Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου Γεωπόνου:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η φουντουκιά ή λεπτοκαρυά είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο, φυλλοβόλο φυτό και ανήκει στην τάξη των Φηγωδών (Fagales) και στην οικογένεια των Σημυδοειδών (Betulaceae).
Τα είδη της είναι ψηλά δέντρα που φτάνουν σε ύψος και τα 35 μέτρα ή θάμνοι με ύψος 3-4 μέτρα. Τα φύλλα της είναι ωοειδή, ενώ εναλλάσσονται και φέρουν τρίχες. Τα άνθη της φουντουκιάς έχουν διαφορές μεταξύ τους και τα αρσενικά σχηματίζουν μακριές ταξιανθίες ενώ στα θηλυκά οι ταξιανθίες είναι μικρές και περιβάλλονται από λέπια.
Το φουντούκι είναι ένα είδος ξηρού καρπού που καλλιεργείται κυρίως στην Τουρκία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η λέξη «φουντούκι» προέρχεται από τη φράση ποντικόν κάρυον, δηλαδή «καρύδι του Πόντου», ονομασία που προέκυψε λόγω της καλλιέργειας της φουντουκιάς στον Πόντο τα αρχαία χρόνια.
Το επιστημονικό όνομα «κόρυλος» ετυμολογείται από την αρχαία ελληνική λέξη κόρυς (περικεφαλαία), καθώς ο καρπός του φουντουκιού όταν είναι φρέσκος περιβάλλεται από φλοιώδες περίβλημα κάνοντάς το να μοιάζει με στρατιωτικό κράνος.
ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)
Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida)
Τάξη: Φηγώδη (Fagales)
Οικογένεια: Σημυδοειδή (Betulaceae)
Γένος: Κόρυλος (Corylus)
Είδος : Την ήμερη Φουντουκιά ή λεπτοκαρυά (Corylus avellana )
Υπάρχουν αρκετά είδη φουντουκιάς και στην Ελλάδα βρίσκουμε δύο: Την ήμερη φουντουκιά ή λεπτοκαρυά (Corylus avellana – Κόρυλος η αβελλάνα)[3] και την αγριοφουντουκιά (Corylus colurna)[4].
Αλλα ονόματα):
Aveleira, Avellinier, Avellana, Avellano, Cobnut, Corylus avellana, Corylus heterophylla, Coudrier, European Filbert, European Hazel, Haselnuss, Haselstrauch, Hazel, Hazel Nut, Noisetier, Noisetier Commun, Noisetier du Japon, Noisette, Noisettes.
. Καλλιεργείται στην Ημαθία, Πέλλα, Δράμα και Καβάλα σε μικρή έκταση.
Η αγριοφουντουκιά είναι αυτοφυής και βρίσκεται μεμονωμένα σε διάφορα δάση της χώρας. Οι καρποί της είναι γνωστοί ως φουντούκια Κωνσταντινούπολης.
Άλλα είδη φουντουκιάς είναι η γιγάντια με ύψος 35 μέτρων και μεγάλη παραγωγή μακρύκαρπων φουντουκιών.
Η φουντουκιά του Θιβέτ (Corylus ferox – Κόρυλος η θηριώδης) με καλής ποιότητας φουντούκια και πλούσιο φύλλωμα καλλιεργείται και ως καλλωπιστικό φυτό.
ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ
Η λεπτοκαρυά είναι μικρό δέντρο που δεν ξεπερνά σε ύψος τα 6 μέτρα, τα φύλλα της είναι στρογγυλά με μυτερές άκρες και ο καρπός της σκεπάζεται από ένα κυπελλοειδές περικάρπιο με οδοντωτά χείλη
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ
. Τα φουντούκια ξεχωρίζουν για τη γλυκιά τους γεύση και μπορούν να καταναλωθούν ωμά, ψημένα ή αλεσμένα σε μορφή πραλίνας. Είναι πολύ πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, ωφέλιμα λίπη, βιταμίνες και μέταλλα.
τα φουντούκια είναι ένας διατροφικός θησαυρός καθώς είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Επίσης είναι πλούσια σε θερμίδες, γι’ αυτό χρειάζεται ισορροπία και μέτρο στην κατανάλωσή τους.
30 γραμμάρια (περίπου 20 φουντούκια)
Θερμίδες (kcal) …………………..176
Πρωτεΐνες (g)……………………….4,2
Λιπαρά (g) …………………….17
Κορεσμένα (g)……………………. 1,3
Μονοακόρεστα (g)…………………12,8
Πολυακόρεστα (g)…………………. 2,2
Υδατάνθρακες (g) …………………. 4,7
Φυτικές Ίνες (g)……………………. 2,7
Σάκχαρα (g)………………………… 1,2
———————————-
Βιταμίνη Ε 21% της ΣΗΠ -Βιταμίνη Β1 (Θειαμίνη) – 11% της ΣΗΠ
Μαγνήσιο 12% της ΣΗΠ – Χαλκός 24% της ΣΗΠ – Μαγγάνιο 86% της ΣΗΠ
* ΣΗΠ=Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη (RDI)
Τα φουντούκια περιέχουν επίσης ικανοποιητικές ποσότητες βιταμίνης Β6, φυλλικού οξέος, σιδήρου, φωσφόρου, καλίου και ψευδαργύρου. Επιπλέον, είναι μια καλή πηγή ω-6 και ω-9 λιπαρών οξέων, σημαντικά συστατικά των κυτταρικών μεμβρανών που βοηθούν το σώμα μας να απορροφήσει τα υπόλοιπα θρεπτικά συστατικά.
