ΠΑΦΡΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ : Μπάφρα ή Bafra – Άλυα ή Αλυασσός – Γαζηλών ή Γαδήλον ή Gazelon ή Gadilon – Χέλεγκα ή Helega – Paure – Paúra, Pafra,,, Σκοπία Üskübi
Σταύρου Π Καπλάνογλου .
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Μπάφρα Bafra), γνωστή στα ελληνικά και ως Πάφρα, είναι πόλη και διαμέρισμα στην Επαρχία Σαμψούντας (Αμισσού ) στον Πόντο .
Η Γαδιλών ( Gadilon)επίσης γνωστό ως Γαζηλών ( Gazelon ), και πιθανώς Χελέγκα (Helega ,) ήταν μια πόλη στα βορειοδυτικά του αρχαίου Πόντου , σε μια εύφορη πεδιάδα μεταξύ του ποταμού Αλύς και της Αμισσού ( Σαμσούντας )
Από αυτή την πόλη έλαβε ολόκληρη η συνοικία το όνομα Γαδηλωνίτης ,
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
.
Η Πάφρα απέχει 100 χλμ νοτιοανατολικά από τη Σινώπη και 40 χλμ από την Αμισσό.
Η πόλη βρίσκεται 52 χλμ βορειοδυτικά του κέντρου της Σαμψούντας και της γειτονικής Ατακούμ .
Είναι ένας οικισμός που βρίσκεται 20 χιλιόμετρα από τη Μαύρη Θάλασσα , στο εύφορο δέλτα του ποταμού Άλυς (σήμερα Kızılırmak . )
ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΛΥΣ
Ο Άλυς (τουρκικά: Kızılırmak, που σημαίνει κόκκινος ποταμός) είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Μικράς Ασίας με συνολικό μήκος 1.150 χλμ..
Πηγάζει από την ορεινή Ανατολική Μ. Ασία , κατευθύνεται νοτιοδυτικά προς την Αλμυρή Λίμνη σχηματίζοντας ένα πλατύ τόξο. Στην συνέχεια στρέφεται βορειοανατολικά όπου δέχεται και τα νερά των τριών μεγάλων παραποτάμων του, Καππαδόκη (Delice), Devrez και Gökırmak. Και εκβάλλει στην Μαύρη Θάλασσα ανατολικά της Σινώπης.
Ο ποταμός Άλυς αποτελούσε την καρδία
του αρχαίου βασιλείου των Χετταίων οι οποίοι αποκαλούσαν τον ποταμό Maraššantiya.
Στις όχθες του ήταν χτισμένη η Χαττούσα, η πρωτεύουσα του βασιλείου. Στην κλασική αρχαιότητα και συγκεκριμένα τον 6ο αιώνα π.Χ. ο ποταμός αποτελούσε το σύνορο του ισχυρού βασιλείου των Λυδών με το βασίλειο των Περσών . Ο Άλυς είναι πλωτός για 60 χλμ. από τις εκβολές του, Χωρίζει τη Μικρά Ασία σε δύο τμήματα, το πέραν του Άλυος, δηλαδή το ανατολικό, και το δυτικό μέρος που οι αρχαίοι το αποκαλούσαν «κυρίως Ασία εντός του Άλυος». Εκεί κατοικούσαν αυτόχθονες λαοί, Παφλαγόνες, Λυδοί, Βιθυνοί, Τρώες, Μυσοί, Φρύγες και Αχαιοί, και από τις αρχές της πρώτης χιλιετίας άρχισαν τις αποικίσεις οι Ίωνες, οι Αιολείς και οι Δωριείς.
Η πεδιάδα της Παφραείναι διάσημη στην Μ. Ασία για το πλούσιο έδαφος και τις υψηλής ποιότητας συνθήκες καλλιέργειας καπνού.
Το όνομά του, σύμφωνα με τον Στράβωνα, το οφείλει στις εκτεταμένες αλυκές στις εκβολές του, εκεί όπου σχηματίζεται το δέλτα του ποταμού. Σε αυτόν τον υδροβιότοπο ενδημούν μύραινες από τις οποίες εξάγεται το μαύρο χαβιάρι υψηλής ποιότητας.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
– Άλυα ή Αλυασσός,
Άλυα ή Αλυασσός,προφανώς αυτό το όνομα δόθηκε από το όνομα του μεγαλύτερου ποταμού της Μικράς Ασίας, του Άλυς.
Υπάρχουν όμως και άλλες απόψεις τόσο για την προέλευση του ονόματος του ποταμού όπως κατ‘ επέκταση και τι όνομα της πόλης
Λένε ότι το όνομα Αλύ(ι)α,ενδεχόμενα να προερχόταν από την Ελληνική μυθολογία.
