Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:
Ξεκινώντας τη σειρά των άρθρων, που έχουν να κάνουν με την ιστορία των δρόμων στην πόλη της Κοζάνης, είπαμε ότι η συνέχεια της οδού 11ης Οκτωβρίου, είναι η οδός Ελευθερίου Βενιζέλου, που καταλήγει στην διασταύρωση, με την οδό Μ.Αλεξάνδρου και την Πλατεία 28ης Οκτωβρίου.
Η ονομασία δόθηκε μεταγενέστερα, αυτής της 11ης Οκτωβρίου, που είχε δοθεί λίγες ημέρες μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912.
Ο Βενιζέλος τις ημέρες της απελευθέρωσης της πόλης ήταν Πρωθυπουργός της Ελλάδος και συγχρόνως υπουργός Εθνικής άμυνας και είναι φυσικό η τιμή να ανήκει και σε εκείνον.
Για να δούμε με λίγα λόγια, ποιος ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και γιατί θεωρείται ο άνθρωπος στον οποίο, η Κοζάνη και η Μακεδονία, του οφείλει την απελευθέρωσή της
ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ (1864-1935 )
Ο σημαντικότερος Έλληνας πολιτικός,,ρεαλιστής και οραματιστής, ευέλικτος και τολμηρός .
Γεννήθηκε στην Κρήτη το 1864. Στα νεανικά του χρόνια η οικογένειά του κατέφυγε στην Ελλάδα, καθώς ο πατέρας του υφίστατο τις συνέπειες της επαναστατικής του δράσης.
Μετά την αποφοίτησή του από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών άσκησε τη δικηγορία στα Χανιά αλλά σύντομα τον απορρόφησε η πολιτική ως μέλος της φιλελεύθερης παράταξης.
Οι ηγετικές και πολιτικές του ικανότητες αναδείχθηκαν κατά την επανάσταση του 1897 στην Κρήτη.
Την περίοδο της Κρητικής πολιτείας (1898-1912) συνέβαλε στη διαμόρφωση του Κρητικού Συντάγματος, συγκρούσθηκε με τον Αρμοστή Γεώργιο για τις φιλελεύθερες αρχές του, κατέφυγε σε ένοπλη επανάσταση στο Θέρισο (1905) και πέτυχε την αντικατάσταση του Αρμοστή.
Το 1910 ανέλαβε την πρωθυπουργία στην Ελλάδα και συγκρότησε το «Κόμμα των Φιλελευθέρων».
Υπήρξε ο πρωτεργάτης της πολιτικής και οικονομικής ανόρθωσης της Ελλάδας και της νικηφόρας έκβασης των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913).
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ήρθε σε ρήξη με το στέμμα αλλά με κόστος τον Εθνικό Διχασμό (1915-1917) επέβαλε την πολιτική του για είσοδο της χώρας στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.
Η Ελλάδα ανταμείφθηκε για τη συμβολή της με την παραχώρηση της Αρμοστείας της Σμύρνης (1919)
Στις κρίσιμες εκλογές του Νοεμβρίου 1920 ο Βενιζέλος ηττήθηκε, αποσύρθηκε από την πολιτική, για να επιστρέψει μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.
Με δύο ριζοσπαστικές πρωτοβουλίες του (1923) -την υποχρεωτική ανταλλαγή Ελλήνων και Τούρκων και τη Συνθήκη της Λωζάννης, που καθόρισε τα σύνορα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία- άλλαξε τον προσανατολισμό της ελληνικής πολιτικής και έβαλε τα θεμέλια της ειρηνικής ανάπτυξης.
Η τελευταία τετραετία της διακυβέρνησής του (1928-1932) ήταν περίοδος σταθερότητας και δημιουργίας.
Το τέλος της σταδιοδρομίας του σημαδεύτηκε από την απόπειρα κατά της ζωής του (Ιούνιος 1933) και το αποτυχημένο κίνημα του Μαρτίου 1935.
Αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι, όπου πέθανε στις 18 Μαρτίου 1936.
Η ΔΙΟΡΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΒΟΗΘΗΣΕ, ΩΣΤΕ Η ΕΛΛΑΔΑ ΝΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΘΕΙ ΜΕ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΚΑΙ ΣΕΡΒΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΑΙΩΝΙΟΥ ΕΧΘΡΟΥ
Ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και το Βασίλειο της Ιταλίας, τον Σεπτέμβριο του 1911 ξέσπασε πόλεμος και τελείωσε τον Οκτώβριο του 1912, με νίκη των Ιταλών.
Σαν αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης, η Ιταλία κατέλαβε τις οθωμανικές επαρχίες Τριπολίτιδας, Φεζάν και Κυρηναϊκής.
Αυτές οι επαρχίες αργότερα σχημάτισαν τα εδάφη της σημερινής Λιβύης. Μετά την νίκη της Ιταλίας οι Νεότουρκοι έχασαν την εξουσία μετά από πραξικόπημα.
Οι Βαλκανικές χώρες το είδαν ως ευκαιρία να επιτεθούν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και να εκπληρώσουν τις επιθυμίες τους για επέκταση.
Με την αρχική ενθάρρυνση Ρώσων αντιπροσώπων, το Μάρτιο του 1912 η Σερβία και η Βουλγαρία υπέγραψαν συμμαχία εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Βάσει της συμφωνίας, σε περίπτωση νίκης επί των Τούρκων, η Βουλγαρία θα προσαρτούσε τα εδάφη ανατολικά του Στρυμόνα, η Σερβία τα εδάφη βόρεια του όρους Σκάρδος.