Τα φουντούκια είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και πολλά θρεπτικά συστατικά που ωφελούν την υγεία, ειδικά για τα παιδιά.
ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε .
* Τα φουντούκια είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και πολλά θρεπτικά συστατικά που ωφελούν την υγεία, ειδικά για τα παιδιά.
* Έχουν τονωτικές ιδιότητες και καταναλώνονται από αναιμικούς και ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, διαβητικούς και εγκύους.
* Τα φουντούκια περιέχουν σημαντικές ποσότητες αντιοξειδωτικών. Τα πιο γνωστά αντιοξειδωτικά στα φουντούκια είναι οι φαινολικές ενώσεις, που έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης του αίματος αλλά και της φλεγμονής. Σύμφωνα με μελέτες, οι φαινολικές ενώσεις μπορεί να σχετίζονται με χαμηλότερη συχνότητα χρόνιων εκφυλιστικών ασθενειών, όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης, η νόσος του Alzheimer και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.
* Επίσης, συνιστώνται για την ενίσχυση της μνήμης των μαθητών και τη βελτίωση του ύπνου, ειδικά για όσους υποφέρουν από αϋπνία.
* Το φυτό έχει στυπτικές (ρίζα), αντιπυρετικές (φλοιός) και καθαρτικές (φύλλο) ιδιότητες, ενώ το αιθέριο έλαιο χορηγείται για τη θεραπεία ελμινθών, πονόδοντου, ρευματισμών και ισχιαλγίας.
— Ειδικότερα τα φουντούκια συμβάλουν σε πολλά :
– Μείωση φλεγμονής
Έχει φανεί ότι η κατανάλωση τους μπορεί να μειώσει τη φλεγμονώδη ανταπόκριση ακόμα και σε υγιείς ανθρώπους. Για να έχει όμως επιτυχία πρέπει η κατανάλωση φουντουκιών να ενταχθεί σε μια ισορροπημένη διατροφή.
– Να μειώσουν το σάκχαρο αίματος
Τα φουντούκια φαίνεται ότι βοηθούν στη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Σύμφωνα με μελέτες, η κατανάλωση τους επιδρά θετικά στα επίπεδα ινσουλίνης νηστείας αλλά και στην ευαισθησία στην ινσουλίνη
– Να ελέγξουν το βάρος και να μειώσουν την δυσκοιλιότητα
Μπορεί τα φουντούκια να είναι πλούσια σε λιπαρά, κυρίως σε μονοακόρεστα, όμως αυτό δεν φαίνεται να προκαλεί αύξηση βάρους, στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής.
Η υψηλή περιεκτικότητα των φουντουκιών σε φυτικές ίνες ενισχύει την υγεία του πεπτικού μας συστήματος και μειώνει τη δυσκοιλιότητα. Οι ίνες επίσης βοηθούν στον έλεγχο του βάρους, αφού προάγουν τον κορεσμό.
–Μείωση επιπέδου τριγλυκεριδίων
Η κατανάλωση φουντουκιών μπορεί να ελαττώσει τα επίπεδα τριγλυκεριδίων ,να μειώσει την ολική και την LDL χοληστερόλη ,να ομαλοποιήσει την αρτηριακή πίεση και να βελτιώσει τους δείκτες φλεγμονής στο αίμα .Έτσι μειώνονται οι κίνδυνοι εμφάνισης καρδιακών παθήσεων
– Να προστατεύσουν την καρδιά
Η κατανάλωση φουντουκιών έχει αποδειχθεί ότι προστατεύει την καρδιά. Η υψηλή τους περιεκτικότητα σε βιταμίνη Ε, κάλιο, μαγνήσιο, διαιτητικές ίνες, αντιοξειδωτικά και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, προσφέρει πολλά οφέλη στην υγεία.
– Να μειώσουν το κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου .
Η υψηλή συγκέντρωση των φουντουκιών σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και ανόργανα συστατικα έχει πιθανά αντικαρκινικά οφέλη. Μια και μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης και ορισμένων μορφών καρκίνου.
Η βιταμίνη Ε που βρίσκεται σε μεγάλο ποσοστό στα φουντούκια και έχει πιθανή θεραπευτική δράση κατά ορισμένων τύπων καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του μαστού, του προστάτη και του παχέος εντέρου.