Αλίη ή Αλία είναι το όνομα των παρακάτω χαρακτήρων στην Ελληνική μυθολογία:
1.Αλίη, μία από τις Νηρηίδες, κόρη του Νηρέα και της Δωρίδα
2. Αλία, κόρη της Σύβαρης. Σε ένα ιερό δάσος της Άρτεμης, αντιμετώπισε ένα τεράστιο φίδι που ζευγάρωσε μαζί της· απόγονοί τους ήταν τα πρώτα μέλη της φυλής Οφιογενείς.
3. Αλίη, κόρη της Τάλους. Παντρεύτηκε τον Κότις, γιο του Μάνες, του πρώτου βασιλιά της Λυδίας, φέρνοντάς του δύο γιους, τον Ασίς και τον Άτυς, βασιλιά της Λυδίας .
– Γαζηλών ή Γαδήλον ή Gazelon ή Gadilon
Η περιοχή περιήλθε στην κυριαρχία της Ρώμης που μετονόμασε την περιοχή σε Γαδήλον και
Η περιοχή περιήλθε στην κυριαρχία της Ρώμης που μετονόμασε την περιοχή σε Γαδήλον .
– Helega -Χέλεγκα
Μέτα από την Γαδηλωνα επί Ρωμαίων αργότερα ονομάσθηκε Helega -Χέλεγκα
– Paure
Ο Ρωμαϊκός σταθμός Helega, που πιθανότατα βρισκόταν στις εκβολές του ποταμού Kizilirmak ή κοντά στις εκβολές του ποταμού Kizilirmak, τον οποίο θα διαδεχθεί η Paurae (σημερινή Bafra).
Η ακριβής τοποθεσία του Paurae είναι αβέβαιη, αλλά μπορεί να ήταν στις όχθες του ποταμού με ένα λιμάνι
Y1150 
: Paúra
: Paúra– Σκοπιά
? νεκρός οικισμός – Μπάφρα – Σαμψούντα
1485t : Σκόπια [ Ελληνική σκοπιά “σκοπιά”]
: Σκόπια [ Ελληνική σκοπιά “σκοπιά”]■ Το σημερινό του όνομα είναι άγνωστο.
■ Τον 15ο αιώνα, ήταν το κεντρικό χωριό του δήμου, που κάλυπτε το κέντρο της Μπάφρας και το άμεσο περιβάλλον της στα ανατολικά. Δεν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί το σημερινό όνομα και η τοποθεσία του. SN
■ Συντεταγμένες: 41° 34′ 11” E, 35° 55′ 17” Β
– Μπάφρα -Πάφρα
Το όνομα Μπάφρα αναφέρεται για πρώτη φορά στην Αλεξιάδα της Άννας Κομνηνά σε γραπτές πηγές.
1. Ο Πάφρας ή Πάφλας ήταν γιος του Φινέα, βασιλιά του τότε απέραντου βασιλείου της Βιθυνίας που είχε βασιλεύσει στη περιοχή κατά την 4η προς την 3η χιλιετηρίδα π.Χ.
2. Το όνομα του δήμου εικάζεται ότι προήλθε από τη φοινικική ονομασία «μπάφηρα» ή «βάβρα». Άλλες πεποιθήσεις σχετικά με την ετυμολογία της περιοχής προέρχονται από το όνομα “Ba-Hura” (Μεγάλος Ποταμός) που δόθηκε στο Kizilirmak που δημιουργεί το δέλτα πάνω στο οποίο βρίσκεται η πόλη.
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Τον 19ο αιώνα, η Μπάφρα, η οποία είχε σημαντικό ελληνικό και αρμενικό πληθυσμό, μετατράπηκε σε συνοικία το 1854.
Παράλληλα με την ανάπτυξη του εμπορικού δυναμικού της Σαμψούντας, ιδίως μεταξύ των αρχών του 17ου αιώνα και των μέσων του 18ου αιώνα, σημαντικό μέρος των τουρκόφωνων χριστιανών στην Καππαδοκία εγκαταστάθηκε στην περιοχή Bafra μετά από πρόταση της Μονής Zincirdere . 19] , όπου ασχολούνταν με την παραγωγή καπνού και σιτηρών, τη βιοτεχνία και το εμπόριο.
Σύμφωνα με την Επετηρίδα της Τραπεζούντας του 1869, στην Μπάφρα ζούσαν 10.774 Μουσουλμάνοι, 6.731 Έλληνες και 247 Αρμένιοι.
Σύμφωνα με την Επαρχιακή Επετηρίδα του 1905, η εθνοτική/θρησκευτική κατανομή του πληθυσμού της Μπάφρα έχει ως εξής:
Κοινότητα
Στην επαρχία Καζά η οποία ήταν υποδιοίκηση της Πάφρας, ο πληθυσμός ανερχόταν στις 85.000 με 90.000 κατοίκους εκ των οποίων τα 4/5 ήταν Ελληνορθόδοξοι.
Επιπλέον, υπήρχαν 179 ποντιακά ελληνικά χωριά στη Μπάφρα
Σύμφωνα με την Οθωμανική απογραφή του 1893, ο πληθυσμός της Μπάφρας ήταν 62.782. Η συντριπτική πλειοψηφία όσων ζούσαν στην περιοχή την εποχή εκείνης της απογραφής (62% (38.936 άτομα)) ήταν Σουνίτες Μουσουλμάνοι Τούρκοι. Ο ελληνικός πληθυσμός της Μπάφρας 22.834 (36%).
Λίγο πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο -το 1914-, στην Μπάφρα ζούσαν συνολικά 81.517 άτομα, 48.944 εκ των οποίων ήταν Μουσουλμανοι, 30.838 Έλληνες, 1.735 Αρμένιοι
ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ
Η Παφρα μέχρι την εκδίωξη των Ελλήνων είχε 5 συνοικίες (μαχαλάδες )
1 .Τον Γεμί μαχαλά όπου οι περισσότεροι ήταν Ελληνορθόδοξοι Χριστιανοί.
2. Τον Γαζηνό μαχαλά με Μουσουλμάνους
3, Τον Μεζαρλίκ μαχαλά με Μουσουλμάνους επίσης όπου βρισκόταν και τα νεκροταφεία τους
4.Το Τοτολάρ μαχαλά με Μουσουλμάνους και
5, Το Σαχλού μαχαλά ή Ισαάκ μαχαλά όπου κατοικούσαν μόνον Ελληνες
ΙΣΤΟΡΙΑ
– Κατοίκηση της περιοχής από την 5η χιλιετία.
Η προϊστορική τοποθεσία Ikiztepe βρίσκεται 7 χλμ. δυτικά της Πάφρα (Bafra )και κατοικήθηκε από την Πρώιμη Χαλκολιθική περίοδο [5500–4500 π.Χ.] έως την πρώιμη περίοδο των Χετταίων (περίπου 1700 π.Χ.).
Έχει προσδιοριστεί ότι μια συνεχής ανθρώπινη εγκατάσταση υπήρχε στα ερείπια İkiztepe μεταξύ 4000 π.Χ. και 1700 π.Χ. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι μια πρώιμη πρωτεύουσα υπήρχε στη Hattusa της Μικράς Ασίας , και αργότερα μετακόμισε στην κοιλάδα Kizilirmak .
– 8ος αιώνας
Η (Μ)πάφρα φέρεται να ήταν μια κωμόπολη που ιδρύθηκε το 750 π.Χ. από
τους Μιλήσιους και καλούνταν Άλυα ή Αλυασσός, προφανώς από το όνομα του μεγαλύτερου ποταμού της Μικράς Ασίας, του Άλυ. α
– 7 ος αιώνας π.Χ.
Η περιοχή ήταν γνωστή ως Παφλαγονία από το 670 π.Χ.
– 6ος αιώνας π.Χ.
Οι Πέρσες εισέβαλαν στην περιοχή το 546 π.Χ. και την κατέλαβαν από τους Λυδούς .
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο όταν το 550 μ.Χ. ο Κροίσος θέλησε να εκστρατεύσει πέρα από τον Άλυ ζήτησε –κατά τα ειωθότα– χρησμό από το Μαντείο των Δελφών. «Κροίσος Άλυν διαβάς, μεγάλην αρχήν καταλύσει» είπε η Πυθία, χωρίς να διευκρινίσει ποια ήταν η αρχή που επρόκειτο να καταλυθεί. Ο Λυδός βασιλιάς, που θεώρησε ότι ο χρησμός αφορούσε την αντίπαλη Περσική Αυτοκρατορία, ξεκίνησε με ενθουσιασμό. Μάλιστα ανέθεσε στον Θαλή τον Μιλήσιο να βρει λύση στο πώς τα στρατεύματα θα διασχίσουν τον ποταμό. Ο Έλληνας φιλόσοφος με μια ευφυέστατη… πατέντα κατάφερε να «στρίψει» το ποτάμι.
Όντως το σχέδιο του Θαλή λειτούργησε και οι στρατιές του Κροίσου μπόρεσαν να περάσουν για να συναντήσουν στη συνέχεια Την ανικητη γι αυτό Περσική στρατεια
Ο Λυδός βασιλιάς νικήθηκε κατά κράτος στη μάχη της Πτεριάς, «καταλύσας μεγάλην αρχήν», όπως είχε προβλέψει το Μαντείο των Δελφών. Μόνο που η αρχή αυτή ήταν η δική του
–5ος αιών.
