Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς και η σύγχρονη κομματιασμένη ψυχή – Του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου

Του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου:

Ο γνωστός παπάς, ψυχολόγος και φιλόσοφος π. Νικόλαος Λουδοβίκος μίλησε στις 20 Μαρτίου στην Ιερά Μονή αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο με θέμα «Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς και η σύγχρονη κομματιασμένη ψυχή». Τον π. Νικόλαο τον καταλαβαίνω καλύτερα αν πληκτρολογώ τα λόγια του και μιας που έκανα τον κόπο τα παρουσιάζω και σε σας για να ανακαλύψει ο καθένας μας την δική του κομματιασμένη ψυχή.

Έλεγε ο Θωμάς ο Ακινάτης (δυτικός θεολόγος) ότι ο άνθρωπος είναι μόνο νους και λέει ο άγιος Γρηγόριος «αλλοίμονο του Θεού ημάς εχώρισας, διότι δεν διδαχθήκαμε να Τον βλέπουμε μόνο, αλλά διδαχθήκαμε να κοινωνούμε μαζί Του» αλλά για να κοινωνείς με τον Θεό, πρέπει να Τον αγαπήσεις, άρα να και το συναίσθημα να και η επιθυμία. Αυτό που λέμε νοερά, καρδιακή προσευχή και λέμε κάθοδος του νου στην καρδιά και δεν καταλαβαίνουμε τι εννοούμε, τι είναι ; Είναι η ενοποίηση των διασπασμένων αυτών δυνάμεων που τραβάει η μια από δω και η άλλη από κει και μεταξύ τους αλληλοϋπονομεύονται και καταστρέφονται μερικές φορές, η λογική καταστρέφει την επιθυμία, η επιθυμία τσακίζει την λογική, το θέλημα αυτονομείται από την λογική κρίση και το αντίστροφο κ.ο.κ. Αυτό το πράγμα που ο άνθρωπος το ανακάλυψε νεωτερικά, εμπειρικά μέσα και από την νεότερη ψυχολογία, αυτό φαίνεται ότι το ξέρει πολύ καλά η ησυχαστικά παράδοση και έχει πει «εάν υπάρχει Θεός, με τον Θεό πρέπει να σχετιστείς ολόκληρος, με τον νου, με το συναίσθημα, με την επιθυμία και με το σώμα». Το σώμα, που η Πλατωνική παράδοση το θεωρεί βδέλυγμα. Όχι λέει ο Παλαμάς, το σώμα έχει ενσυνενωμένας πνευματικάς διαθέσεις Το σώμα έχει πάνω του χαραγμένες πνευματικές διαθέσεις, το σώμα θέλει να ζει πνευματικά. Κι αυτό είναι η μέγιστη αλήθεια σήμερα. Σήμερα η σωματική επιθυμία καταφάσκεται χωρίς όρια. Και παραδόξως αρρωσταίνει τον άνθρωπο. Το σώμα θέλει να ζήσει, θέλει το φαγητό του, τον έρωτά του, την οργή του, την ευτυχία του, να την ζήσει όμορφα κατά Θεόν. Αυτό είναι το φοβερό. Σήμερα θεωρείται ότι ο άνθρωπος θα βρει στην ίδια την σωματικότητα, την αυτονομημένη, αυτά τα οποία θα τον κάνουν ευτυχισμένο, εννοούμε για τους ανθρώπους οι οποίοι… 

Αλλά και πολλοί από μας είναι διχασμένοι εσωτερικά, στο θέμα αυτό. Μας διχάζει το σημερινό lifestyle αυτό που είμαστε βουτηγμένοι ως τον λαιμό λίγο ή πολύ, το διαδίκτυο, και μας υποδεικνύει πρέπει να γιορτάσεις όλη την ύπαρξη του σώματος από την κορφή ως τα νύχια και να αυτός ο χαώδης ηδονισμός σήμερα, και ξαφνικά αυτό αρρωσταίνει τον άνθρωπο και κανείς δεν ξέρει γιατί τον αρρωσταίνει Ξέρετε αρκετοί ψυχίατροι σήμερα και αρκετοί παπάδες ακούν αυτό το πράγμα σήμερα, δηλαδή ένα μπούκωμα μέσα στην ίδια την εκπλήρωση της ηδονικότητας επειδή το σώμα χρειάζεται και το πνεύμα, χρειάζεται τον όλο άνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι ολόκληρος. Αυτή η κίνηση που κάνεις ας πούμε για να πιεις ένα χυμό δεν είναι μια κίνηση σωματική ούτε ψυχολογική μόνο, είναι και σωματική και ψυχολογική και πνευματική κίνηση. Και αυτό που θα σκεφθείς πίνοντας τον χυμό και αυτό που θα ακολουθήσει στην συνέχεια είναι ολόκληρος ο άνθρωπος. Αυτό το πράγμα ανακαλύπτει ο ησυχασμός. Αυτή η μεγάλη ανθρωπολογική ανακάλυψη ότι ο άνθρωπος είναι ολόκληρος σε κάθε τι του. Δεν είναι φαγητό + ύπνος+ σεξουαλικότητα + διάβασμα λογοτεχνίας+ άκουσμα μουσικής + … Δεν είναι όλα αυτά. Είναι ένα όλα αυτά. Και αυτό το ένα που είμαστε, αυτό το ένα πούφτιαξε ο Θεός. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής θα το πει «άνθρωπος εστί το όλον αυτού». Και μάλιστα λέει το όλον αυτού δεν αποτελείται απλώς από ψυχή και σώμα, αλλά και πράγματα που είναι πέρα από την ψυχή και το σώμα και πράγματα τα οποία αφορούν αυτά που κάνουμε με την ψυχή και το σώμα. Βάζει μέσα και το θέλημα και την επιθυμία, το συναίσθημα. Ο άνθρωπος είναι μια διαδικασία του να γίνομαι άνθρωπος. Αλλά αυτή η διαδικασία είναι ταυτόχρονα ψυχική και πνευματική και σωματική. Δεν είναι μόνο σωματική, δεν είναι μόνο διανοητική, δεν είναι μόνο ψυχολογική. Είναι όλα μαζί και αυτό το όλον κάνει τον άνθρωπο να είναι άνθρωπος. 