– Τονωτικές ιδιότητες
Έχουν τονωτικές ιδιότητες και καταναλώνονται από αναιμικούς και ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, διαβητικούς και εγκύους.
– Ενίσχυση της μνήμης
Επίσης, συνιστώνται για την ενίσχυση της μνήμης των μαθητών και τη βελτίωση του ύπνου, ειδικά για όσους υποφέρουν από αϋπνία.
– Έχει στυπτικές , αντιπυρετικές (φλοιός) και καθαρτικές ιδιότητες,
Για τις στυπτικές ιδιότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί η ρίζα , αντιπυρετικός ο φλοιός του φυτού και και για τις καθαρτικές ιδιότητες τα φύλλα.
***Άλλος τρόπος χορήγησης
Το φυτό χορηγείται ως συμπλήρωμα διατροφής σε μορφή αιθέριου ελαίου (λίγες σταγόνες).
– Αιθέριο έλαιο
Το αιθέριο έλαιο χορηγείται για τη θεραπεία ελμινθών, πονόδοντου, ρευματισμών και ισχιαλγίας.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Το φουντούκι φαίνεται να είναι ασφαλές για τους περισσότερους ανθρώπους όταν καταναλώνεται σε μικρές ποσότητες ,όμως θα πρεπε για ορισμένους ανθρώπους να υπάρχει προφύλαξη για αποφυγή αλλεργιών.
–Αλλεργία
Αλλά μερικοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί στα φουντούκια και είχαν σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις, [κνίδωση (φαγούρα)] και εμετό ,συμπεριλαμβανομένων απειλητικών για τη ζωή αναπνευστικών προβλημάτων (αναφυλαξία).
* Μορφή εμφάνισης της αλλεργίας
Στο δέρμα : Εμφανίζεται κνίδωση (φαγούρα ) ή έκζεμα .
Στα μάτια : Εμφανίζεται αλλεργική επιπεφυκίτιδα .
Στα χείλια , γλώσσα , πρόσωπο : Εμφανίζεται πρήξιμο (γνωστό ως αγγειοοίδημα )
Η αναφυλαξία, είναι μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση που απαιτεί άμεση ιατρική περίθαλψη
Η αλλεργία περιλαμβάνει ακόμη : Ναυτία, κοιλιακό άλγος, εμετό ή διάρροια ,συριγμό, βήχα ή ρινική καταρροή .
* Προσοχή χρειάζεται και στην κατανάλωση τυχόν μολυσμένων φουντουκιών .
– Αλλαντίαση
Τα φουντούκια έχουν επίσης συσχετιστεί με αναφερόμενο ξέσπασμα αλλαντίασης από μολυσμένα φουντούκια. .
Η τροφιμογενής αλλαντίαση προκύπτει όταν το Clostridium botulinum αναπτύσσεται και παράγει τοξίνη σε τρόφιμο το οποίο στη συνέχεια καταναλώνεται χωρίς να προηγηθεί κατάλληλο μαγείρεμα του ώστε να καταστραφεί η τοξίνη.
— Σε ελάχιστες περιπτώσεις εμφάνιση διατροφικής ανεπάρκειας
Όλοι οι ξηροί καρποί, συμπεριλαμβανομένων των φουντουκιών, περιέχουν ένα συστατικό που ονομάζεται φυτικό οξύ και χρησιμεύει ως κύρια μορφή αποθήκευσης φωσφόρου. Το φυτικό οξύ είναι γνωστό ότι μειώνει την απορρόφηση του σιδήρου, του ψευδαργύρου, του μαγνησίου και του ασβεστίου. Σε μια ισορροπημένη διατροφή, αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα.
Ωστόσο, αν υπάρχει κάποια διατροφική ανεπάρκεια, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο σχεδιασμό του διαιτολογίου
– Εγκυμοσύνη και θηλασμός :
Το φουντούκι είναι ασφαλές σε ποσότητες που βρίσκονται στα τρόφιμα, αλλά δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για να γνωρίζουμε εάν είναι ασφαλές σε μεγαλύτερες ποσότητες που χρησιμοποιούνται ως φάρμακο.
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
Η πλειοψηφία των αντιοξειδωτικών συμπυκνώνεται στη φλούδα των φουντουκιών. Ωστόσο, η αντιοξειδωτική τους δράση μειώνεται σημαντικά κατά τη διαδικασία ψησίματος. Επομένως, συνίσταται τα φουντούκια να καταναλώνονται ωμά και με τη φλούδα τους και όχι αποφλοιωμένα, ωμά ή ψημένα.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Η χρήση όλων των μερών των φυτών για φαρμακευτικούς άσκοπους πρεπε να γίνεται πάντα με την σύμφωνη γνώμη των ειδικών επιστημόνων. Ειδικότερα σε περιπτώσεις εμφάνισής αλλεργιών η βρώση του τρόφιμου πρεπε να διακόπτεται και άμεσα να απευθύνεστε στο γιατρό σας.