Επίσημα, η ιστορία της Πάφρα ξεκινά το 436 π.Χ.
Συγκεκριμένα, ο στρατηγός των Αθηναίων Περικλής,συνοδευόμενος από τον οικιστή Αθηνοκλή, ήρθε στη περιοχή φέρνοντας μαζί του και χιλιάδες
εποίκους από την περιοχή της Αττικής και των νησιών τ ου Αιγαίου. Ένα μεγάλο μέρος αυτών εγκαταστάθηκε στην περιοχή της Αλυσσού και έδωσε στην κωμόπολη το όνομα Πάφρα ή Πάφλα, προς τιμή του μεγάλου αρχηγού των Παφλαγόνων, τον Πάφρα ή Πάφλα
– Ελληνιστική περίοδος
Κατά την Ελληνιστική Περίοδο [323–31 π.Χ.], η περιοχή γύρω από την Μπάφρα κατοικήθηκε σε μεγάλο βαθμό, κυρίως για την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων.
Βρεθήκαν τάφοι και αυτής της εποχής στο Ικιζτεπέ
– Δυναστεία των Μιθριδάτιδων
Οι βασιλιάδες αυτής της δυναστείας (Μιθραδάτιδων )
κυβέρνησαν μεγάλο μέρος της ακτής της Μαύρης Θάλασσας της Μ. Ασιας και φυσικά της περιοχής της Πάφρας και πέραν αυτής, ιδίως υπό τον τελευταίο βασιλιά, τον Μιθραδάτη VI (βασιλεία 120–63 π.Χ.
Μετά την ήττα του Μιθραδάτη VI από τους Ρωμαίους, η περιοχή τελικά έγινε άμεσα μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
–Ρωμαίοι
Η περιοχή περιήλθε στην κυριαρχία της Ρώμης που μετονόμασε την περιοχή σε Γαδήλον και αργότερα σε Χέλεγκα.
Μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας , η περιοχή έγινε μέρος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας . Η περιοχή ήταν μέρος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι τη Μάχη του Μαντζικέρτ το 1071.
– Μάχη του Μαντζικέρτ το 1071.
Μετά από αυτή τη μάχη, η Μπάφρα καταλήφθηκε από τον Σελτζούκο ηγεμόνα της Ανατολίας Kaykaus I.
Αφού κατακτήθηκε από την αυτοκρατορία των Σελτσούκων, η περιοχή ξανακατοικήθηκε από μέλη διαφόρων Τουρκμενικών φυλών.
–Κομνηνοί
Ο Αλέξιος και ο Δαβίδ Κομνηνός της Τραπεζούντας κατέλαβαν την περιοχή το 1204–1205, αλλά πρέπει η Μπάφρα με τη Σινώπη να έπεσε στα χέρια των Σελτζούκων Τούρκων το 1214.
– Μογγόλοι το 1243
Η εισβολή της Μογγολικής Αυτοκρατορίας ξεκίνησε το 1243 και οδήγησε στην κατάρρευση της Αυτοκρατορίας των Σελτζούκων και την ίδρυση διάσπαρτων τουρκικών ηγεμονιών.
Το περί το 1277, αποτελούσε μέρος ενός φέουδου Μογγόλων Σελτζούκων Τούρκων.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ιδρύθηκε για λίγο το Πριγκιπάτο Bafra.
Αυτή η πολιτική διευθέτηση συνεχίστηκε μέχρι το 1460, όταν η Μπάφρα κατακτήθηκε ξανά και έγινε μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας .
– Οθωμανοί
Υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία , η πόλη Μπάφρα ενσωματώθηκε στην επαρχία της Τραπεζούντας υπό την ηγεσία του Canik Sanjak.
Η περιοχή άκμασε ως αγροτικό, αλιευτικό και ναυτιλιακό κέντρο υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία .
Η ακριβής ημερομηνία ίδρυσης της σύγχρονης πόλης δεν είναι γνωστή, αν και σύμφωνα με ιστορικά αρχεία απογραφής εμφανίζεται το 1854.
– Απώλεια της Κριμαίας από τη Ρωσική Αυτοκρατορία το 1783
Πολλοί Τούρκοι ήρθαν στην Μπάφρα από το Χανάτο της Κριμαίας μετά την απώλεια της Κριμαίας από τη Ρωσική Αυτοκρατορία το 1783.
Αυτοί οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε μεγάλο βαθμό στη Μπάφρα λόγω της θέσης της στη Μαύρη Θάλασσα.
—- Το 1836
Το 1836, Έλληνας ιερέας πίστευε ότι η Μπάφρα είχε 1.160 σπίτια από τα οποία τα 1.000 ήταν των Μουσουλμάνων γύρω στα 110 των Ελλήνων και 50 των Αρμενιων
–Το 1846,
Το 1846, η Μπάφρα παρήγαγε μεγάλες ποσότητες καπνού με πάνω από 1,8 εκατομμύρια κιλά.