Οι δύο χώρες δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν για το μοίρασμα των εδαφών της Μακεδονίας.
Στην συμμαχία προστέθηκε αργότερα και το Μαυροβούνιο.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος που ήταν τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, θεωρώντας ότι, αν ξεσπάσει ένοπλη σύγκρουση στα Βαλκάνια, χωρίς Ελληνική συμμετοχή θα χανόταν για πάντα η δυνατότητα να υλοποιηθούν οι ελληνικές εθνικές διεκδικήσεις στη Μακεδονία και τη Θράκη, υπέγραψε, τον Μάιο του 1912, αμυντική συμμαχία με τη Βουλγαρία.
Οι δύο χώρες, επίσης, κατάφεραν να συμφωνήσουν για το μοίρασμα των εδαφών της Μακεδονίας και συναίνεσαν απλώς στο να κρατήσει κάθε χώρα όσα εδάφη θα κατάφερνε να αποσπάσει από την Οθωμανική αυτοκρατορία.
Με τις τολμηρές του διπλωματικές πρωτοβουλίες ο Βενιζέλος ήρθε σε αντίθεση με την ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο λόγω και του πρόσφατου Μακεδονικού αγώνα θεωρούσε πιο επικίνδυνο αντίπαλο την Βουλγαρία και εξέταζε την περίπτωση συμμαχίας με την Τουρκία. Με δεδομένη την πρόσφατη περίοδο του Μακεδονικού αγώνα, την αντιπαλότητα με τη Βουλγαρία και γενικότερα με τους φορείς των ιδεών του πανσλαβισμού, στην ελληνική πολιτική ζωή κυριαρχούσε από τα τέλη του 19ου αιώνα η ιδέα του σλαβικού κινδύνου.
Η Ελλάδα αντιμετώπιζε το δίλημμα, εάν θα ήταν προτιμότερη η συμμαχία με τους Χριστιανούς Σλάβους εναντίον των Τούρκων ή εάν η σλαβική απειλή ήταν τόσο επικίνδυνη, ώστε θα έπρεπε να προτιμηθεί η συμμαχία με την καταρρέουσα Οθωμανική αυτοκρατορία, η οποία μετεξελισσόμενη θα μπορούσε ίσως και να κυβερνηθεί από Έλληνες. Τελικά, ο
Ε.Βενιζελος κατάφερε να υπερνικήσει τις αντιδράσεις της διπλωματικής γραφειοκρατίας, φροντίζοντας, ταυτόχρονα να καταστήσει την χώρα ετοιμοπόλεμη, ώστε να μην επαναληφθεί η τραυματική εμπειρία του 1897.
Η ΕΠΙΜΟΝΗ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΑΙ Η ΠΙΕΣΗ ΣΤΟΝ ΔΙΑΔΟΧΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΕΣΩΣΕ ΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΠΟ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ
Tηλεγράφημα Βενιζέλου προς Κωνσταντίνο (13 Οκτωβρίου 1912):
“Αναμένω να μοι γνωρίσετε την περαιτέρω διεύθυνσιν, ην θα ακολουθήση η προέλασις του στρατού Θεσσαλίας.
Παρακαλώ μόνον να έχετε υπ’ όψιν ότι σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι επιβάλλουσι να ευρεθώμεν μίαν ώραν ταχύτερον εις την Θεσσαλονίκην”.
(Υπογραφή) υπουργός Στρατιωτικών Βενιζέλος
Κωνσταντίνος προς Βενιζέλο: “
”Ο στρατός δεν θα οδεύση κατά της Θεσσαλονίκης.
Εγώ έχω καθήκον να στραφώ κατά του Μοναστηρίου, εκτός αν μου το απαγορεύετε”.
Βενιζέλος προς Κωνσταντίνο:
“Σας το απαγορεύω”.
(Αναφέρθηκε από τον Ελ. Βενιζέλο στη Βουλή κατά τη συνεδρίαση της 13/16 Αυγούστου 1917)
Τηλεφώνημα Βενιζέλου στον Γεώργιο τον Α’ με την παράκληση να μεταβιβασθεί το μήνυμα στον Κωνταντίνο (25 Οκτωβρίου 1912):
“Σας καθιστώ προσωπικώς υπεύθυνον δια την βραδύτητα με την οποίαν διεξάγετε τας επιχειρήσεις, αι οποίαι κινδυνεύουν να φέρουν τους Βουλγάρους πρώτους εις Θεσσαλονίκην”.
(Αναφέρθηκε από τον Βενιζέλο στη Βουλή κατά τη συνεδρίαση της 13/16 Αυγούστου 1917)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
* Βιογραφία Ε.Βενιζέλου Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και μελετών Ε. Βενιζέλος Χανιά.
** Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913) από τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού / ΓΕΣ.
*** Η Ελλάδα των Βαλκανικών Πολέμων, 1910-1914. Εταιρεία Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου: 1993. Ελένη Γαρδήκα Κατσιαδάκη & Λύντια Τρίζα (επιμ. έκδ.) Αθήνα.
**** Ιστορία Βαλκανικοί Πόλεμοι Γιάννης Σπανδωνής
*****Η διαφωνία Κωνσταντίνου – Βενιζέλου για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης | του Ευάγγελου Ιωαννίδη