Σήμερα είμαστε άρρωστοι. Πολύ σπάνιο να βρει κάποιος υγιή άνθρωπο και να μην είναι κομματιασμένος. Ειδικά τα νέα τα παιδιά είναι σαν … Δεν ξέρω τι εικόνα να χρησιμοποιήσω για να περιγράψω αυτό το χάζεμα, την ανισορροπία που παράγει η σημερινή ζωή, που τους μαθαίνει και τους λέει «θα τρως καλά» πέφτει και τρώει σαν το βόδι «θα κάνεις έρωτα», πέφτει σαν το εξίσου βόδι «θα κάνεις τζόκινγκ»,  «θα κάνεις άσκηση» «θα διεκδικείς τα δικαιώματά σου». Και όλα αυτά μαζί δεν συλλειτουργούνε, δεν βγάζουν μια προσωπικότητα. Τι βγάζουν ; Μια κουρελού, με στοιχεία προσωπικότητας που δεν μπορεί να ενοποιηθεί με τίποτα, και δεν μπορείς να κουβεντιάσεις με τους ανθρώπους αυτούς. Έχει εξαλειφθεί και η λέξη μετάνοια από το σημερινό λεξιλόγιο, και η λέξη Χάρις. Ενοχή υπάρχει μπόλικη, είναι κάτι που τσακίζει τον άνθρωπο χωρίς να μπορεί ο άνθρωπος να το αντιμετωπίσει. Γιατί λογικά, υπαρξιακά, πνευματικά αυτό γίνεται με την μετάνοια. Η μετάνοια είναι μια πολύ όμορφη κατάσταση διότι ενοποιεί τον άνθρωπο. Με την μετάνοια αποκτώ αρχές. Καταλαβαίνω ότι στραβά έκανα το ένα και το άλλο άρα ενοποιούμαι, γίνομαι προσωπικότητα. Χωρίς μετάνοια δεν υπάρχει προσωπικότητα. Γι’ αυτό και σήμερα δεν μας θέλουν να είμαστε προσωπικότητες. Βλέπετε τα παιδάκια του Λυκείου που είναι ντυμένα όλα ίδια, μιλάνε ίδια, κάνουν τα ίδια πράγματα, και νομίζουν ότι είναι ξεχωριστοί. Και δεν υπάρχει τίποτα ξεχωριστό. Είναι προδιαγεγραμμένη η ζωή τους, σαν να είναι πάνω σε δυο σιδηροτροχιές. Γνωρίζεις ότι θα κάνουν αύριο εκείνο το πράγμα επειδή το έκανε ο άλλος κ.ο.κ. Προδιαγεγραμμένα όλα και ξέρει κανείς τι θα ακολουθήσει στο επόμενο βήμα. 