– 1860,
Μέχρι τη δεκαετία του 1860, η Σαμψούντα και η Μπάφρα ήταν κάτι περισσότερο από μικροί οικισμοί. Η αναβίωση της Σαμψούντας ξεκίνησε με την κατασκευή ενός αυτοκινητόδρομου νότια προς την Αμάσεια (1862–1883) και με την επέκταση της καπνοβιομηχανίας της κοντινής Μπάφρας.
–1883
Η άνοδος του ελληνικού ελέγχου της Σαμψούντας και της Μπάφρα (με κάποιους Αρμένιους) στις τοπικές επιχειρήσεις και στην αγορά καπνού έγινε σχεδόν αποκλειστική. Το 1896, το 73% από τις 214 επιχειρήσεις στη Σαμψούντα ήταν Ελληνικές. Οι Έλληνες έλεγχαν επίσης το 60% της αγοράς καπνού Bafra.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Εκκλησιαστικά ανήκε στην μητρόπολη Αμάσειας.
Πρώτος επίσκοπος της Αμάσεια όπου ανήκε η Πάφρα, ήταν ο Μελέτιος (600 μ.Χ. και τελευταίος ο εθνομάρτυρας Ευθύμιος Αγριτέλης ο οποίος έφερε τον τίτλο, « Επίσκοπος Ζήλων». Ο επίσκοπος Zήλων ήταν ο μοναδικός επίσκοπος που εκτελέστηκε απο τους Τούρκους λόγω της συμμετοχής του στο αντάρτικο κίνημα της περιοχής του.
Σύμφωνα με στατιστική της Μητρόπολης Αμάσειας, η επαρχία Πάφρας είχε μία πόλη, 116 αμιγώς ελληνικά χωριά.
Στον καζά της Μπάφρας υπήρχαν επίσης 91 ελληνικές εκκλησίες η Μονή της Παναγίας Μάγαρας, και 108 Έλληνες ιερείς
Μέσα στην πόλη υπήρχε ο επισκοπικός ναός της Αγίας Μαρίνας και Ο Ναός του Αγίου Βασιλείου στην συνοικία Σαχλού
ΠΑΙΔΕΙΑ
Οι Παφραίοι διατηρούσαν σχολεία αρένων και θηλέων.
Οι τουρκόφωνοι της Πάφρας έγραφαν την τουρκική με ελληνικούς χαρακτήρες, όπως οι κάτοικοι στην περιοχή Καισάρειας.
Σύμφωνα με στατιστική της Μητρόπολης Αμάσειας, η επαρχία Πάφρας είχε ,ένα ημιγυμνάσιο, 80 σχολεία αρένων, 17 θηλέων, 2 νηπιαγωγεία, και 4.500 μαθητές.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
–Γερμανός Καραβαγγέλης
Ο Γερμανός Καραβαγγέλης είναι γνωστός για τους αγώνες που έκανε στην περιοχή της Καστοριάς για να προστατέψει την Ελληνικότητα της περιοχής .
Ήταν ένας από τους υποκινητές της Μακεδονικής εξέγερσης μεταξύ 1900-1907, όταν ήταν μητροπολίτης Καστοριάς ,
Το 1907, με το τέλος του Μακεδονικού Αγώνα η Οθωμανική κυβέρνηση απαίτησε από τον Πατριάρχη Ιωακείμ Γ’, μετά τις καταγγελίες Βουλγάρων και την επακόλουθη αφόρητη πίεση του Ρώσου πρεσβευτή Ζηνόβιεφ προς το Σουλτάνο, την απομάκρυνση του Γερμανού.
Μετά από μήνες πιέσεων, ο Πατριάρχης αναγκάστηκε να δεχτεί κι ο Γερμανός αρχικά επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη ως Συνοδικό. Όταν όμως το Γενάρη του 1908 εχήρευσε η Μητρόπολη Αμάσειας, ο Πατριάρχης του ζήτησε και πάλι να γυρίσει κοντά στο ποίμνιο που τον χρειαζόταν κι ανέλαβε Μητροπολίτης Αμάσειας στις 5 Φεβρουαρίου 1908, με έδρα τη Σαμψούντα.
