότητα την τροποποίηση του ΚΑΖ.
14. Τμήμα της περιοχής παραγωγικών δραστηριοτήτων 2α, που προτείνεται στον κόμβο της Εγνατίας . Η περιοχή παραγωγικών δραστηριοτήτων αυτή συναρτάται άμεσα με την λειτουργία και την αναπτυξιακή δυναμική της πόλης
15. Επέκταση του τοπικού ρυμοτομικού των ΤΕΙ. Οι προτεινόμενες επεκτάσεις του Τ.Ε.Ι., απαιτούνται λόγω της αύξησης του αριθμού των σπουδαστών. Η μία επέκταση (ανατολικά) αποσκοπεί στην ενοποίηση των κύριων εγκαταστάσεων του ιδρύματος με το Κέντρο Τεχνολογικών Ερευνών (εντός του οικισμού Κοίλων), ενώ η δεύτερη επέκταση επιλέγεται στη δυτική πλευρά του άξονα προς Κοίλα-Πτολεμαϊδα σε έκταση ανήκουσα κατά κυριότητα σε αυτό.
16. Περιοχή που εφάπτεται με το νότειο όριο του οικισμού Δρεπάνου, η οποία λόγω της μορφολογίας της και τη γειτνίασης της με τον οικισμό, και μέσα από το αντίστοιχο ΣΧΟΟΑΠ (Σχέδιο Χωρικής κ Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης), εκτιμάται ότι θα προταθεί για πολεοδόμηση και κάλυψη ορισμένων κοινωφελών και κοινόχρηστων λειτουργιών του οικισμού.
Οι παραπάνω περιοχές 1 έως 16 παρουσιάζονται στο Σχέδιο 1, σε συνδυασμό με τα όρια του ισχύοντος ΚΑΖ.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ – ΑΙΤΗΜΑ :
Ο Δήμος Κοζάνης πρόσφατα, και μέσα από σχετική προγραμματική σύμβαση, επικαιροποίησε – προσάρμοσε τη μελέτη του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την Δημοτική ενότητα Κοζάνης στο νέο διοικητικό κ νομοθετικό πλαίσιο. Η μοναδική απομένουσα εκκρεμμότητα για την ολοκλήρωσή του είναι η τροποίηση του ΚΑΖ
Η υπάρχουσα θεσμοθετημένη – διαμορφωμένη κατάσταση αφενός και αφετέρου η ολοκλήρωση του προς θεσμοθέτηση χωροταξικού σχεδιασμού (ΓΠΣ Κοζάνης αλλά και ΣΧΟΟΑΠ Ελλησπόντου) καθιστούν απολύτως αναγκαία την τροποποίηση των ορίων του υφισταμένου ΚΑΖ ώστε να μην συμπεριλαμβάνονται οι περιοχές 1 έως 16.
Εκτιμούμε ότι, μέσα από τη διαδικασία επανεξέτασης του κατά πόσον πληρούνται πλέον οι νέες απαιτήσεις (Ν 2637/98 κ Ν 3937/2011) για το υφιστάμενο καταφύγιο Κουρί-Αγ. Ελευθέριος, θα πρέπει να περιοριστεί σε 2 νέες περιοχές. Στην Περιοχή 1 ταυτιζόμενη με την Περιοχή Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) 2, και στην Περιοχή 2, μεταξύ Πτελέας, Δρεπάνου, στρατοπέδου Λασσάνη και ΖΟΕ4.
Η πρόταση τροποποίησης – περιορισμού των ορίων του ΚΑΖ παρουσιάζονται στο σχέδιο 2, σε συνδυασμό με τα ισχύοντα όρια.
ο πρ/νος η Δ/ντρια
Μάρκος Γκάγκαλης Ελένη Παφύλη
Αγρον. κ Τοπογράφος Μηχανικός Πολιτικός Μηχανικός
με Β’ βαθμό με Β’ βαθμό