Η μετάνοια τα σταματάει όλα αυτά. Η μετάνοια με κάνει πρόσωπο. Δυστυχισμένο, πονεμένο, αλλά πρόσωπο. Και με βλέπει ο Θεός. Ενώ το άλλο είναι λεγεών. Σε κοιτάει ο Θεός και δεν ξέρει που να απευθυνθεί. Ούτε εσύ μπορείς να Του απευθυνθείς όμως. Γιατί δεν υπάρχεις ως εγώ. Είναι φοβερά πράγματα αυτά τα οποία δεν τα ξέραμε και στο τέλος δεν ξέρεις γιατί κάνεις αυτό που κάνεις. Αυτό είναι το πιο φοβερό απ’ όλα. Όλες οι απολαύσεις δεν ξέρεις να πεις γιατί. Γιατί το κάνεις έτσι και όχι αλλιώς, γιατί τόσο και όχι περισσότερο ή λιγότερο, και γιατί είμαι έτσι και όχι αλλιώς. Τίποτε απολύτως. Οπότε γίνεσαι σαν μια πέτρα που την παίρνει ένα ποτάμι και συνεχώς τρέχει και άλλες πέτρες τρέχουν μαζί και πέφτουν στον καταρράχτη. Είναι λίγοι αυτοί που ξεφεύγουν απ’ αυτό το πράγμα. Και μέσα εκεί μπορεί να είναι και πρωθυπουργοί και παπάδες και ότι θέλετε. Όλοι όσοι δεν θέλουν να τραβήξουν χειρόφρενο και να πούνε «στάσου δυο λεπτά τα έκανα στραβά όλα είμαι σίγουρος, άσε να λένε οι άλλοι ότι είμαι σπουδαίος, εγώ αισθάνομαι ότι πυροβολώ στον αέρα δεξιά, αριστερά χωρίς να ξέρω γιατί, δεν έχω στόχο». Αυτό είναι ο ησυχασμός. Γι’ αυτό η εκκλησία τον προβάλλει. Και σου λέει «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Γιατί ; Μα γιατί δεν ξέρω τι θέλω. Ακούτε πόσο ρεαλιστική είναι η εκκλησία. Να ζητήσω από τον Θεό τι ; Φέρε μου την γειτόνισσα που μ’ αρέσει ; Κατά βάθος αυτό θέλω. Φέρε μου την δουλειά του γείτονα που μ’ αρέσει περισσότερο ; Τι να πω στον Θεό ; Αν διαβάσετε προσευχές αρχαίων Ελλήνων είναι να κλαίει κανείς και να γελάει. Γι’ αυτό είχαν πολλούς θεούς. Να πηγαίνει στον ναό της Αφροδίτης και να λέει «θα σου κάνω μια καλή θυσία αλλά θέλω εκείνη την όμορφη γειτόνισσα» πάει ο έμπορος και παρακαλάει «θα σου κάνω θυσία αλλά βοήθησέ με να καταφέρω να κλέψω» κ.ο.κ. Και λες, τι γίνεται εδώ ; Και οι θεοί μαλώνουν και μεταξύ τους. Με αυτά οι άνθρωποι γινόντουσαν καλύτεροι ; Όχι. Γι’ αυτό βλέπετε όλοι οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι είναι μονοθεϊστές. Η πίστη τους είναι σε μια Αρχή στο σύμπαν, γιατί μόνο έτσι μπορείς να βγάλεις κάποια άκρη. Αν είναι κομμάτια οι Αρχές δεν ενοποιούνται. Διαβάστε τον Όμηρο πως βάζουν οι άνθρωποι τους θεούς να καβγαδίζουν. 

Έρχεται λοιπόν και σου λέει η εκκλησία : θα λες «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Τι εννοείς μ’ αυτό ; Μακάρι νάξερες. Δεν ξέρεις. Θα μάθεις. Κατ’ αρχήν όμως δεν ξέρεις επειδή δεν ξέρεις όλο τον δρόμο αυτό για αυτή την εξυγίανση, γι’ αυτή την παλινόρθωση. Και κάθεσαι και λες «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Που σημαίνει κάνε αυτό που νομίζεις με μένα, πήγαινέ με εκεί που θέλεις Εσύ γιατί εγώ δεν ξέρω, και μπορεί να πάω στην καταστροφή μου …Αμφιβάλλει κανείς ότι μπορούμε να καταστραφούμε μόνοι μας ; Είναι σαν να έχεις ένα μωρό. Πόση προσοχή θέλει ένα μωρό ; Το μωρό ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταστραφεί, να καεί, να σκοτωθεί, να πεθάνει. Βλέπεις η μάνα τρέχει από πίσω. Έτσι είμαστε όλοι στα πνευματικά. Οι πνευματικοί το ξέρουν πολύ καλά. Τι ξέρουν ; Το πόσο ανόητοι είναι οι άνθρωποι στις λύσεις που δίνουν στα καθημερινά τους θέματα. Και πόσο δεν βλέπουμε την απλή αλήθεια του εαυτού και του άλλου. Διότι μπαίνουν μέσα το στραβό συναίσθημα, η στραβή επιθυμία, όλη αυτή η αναρχική διάσπαση που κουβαλάμε. Γι’ αυτό βλέπετε οι άγιοι είναι μεταξύ τους πολύ διαφορετικοί. Άλλος είναι απλούς, άλλος είναι ιδιοφυής, άλλος άντρας, γυναίκα, παιδί, ηλικιωμένος. Όλων των ειδών άγιοι που μπορεί να διαφέρουν πάρα πολύ μεταξύ τους. Αν βάλεις από την μια τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή και από την άλλη τον άγιο Μάξιμο τον Καυσοκαλυβίτη δεν θα μπορούσαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Ο δεύτερος ήταν πολύ απλούς ο πρώτος είχε iq  190. Έπαιζε τον Αριστοτέλη στα δάκτυλα. Είναι όμως και οι δυο άγιοι. Αλλά βλέπετε όμως ότι όλοι οι άγιοι μοιάζουν σε ορισμένα πράγματα. Άγιος χωρίς προσευχή δεν υπάρχει. Και μάλιστα με ιδιαίτερη προτίμηση στο «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Δεν θα βρείτε άγιο χωρίς να έχει ένα στοιχείο άσκησης στη ζωή του. Λέμε νηστεία τώρα. Τι χρειάζεται η νηστεία ; Δεν θα ήταν καλύτερα η πίτα που έχω μπροστά μου να είχε μέσα και λίγο κιμά, να την έτρωγα και να έλεγα δόξα Σοι ο Θεός ; Γιατί κάμνω την νηστεία ; Το κάμνω για τον περιορισμό της φιλαυτίας. Και όταν αρχίζει ο περιορισμός της φιλαυτίας βλέπω πόσο με έχει διαλύσει, πόσο με έχει καταστρέψει η φιλαυτία, δεν έχει αφήσει τίποτα όρθιο μέσα μου. Και μακάρι να το δω αυτό. Γιατί οι άλλοι το βλέπουν και με κοπανάνε. Εγώ όμως λέω όχι, εγώ θυσιάζομαι για σας. Και ξαφνικά βλέπω τι γουρουνάκι είμαι και το βλέπω μόνο εγώ, δεν το βλέπουν οι άλλοι. Μπορεί οι άλλοι να το λένε, αλλά δεν βοηθάνε. Γι’ αυτό όταν λέμε ο ένας στον άλλο διάφορα δεν βοηθιόμαστε επειδή δρα ο ναρκισσισμός ακόμα περισσότερο αρνητικά και λέμε όχι, όχι, δεν είμαι, γιατί αν πω ότι είμαι μετά περνάω από κάτω και θα με κάμνεις ότι θέλεις. Γι’ αυτό λέω δεν είμαι. 

Άσκηση είναι και η αγρυπνία. Γιατί να αγρυπνήσω και να είμαι αύριο κουρασμένος στην δουλειά, αντί να είμαι φρέσκος και ξεκούραστος ; Γιατί να σηκωθώ το πρωί νωρίτερα για προσευχή ; Πέντε λεπτά μόνο, όχι δεκαπέντε, μόνο πέντε λεπτά το πρωί να σηκωθείς νωρίτερα και να σταθείς μπροστά στον Θεό, θα σου αλλάξουν την ζωή σε λίγα χρόνια, σε λίγους μήνες, σε λίγες μέρες. Νηστεία, αγρυπνία, προσευχή. Σ’ αυτά συμφωνούν όλοι οι άγιοι. Και προσευχή γιατί είναι η αναπνοή της ψυχής. Όπως το ηλιοτρόπιο. Βγαίνει ο ήλιος κοιτάει προς τον ήλιο. Τόσο φυσιολογικό είναι. Αυτό το τόσο φυσιολογικό ο διάβολος θα βρει χίλια δυο πράγματα για να μην το κάνεις. Βρε τι προσευχή να κάνουμε, εδώ αργήσαμε. Για ποιο πράγμα αργήσαμε ; Για να πάμε στην κόλαση. Την καθημερινή κόλαση εννοώ. Το πρωινό αυτό πεντάλεπτο ξεκαθαρίζει την μέρα, τον νου, τον προσανατολισμό του ανθρώπου. Έρχεται η Χάρις. Ξέρει ο Θεός δεν έχεις δεκαπέντε λεπτά, άσε που τα έχεις, απλώς δεν το ξέρεις. Αυτή η λίγη ώρα που βάζουμε το πρωί, που απομονωνόμαστε όταν οι άλλοι τρέχουν, μου δίνει αυτό που λέμε τόση ώρα, προσανατολισμό, σκοπό, με κάνει προσωπικότητα. Αυτό το πεντάλεπτο. Γιατί στέκομαι μπροστά σε έναν Θεό που είναι πρόσωπο, ο οποίος μπορεί και μου δίνει αυτό το πράγμα, γιατί το έχει ο Ίδιος. Ο διάβολος θα μου δώσει την σύγχυση και την απροσωπία που έχει ο ίδιος. Είναι πνεύμα σύγχυσης και φέρνει σύγχυση. Στην αρχή θα σου μιλήσει λογικά και μετά θα σου φέρει το αμάρτημα του  χάους και του μηδενός που το καταργεί ο Θεός με την παρουσία Του, αλλά ό διάβολος τα ξαναφέρνει. Και σου πετάει χάος στην ψυχή, και λες έχω κατάθλιψη. Χάος στην ζωή, πάνε οι σχέσεις. Χάος στο σώμα, εδώ να δείτε χάος και το σώμα γίνεται πέντε κομμάτια και τρέχει άλλο από δω κι άλλο από κει.