Ο Γερμανός και εκεί ανέπτυξε έντονη εθνική δράση, δημιουργώντας σχολεία στα πιο απομακρυσμένα χωριά και ιδρύοντας γυμνάσιο για να μαθαίνουν τα παιδιά ελληνικά, αλλά και ένοπλες ομάδες κατά των Τούρκων ατάκτων, που λυμαινόταν την περιοχή ιδίως μεταξύ τ ορθοδόξων του Πόντου, ΚΑΙ των Μπαφραλήδων, στήνοντας ένοπλες ομάδες εκμεταλλευόμενος και τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1916,πιστεύοντας ότι οι Ρώσοι θα νικήσουν την Τουρκία
Η έλευση του στην περιοχή αποτέλεσε σημείο καμπής για την ιστορία της περιοχής και του Γερμανού, ο οποίος άρχισε κέρδισε θέση να καθοδηγεί εύκολα τους θρησκευτικά το ποίμνιο του με την ιδέα της ελευθερίας .
Με δικά του λόγια, ο μητροπολίτης εξήγησε τον ρόλο του στον ανταρτοπόλεμο: « Άρχισα να οργανώνω αυτές τις αρχικά μικρές και ακανόνιστες ομάδες ως τακτικές και μάχιμες αντάρτικες μονάδες, με μακρόχρονη πείρα από τον αγώνα μας στη Μακεδονία. Ο αριθμός αυτών των στρατευμάτων αυξήθηκε. Μετά από τους διοικητές που ήταν άξιοι αυτού του έργου και είχαν εμπειρία μάχης, αυτούς τους τίτλους, που τους έδωσα ο ίδιος, αυτές οι ομάδες μετατράπηκαν σε πραγματικές στρατιωτικές μονάδες. Καθένας από αυτούς είχε μια περιοχή της επαρχίας υπό την προστασία και την απόλυτη εξουσία…
.Με την υποστήριξη των ντόπιων προυχόντων οργάνωσε τους Έλληνες , σχημάτισε την πρώτη ελληνική αντάρτικη ομάδα στη Μαύρη Θάλασσα εξοπλίζοντας τους νέους στην περιοχή Kadıköy της Σαμψούντας με τουφέκια και πυρομαχικά τα οποία φύλαγε που στο Ελληνικό καφενείο με το όνομα Μαρκάνης.
Έστειλε τα νιάτα του στην Ελλάδα. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Καραβαγγέλης αξιολόγησε την απελπιστική κατάσταση των ερημωμένων Ελλήνων ως ευκαιρία και τους οργάνωσε αποστείλαντας να πολεμήσουν σαν εθελοντές με τον Ελλάνικο στρατό .
Αυτή η δράση αντιμετωπίσθηκε με αγριότητα από τις Τουρκικές αρχές που ξέσπαζαν τα ένστικτα τους στους κατοίκους της Μητρόπολις της Αμασείας Θύμα του ξεσπασματοπς ήταν και η σύλληψη του συνεργάτη του επισκόπου της Μπαφρας Ζήλωνα
]Στις αναφορές που έστειλε από τη Σαμψούντα το 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ ανέφερε ότι 33 από τις 40 ελληνικές συμμορίες που δρούσαν στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας υπό τις οδηγίες του Καραβαγγέλη δρούσαν στην περιοχή της Σαμψούντας και επιδίωκαν πολιτικούς σκοπούς
– Επίσκοπος Ζήλων της Πάφρας
Τὸ 1917 αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο σὲ ένοπλες ομάδες ανταρτών κατευθύνοντάς τις κατά του Τουρκικού στρατού και άλλων ατάκτων(τσέτες), πού δρούσαν ως μισθοφόροι των Τούρκων κατά των Ελλήνων.
Τον Απρίλιο τοῦ 1917, μεγάλη δύναμη τού Τουρκικού στρατού με επικεφαλής το Μεχμέτ Αλί περικυκλώνει στὸ βουνὸ Νελτὲς κοντά στο χωριό Odkaya τη μονή τῆς Παναγίας, τής Μάγαρας (Παρθένος στα Μάγαρα), κλείνοντας μετά απο καταδίωξη σε μια σπηλιά 650 γυναικόπαιδα και 60 ένοπλους αντάρτες. Μετὰ ἀπὸ εξαήμερη αντίσταση, οἱ περισσότεροι έγκλειστοι σκοτώνονται ἢ όταν τους τέλειωσαν τα πυρομαχικά αυτοκτονούν για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων.
Η κεμαλική κυβέρνηση αποφάσισε γρήγορα οτι όλοι οἱ Μητροπολίτες, οι επίσκοποι και οι αρχιμανδρίτες του Πόντου πρέπει να εγκαταλείψουν τὸν Πόντο και να φύγουν απὸ τις έδρες τους. Οι μόνοι που δεν υπάκουσαν στην εντολή αυτή ήταν ὁ Μητροπολίτης Τραπεζούντιος Χρύσανθος, ο Ευθύμιος Ζήλων κι ο πρωτοσύγκελος του κι αρχιμανδρίτης Ἀμασείας Πλάτων Ἀϊβαζίδης Ο ο Ευθύμιος εντοπίζεται και συλλαμβάνεται τον Οκτώβρη του 1920 Πέθανε από τις ταλαιπωρίες στις στις 29 Μαΐου του 1921 Τὸ 1992 ὁ Ευθύμιος κατατάσσεται στη χορεία των αγίων ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῆς εκκλησίας τής Ἑλλάδος
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Στην περιοχή του Ικιζτεπε που προαναφέραμε στο κεφάλαιο της ιστορία βρεθήκαν 700 ανθρώπινες ταφές σε νεκροταφείο της προϊστορικής εποχής που χρονολογείται ανάμεσα στο 3500-3000 π.Χ.
Εκεί βρεθήκαν : Πολλά αντικείμενα από κράμα χαλκού-αρσενικού, όπως αιχμές δόρατος, στιλέτα, καμάκια, γάντζοι καθώς και χρυσά και ασημένια δαχτυλίδια, σκουλαρίκια, φυλαχτά και μενταγιόν βρέθηκαν με τις ταφές.[ Ένα κράμα χαλκού και αρσενικού ενίσχυσε σημαντικά τις μηχανικές ιδιότητες του χαλκού. Ο μπρούτζος από χαλκό και κασσίτερο, φαίνεται ότι δεν είχε μηχανικά πλεονεκτήματα σε σχέση με αυτό το κράμα χαλκού και αρσενικού.
Εκεί κοντά βρεθήκαν και ερείπια κατοικιών της ιδίας εποχής που είχαν μια
τετράγωνη ή ορθογώνια κάτοψη συνήθως με προθάλαμο και με σταθερές πήλινες εστίες τοποθετημένες στα δάπεδα.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Η περιοχή γύρω από την Μπάφρα είναι γεωργικά πλούσια με τους περισσότερους κατοίκους να ασχολούνται με καλλιέργειες όπως σιτάρι, καλαμπόκι, καπνός, κριθάρι, μήλα αχλάδια ζαχαρότευτλα και ρύζι.
–Καπνός
Ο καπνός είναι η κύρια καλλιέργεια και η Πάφρα ήταν ονομαστή για τα περίφημα καπνά ιης. Τα καπνά εξήγαγε στις αγορές του Αμβούργου, Μασσαλίας, Λονδίνου, και Αλεξάνδρειας.
Η οικονομία της Πάφρα οδηγήθηκε ιστορικά στην ανάπτυξη από τις εξαγωγές καπνού . Ο καπνός της περιοχής είναι γνωστό ότι είναι πολύ χαμηλής περιεκτικότητας σε νικοτίνη μικρός, κόκκινος, ανοιχτόχρωμος, λεπτόκοκκος, λεπτόκοκκος, ελαστικός, πολύ καπνιστής, γλυκός και αρωματικός. Οι ξένοι κατασκευαστές τσιγάρων λέγεται ότι επιθυμούν τον καπνό που καλλιεργείται στην πεδιάδα Bafra για να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων τους. Ο καπνός Της Μπαφρας (Bafra ) αναζητούνταν από καιρό ως η υψηλότερη ποιότητα φυσικού καπνού στον κόσμο.
–Μαύρο χαβιάρι
Η Παφρα επίσης ήταν ξακουστή και για το μαύρο χαβιάρι της λόγω του ψαριού οξύρρυγχος ή κοινώς μουρούνα
από το οποίο παραγόταν χαβιάρι υψηλής ποιότητας
Το χαβιάρι ήταν γνωστό από την αρχαιότητα και ειδικότερα στους αρχαίους Έλληνες. Τόσο ο Ηρόδοτος όσο και ο Στράβων φέρονται να είχαν αγαπήσει τη γεύση του.
Όπως αναφέρει και ο Αρχέστρατος, σπουδαίος γαστρονόμος της αρχαιότητας, (4ος αιώνας π.Χ.), οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ιδιαίτερη αδυναμία στα αυγά του οξυρρύγχου που προέρχονταν αποκλειστικά από τη Μαύρη Θάλασσα.
Επίσης δε και ο Γαλιλαίος φέρεται να πρόσφερε τακτικά χαβιάρι στη κόρη του, σε ένδειξη αγάπης και στοργής.
ΔΙΩΞΗ
Στην περιφέρεια Πάφρας δημιουργήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα αντάρτικα του Πόντου. Οι κάτοικοι της όμως πλήρωσαν μεγάλο τίμημα για την ανάμειξη τους σ’ αυτό.
Στις 3 Ιουνίου 1921 πολιορκείτε η ελληνική συνοικία απο όργανα του Τοπάλ Οσμάν. 570 άνδρες ηλικίας απο 15 ως 70 ετών συλλαμβάνονται και φυλακίζονται. Οδηγούνται αργότερα σε τρίωρη πορεία στην εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους στο χωριό Κιόβτσε Σου. Εκεί τους λήστεψαν και τους έκαψαν.