 Αυτά τα πράγματα η Χάρις τα συγκρατεί. Τα μυστήρια τα συγκρατούν. Η πνευματική ζωή τα συγκρατεί. Και τα συγκρατεί για να μπορέσουμε να κάνουμε το βήμα αυτό, το αποφασιστικότερο προς την εσωτερική ενοποίηση και βλέπει κανείς τους ανθρώπους όταν φτάσουν σ’ αυτό το επίπεδο, να μιλάνε και να μας απευθύνονται με ένα τρόπο πρωτόγνωρο και λέμε να ένας λογικός άνθρωπος, με αρχή μέση και τέλος. Ξέρει ποιος είναι, ξέρει τι θέλει, τόσο σπάνιο αυτό σήμερα. Κι από ανθρώπους της εκκλησίας σπάνιο. Μπέρδεμα κριτηρίων, αλαλούμ όλα. Να εκείνο, να το άλλο, ψάχνει κανείς να βγάλει άκρη ποιο είναι το πρώτο, ποιο το δεύτερο, το τρίτο και δεν βγάζει. Και με ανθρώπους της εκκλησίας, δε λέει τίποτα. Ο Θεός το ξέρει ότι είμαι της εκκλησίας ; Εγώ μπορεί να λέω ότι είμαι, αλλά συμφωνεί ο Θεός ; Ξέρετε πόσοι λένε ότι είναι της εκκλησίας, αλλά δεν είναι. Και υπάρχουν άλλοι που λένε ότι δεν είναι της εκκλησίας και όμως είναι. Τα πάντα έχουν να κάνουν με την ελευθερία και την προαίρεση, αλλά έχουν να κάνουν και με τα βάσανά μας, ολονών τα βάσανα τα οποία είναι πολλά και τα οποία γίνονται περισσότερα και βλέπετε και τα βάσανα της ανθρωπότητας που δεν τελειώνουν. Πριν λίγες μέρες με ρώτησε ένας δημοσιογράφος αν θα γίνει πυρηνικός πόλεμος και του απάντησα ότι θα γίνει και το πρόβλημα είναι πως θα αντέξουν τον πόνο αυτοί που θα επιβιώσουν από τέτοια καταστροφή. Τεράστιος πόνος γι αυτά που θα έχουν καταστραφεί και χαθεί. Του απάντησα θα γίνει επειδή τα κριτήριά μας είναι τελείως δολοφονικά. Ο ένας θέλει να αφανίσει τον άλλο. Αν κάνετε μια τομή στο κεφάλι του Πούτιν θα δείτε ότι θέλει να αφανίσει κάποιους που κάθονται πέρα από τον Ατλαντικό και αυτοί που   κάθονται πέρα από τον Ατλαντικό θέλουν κι αυτοί να αφανίσουν. Ποιος είπε ότι ο άνθρωπος είναι μόνος του. Με την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με» ανοίγεσαι στον Θεό και γίνεσαι του Θεού και μετέχεις στον Θεό και βλέπεις τον Θεό και δρα ο Θεός δια σου. Αλλιώς κάποιος άλλος σε κατάσχει και γίνεσαι ικανός για φρικτά πράγματα. Έχετε βαρεθεί να βλέπετε στις ειδήσεις τα φρικτά πράγματα που κάνουν οι άνθρωποι ο ένας στον άλλο. Μόνοι τους τα κάνουν νομίζετε ; Δεν έχει σημασία αν έχεις δίκιο ή άδικο για το κακό που κάμνεις. Γιατί αν έχω δίκιο και πατήσω το κουμπί για τα πυρηνικά και χαθεί η ανθρωπότητα δεν έχω πια δίκιο. Αυτό μας το έλεγε ο άγιος Παΐσιος «πολλοί άνθρωποι είχαν δίκιο και κάνανε μεγάλες ζημιές και χάσανε τελείως το δίκιο τους».

 Πολλοί αναρχικοί έχουν δίκιο, όμως κάμνουν εγκλήματα, σκοτώνουν κόσμο, κάμνουν ζημιές. Και τι φταίνε οι αθώοι που την πληρώνουν ; Λένε το κάναμε για να κάνουμε τις θέσεις μας γνωστές. Ποιες είναι οι θέσεις σου ; Ότι ο παραλογισμός είναι μόνο των άλλων και δεν είναι δικός σου ; Αφού κάμνεις κι εσύ τα ίδια παράλογα πράγματα. Να μην απωθούμε τον παραλογισμό μας στα πρόσωπα των άλλων. Οι άλλοι είναι παράλογοι. Εσύ που είσαι λογικός τι κάμνεις ; Δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι ; Και δεν πρέπει να εξαντλήσουμε αυτούς τους τρόπους ; Τρόπους που θα σταματήσουν τον παραλογισμό. Βλέπετε ο Χριστός τι κάμνει. Φαγώνεστε μεταξύ σας, σκοτώνεστε, λοιπόν θα σταυρωθώ εγώ. Αυτό είναι το τέλος της θυματοποίησης. Ξαφνικά δεν ξέρουμε τι να κάνουμε, αφού σκοτώσαμε τον Αθώο. Κι αυτό είναι φοβερό που έκανε ο Χριστός. Δεν μπορώ πια να σε θεωρώ θύμα, διότι το θύμα είμαι εγώ, αυτό λέει ο Χριστός. Εγώ είμαι αυτός που κάνω την έσχατη πράξη αγάπης. Την έκανες ; Αφού δεν την έκανες, πως κρίνεις τους άλλους, ότι δεν έχουν αγάπη. Έχεις δικαίωμα να κρίνεις τους άλλους ; Εσύ θυσιάστηκες γι αυτούς ; Αυτό λέει ο Χριστός. Γι αυτό βλέπετε σαν ανθρωπότητα επειδή χάνουμε αυτό τον τρόπο σκέψης που είναι ο τρόπος των αγίων βασανίζουμε ο ένας τον άλλο. Και βασανιζόμαστε χωρίς αρχή μέση και τέλος. Και δεν υπάρχει κανένας ο οποίος να καταφέρει να βγει στο φως απλά και μόνο με τα ανθρώπινα μέσα. Και η ψυχολογία θα σου πει δίκιο έχεις, και σε πλήγωσε ο άλλος, η φιλοσοφία θα σου πει η ηθική, τι έκανες, θα πληρώσεις. Επομένως φαύλος κύκλος. Ο Σταυρός του Χριστού είναι το μεγάλο σκάνδαλο, διότι τον σηκώνει ο Ανεύθυνος αντί για τους υπεύθυνους και σταματάει την φονική διαδικασία κι έτσι δεν μπορώ να είμαι όπως ήμουν προηγουμένως. Αυτό είναι το μεγαλείο. Κι έρχεται η εκκλησία και σου δίνει μια Σαρακοστή και σου λέει κάνε μια προσπάθεια, ότι μπορείς. Όχι να υπομείνεις την Σαρακοστή. Οι πιο πολλοί υπομένουμε την Σαρακοστή, αχ τι έπαθα τώρα, ήταν ανάγκη να έρθει η Σαρακοστή, τι έχω να τραβήξω τώρα. Τι θα τραβήξεις ; Το τι τραβάς χωρίς την Σαρακοστή το έχεις σκεφθεί ; Σκεφθήκαμε η Σαρακοστή να είναι μια λύση, ή μια αρχή για λύσεις ; Δηλαδή τι κάνει η Σαρακοστή. Σου λέει πόσες μέρες έχει ο χρόνος, πάρε το ένα δέκατο και αφιέρωστο στην λατρεία του Θεού απερίσπαστος όσο μπορείς. Γι αυτό έρχεται η νηστεία, γι αυτό έρχονται και οι προσευχές. Κάνε αυτή την αφιέρωση για να βρεις σκοπό, να βρεις νόημα και να βάλεις σε μια τάξη τα πράγματα στη ζωή, ποια είναι πρώτα και ποια δεύτερα, να βάλεις σε μια τάξη τον λογισμό σου και τον εσωτερικό σου κόσμο ακόμα και το σώμα σου σε μια τάξη. Εκεί που έλεγες δεν μπορώ να ζήσω χωρίς κρέας τρως δυο πραγματάκια και λες κοίταξε τι ωραία που είμαι, καλύτερα από πριν. Επειδή έφερες τον εαυτό σου σε ένα λογαριασμό, αρχίζει ο εαυτός σου να σε υπακούει αντί να τον υπακούς εσύ μόνο. Σήμερα όλοι αυτό κάνουμε, ακούμε τον εαυτό μας και μάλιστα τον κομματιασμένο αυτό μας, που σε τραβάει μια από εδώ μια από εκεί και μάλιστα αντιφατικά, σε τραβάει κι από δω κι από κει την ίδια στιγμή ανάποδα. 

Το lifestyle προβάλλει συνεχώς διαλυμένα πλάσματα και τα παιδιά νομίζουν ότι πρέπει να τους μιμηθούν αυτούς και μεγάλοι καμιά φορά για να βρουν, τι να βρουν … αυτό το ελάχιστο κομμάτι ζωής και ύπαρξης που είναι κι αυτό διεκδικούμενο από πολλούς κι έχει πολύ πόνο μέσα του και κατάθλιψη, τεράστια αβεβαιότητα και πολλούς φόβους για τα πάντα Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι οι οποίοι με το παράδειγμά τους στην πραγματικότητα μας αποδεικνύουν την αλήθεια αυτών που λέω. Αλλά εμείς βλέπουμε την ροζ πλευρά, αυτή μας προβάλλεται. Εντάξει κι ένα δυστυχισμένο πλάσμα λες τι ωραίο σώμα που έχει και το κρατάει ακόμα και στα πενήντα, μεγάλη υπόθεση. Αυτή η καταστροφή που έχει υποστεί αυτό το πλάσμα σε πολλά επίπεδα, ψυχής, σώματος, σχέσεων, μπορεί να έχει και λεφτά στην άκρη, ποιος την εξερευνά, ποιος την βρίσκει ; Θα θέλαμε νάμαστε άραγε στην θέση αυτού του πλάσματος, στην πραγματική του θέση, αλλά να τα πάρουμε ολόκληρα, όλο το σετ. Και αφού λέω για όλο το σετ να πάμε λίγο στο Ευαγγέλιο. Όλο το σετ. Αμαρτία, θάνατος, αρρώστια. Ας δούμε τον παραλυτικό που τον πάνε τέσσερις στον Χριστό. Και στέκει ενώπιον του Χριστού και του λέει κάνε με καλά. Και λέει ο Χριστός κάτι που δεν το καταλαβαίνει κανένας. «Τέκνον αφέωνταί σοι αι αμαρτίαι σου». Δεν αγανάκτησαν μόνο οι Φαρισαίοι αλλά σίγουρα αγανάκτησε και ο παράλυτος. Είμαι παράλυτος τόσα χρόνια και με πάνε ενώπιον του Θεού ή του Προφήτη και μου λέει «                      αφέωνταί σοι αι αμαρτίαι σου». Σαν εμπαιγμός δεν μοιάζει αυτό ; Εμπαιγμός ! Ο Χριστός του λέει αυτό που πρέπει να του πει, ότι είναι οι αμαρτίες σου που σε έφεραν σ’ αυτό το χάλι. 