Ως εκ θαύματος διασώθηκαν δύο και κατέφυγαν στα βουνά. Στις 8 Ιουνίου 1921 ο Τοπάλ Οσμάν συλλαμβάνει άλλους 250 άνδρες κάθε ηλικίας και τους οδηγεί στο Σελαμελίκ στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, απέχουσα 4 ώρες πεζοπορία. Στο δρόμο εν μέσω ύβρεων και προπηλακίσεων συνοδεία πολλών χωροφυλάκων, τους λήστεψαν και στους έσφαξαν χωρίς οίκτο. Κατόπιν τους έβαλαν μέσα στην εκκλησία και τους έκαψαν. Εξέχουσα θέση στην ιστορική μνήμη κατέχει το χωριό Καβάκ , 48 χιλιόμετρα από την Αμισό. Τον Ιούνιο 1921 οι Τούρκοι τουφέκισαν εκεί 701 Έλληνες από τους εξόριστους της πρώτης αποστολής, γιατί θεωρήθηκε ότι συμμετείχαν στην ίδρυση της ανεξάρτητης δημοκρατίας του Πόντου.
Στο Καβάκ συγκέντρωσαν οι Τούρκοι τους Έλληνες μουσικούς της Αμισού και τους διέταξαν να παίξουν τον εθνικό ύμνο της Τουρκίας. Όμως, οι ηρωικοί Πόντιοι έπαιξαν τον ελληνικό εθνικό ύμνο, οπότε οι Τούρκοι τους σκότωσαν όλους και τους έριξαν σε ξεροπόταμο. Τα βράδια μάζευαν τους Έλληνες που συλλάμβαναν και αφού τους σκότωναν έριχναν τα σώματά τους στο ποτάμι. Σύμφωνα με την παράδοση στο ποτάμι αυτό αντί για νερό έτρεχε αίμα.Συνολικά κατα την περίοδο 1914-1922 σκοτώθηκαν ή εξοντώθηκαν στις εξορίες ή δολοφονήθηκαν ή κάηκαν περισσότεροι απο 30.000 Παφρηνοί, ανάμεσά τους 84 ιερωμένοι και 30 δάσκαλοι.
ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Στην περιφέρεια Πάφρας δημιουργήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα αντάρτικα του Πόντου.
Ξακουστός οπλαρχηγός καπετάνιος της Πάφρας ήταν ο Αντών πασάς. Νοτιότερα απο την Έρπαα ο Κοτσά Αναστάς αρχικαπετάνιος, που θεωρείται ως ο Κολοκοτρώνης του Πόντου.
Οι Έλληνες αντάρτες του Πόντου πραγματοποιούσαν επιδρομές σε τουρκικά χωριά ή τουρκικές στρατιωτικές ομάδες, μερικές φορές ως αντίποινα για δολοφονίες από τους Τούρκους,
Οι κάτοικοι της όμως πλήρωσαν μεγάλο τίμημα για την ανάμειξη τους σ’ αυτό.
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Μετά τον πόλεμο του 1923, ο ορθόδοξος πληθυσμός της πόλης κατέφυγε στην Ελλάδα. Πρόσφυγες από την Μπάφρα ίδρυσαν το χωριό Νέα Μπάφρα στις Σέρρες στα Γιάννενα όπου και εκεί υπάρχει οικισμός μ το όνομα Μπαφρα , αλλά στα χωριά Καριδοχώρι Σερρών και Άνιδρον, Λευκόγεια, Βαθύτοπος και Αμισιανά Δράμας.
ΣΗΜΕΡΑ
Το 2011 είχε πληθυσμό 143.366 κατοίκων. Σήμερα έχει πληθυσμό 144.465 κατοίκων. Το 49.46% των κατοίκων είναι άνδρες, ενώ το 50.54% των κατοίκων είναι γυναίκες.
Το 2016 η Μπάφρα είχε πληθυσμό 141.552 κατοίκων.
Mετά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912), ένας μεγάλος πληθυσμός Αλβανών μεταναστών από το Κοσσυφοπέδιο εγκαταστάθηκε γύρω από τη Μπάφρα. Διατηρώντας ζωντανή την κουλτούρα του Κοσσυφοπεδίου και τη μητρική τους γλώσσα, την Αλβανική.
Μετά τη Συνθήκη της Λοζάνης, οι επιζώντες του Ελληνικού πληθυσμού της Μπάφρας ανταλλάχθηκαν με Τούρκους που κατάγονταν από την Καβάλα, τη Δράμα και τη Θεσσαλονίκη της Ελλάδας και γνώριζαν πολύ καλά την καπνοκαλλιέργεια.