Πόσοι από μας που έχουμε διάφορα χάλια δεχόμαστε ότι τα χάλια τα προκάλεσαν οι αμαρτίες μας ; Αλλά συνήθως αυτό είναι. Θα μου πεις υπάρχουν και αμαρτίες των άλλων. Σπανίως οι αμαρτίες των άλλων μας επηρεάζουν. Αν εμείς δεν έχουμε τις δικές μας οι οποίες μας κάμνουν ικανούς να υποστούμε τα βάσανα αυτά τα οποία μας κάνουν οι άλλοι. Του λέει λοιπόν αυτό το πράγμα το οποίο παραμένει ακατανόητο και για τον ίδιο και για τους Φαρισαίους οι οποίοι είναι τόσο τυφλοί που στέκονται στο βάρος της φράσης. «Ποιος είναι αυτός που συγχωρεί αμαρτίες ; Τι λέει αυτός εδώ;». Δεν βλέπουν το συγκλονιστικό γεγονός αυτής της υπαρξιακής διασύνδεσης που κάνει με την αμαρτία και σκέφτονται ότι βλασφημεί. Και βέβαια το αντιλαμβάνεται ο Χριστός και τους λέει « τι είναι ευκολότερο να συγχωρέσω αμαρτίες ή να τον σηκώσω ;». Το δύσκολο είναι η αμαρτία, αυτό υπαινίσσεται ο Χριστός. Η αμαρτία που δημιουργεί την προϋπόθεση για την συμφορά, πάντοτε σχεδόν. Ελάχιστοι από μας υποφέρουν ως αθώοι και ως απολύτως δίκαιοι για να δείξει ο Θεός την ισχύ και την δόξα Του. Γιατί πάσχουν και δίκαιοι και θα τους δοξάσει ο Θεός μετά. Αλλά αυτό είναι πολύ σπάνιο. Οι υπόλοιποι πάσχουμε λόγω των αμαρτιών μας. Ακριβώς έτσι. Υποφέρουμε λόγω των αμαρτιών μας. Και πάμε μπροστά στον Χριστό και του λέμε κάνε με καλά. Λάθος αίτημα. Και καμιά φορά δεν σε κάνει καλά γιατί του απευθύνεις λάθος αίτημα. Κάποτε πήγε ένας στον άγιο Πορφύριο και του λέει βοήθησέ με καπνίζω 4 πακέτα την ημέρα. Να καπνίζεις 5 του απάντησε ο άγιος. Βρε ευλογημένε του λέει εσύ είσαι κατεστραμμένος από άλλα πράγματα, το κάπνισμα είναι το λιγότερο. Δηλαδή συχνά αυτό που νομίζεις ότι σε βλάπτει είναι ένα τίποτα μπροστά στις συμφορές που ο ίδιος σου υποθάλπεις. 

Είναι φοβερό ότι περιθάλπουμε τις συμφορές μας και τις καλύπτουμε και δεν θέλουμε να τις φανερώσουμε και δεν θέλουμε να τις τελειώσουμε. Μαθαίνουμε και ζούμε με τις συμφορές μας, τις εσωτερικές. Και μετά αν γίνει κάτι απ’ έξω λέμε δεν γίνεται θα πάω να βρω τον Πνευματικό και εδώ είναι ακριβώς η τραγωδία που λέγαμε προηγουμένως. Σήκω λοιπόν του λέει και περπάτα τώρα που κατάλαβες. Προφανώς ο άρρωστος κατάλαβε τι του έλεγε ο Χριστός. Αν δεν καταλάβαινε θα έλεγε πάρτε τον και φύγετε. Γιατί αν δεν είσαι έτσι δεν θα καταλάβεις ποτέ τι έχεις από πίσω. Ο παράλυτος κατάλαβε και όταν καταλαβαίνουμε πως ευθυνόμαστε για μια συμφορά τελειώνει η συμφορά πάντοτε, σχεδόν πάντοτε. Γιατί δεν έχει λόγο να υπάρχει. Την τελειώνει ο Θεός. Και είναι φοβερό ότι ο Θεός μας μιλάει με συμφορές, σε όλους μας. Ελάχιστες εξαιρέσεις υπάρχουν, που είναι αυτοδίδακτοι και παίρνουν το λόγο του Θεού στα χέρια και προχωρούν. Πολύ λίγοι είναι αυτοί. Οι περισσότεροι χρειαζόμαστε συμφορά και εγκατάλειψη για να καταλάβουμε και να δούμε πράγματα που δεν βλέπουμε. Δεν τα βλέπουμε ; Τα βλέπουμε αλλά δεν τα δεχόμαστε. Τα βλέπουμε και τα περιθάλπουμε. Ναι κλέβω λέει κάποιος μαγαζάτορας, έχω όμως παιδιά. Βρε του λέω το κλέψιμο θα βοηθήσει τα παιδιά σου ; Είναι πνευματικός νόμος. Και μετά συμφορά. Και θα φωνάζει, γιατί Θεέ μου σε μένα ; Το βογγητό του άλλου που τον κλέβεις πάει στον Θεό και το ακούει Εκείνος. Και μετά κάποιος άλλος που έχει δικαιώματα πάνω σου τα εφαρμόζει και να η συμφορά. Και λέμε α ο Θεός τι μούκανε, εσύ τι τούκανες του Θεού και δεν ξέρω και σε ποιον άλλο. Προσέξτε γιατί αυτά τα πράγματα όλοι μας, και πρώτος εγώ που σας μιλάω, είναι πράγματα που τα μαθαίνουμε βήμα βήμα. Δεν τα μαθαίνουμε αυτά τα πράγματα με αναγνώσεις απλά. Τα μαθαίνουμε με μεγάλη αγωνία και πόνο και σπουδή και με τα παθήματά μας. Έτσι τα μαθαίνουμε. Αλλά πρέπει να τα μάθουμε. Διότι αν δεν τα μάθουμε τι νόημα έχει αυτό το οποίο νομίζουμε ότι κάνουμε. Και για αυτό τον λόγο λοιπόν έχουμε και αυτή την περίοδο, την Σαρακοστή, όχι για να βασανιζόμαστε, προσέξτε, αλλά για να δημιουργήσουμε στον εαυτό μας ευκαιρίες να βάλουμε τα πράγματα σ’ αυτή την τάξη. Να κάνουμε ένα δώρο στον εαυτό μας, αυτό είναι η Σαρακοστή. Να πάρω μια ανάσα, σκοτωμένος μέχρι το λαιμό είσαι όλο τον χρόνο, κάνε κι ένα σταμάτημα λίγες μέρες να δεις μήπως υπάρχει κι ένας άλλος ορίζοντας ο οποίος κάνει τα πράγματα πολύ καλύτερα. Και να αφήσεις και αυτά τα 5 λεπτά. 

Ξέρετε για πότε θα φτάσει η ώρα του θανάτου μας ;  Όλοι μας θα πεθάνουμε πάρα πολύ γρήγορα. Γιατί έρχεται σε όλους γρήγορα. Αναπάντεχα έρχεται πάντοτε. Δεν έχω γνωρίσει κανένα εκτός από ανθρώπους του Θεού που το περιμένουν. Ο άλλος είναι 80 χρονών και του λένε μέχρι τα 120 έχεις ακόμα, 90 είναι ο άλλος και του λέει ο λογισμός μέχρι τα 130 έχεις ακόμα. Και δεν χρειάζεται να περιμένω το κουμπί του Πούτιν, το δικό μου θα πατηθεί οπωσδήποτε. Είναι φοβερό ότι οι άνθρωποι δεν πιστεύουμε ότι θα πεθάνουμε. Ειδικά εγώ δεν θα πεθάνω. Ο άλλος θα πεθάνει, εγώ όχι. Υπάρχει κανένας που λέει ότι θα πεθάνει ; Κανένας δεν λέει. Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για την ζωή, αλλά η αυθεντική ζωή δοκιμάζεται με το μέτρο αυτό, ότι υπάρχει ένα κομμάτι της ζωής αυτής που υπόκειται στη διαδικασία του θανάτου. Κι αυτό μας κάνει να παίρνουμε τα πράγματα λίγο πιο σοβαρά. Και τίποτα πιο ταλαίπωρο στον άνθρωπο από το να νομίζει ότι δεν θα πεθάνει ποτέ. Χαριζόμαστε στον εαυτό μας μετά, και δώστου η πολυδιάσπαση που λέγαμε και η απώλεια του δρόμου και η αίσθηση … Αν αυτά δεν τα κάνουμε πράξη και δεν βάλουμε κάποια λογικότητα στη ζωή μας που αλλιώς κινδυνεύει να περάσει και να είναι στα όρια του τραγικού και πολλές φορές και πέρα από τα όρια του τραγικού. Γι αυτό λέω ότι οι Θεολόγοι, αν έχουν την χάρη μέσα τους, είναι παραγωγοί ευτυχίας επειδή σου δείχνουν την πιθανότητα αυτού του δρόμου, όχι ότι τον ακολουθούμε, αλλά ξέρουμε ότι υπάρχει. Και σιγά σιγά και με τα παθήματα και με τις ευεργεσίες και με τις δωρεές, και με τις ελλείψεις αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε στη διάρκεια της ζωής μας πόσο αναγκαίος είναι ο δρόμος αυτός. Έτσι καταφέραμε και συνδέσαμε τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, μερικά ουσιώδη στοιχεία της θεολογίας του, με την σημερινή μας πραγματικότητα και κατάσταση.