Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου Σπάρταλη εκ πατρός:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Αριάσσος ή Αριασσός ή Ααρισσός ήταν μια αρχαία Ελληνική πόλη στην Πισιδία της Μικράς Ασίας χτισμένη σε μια απότομη πλαγιά 50 περίπου χιλιόμετρα στην ενδοχώρα από την Αττάλεια
Η στρατηγικά τοποθετημένη πόλη ήταν μια από τις μικρότερες πόλεις των Πισιδών, Η Αριάσσος, κρυμμένη ανάμεσα σε βουνά σε υψόμετρο 950 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας,
Αρχαία πόλη Αριάσος σημερα βρίσκεται εντός των συνόρων του χωριού Akkoç, στην περιοχή Döşemealtı της Αττάλειας.
Κατά το Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Γεωγραφίας, του William Smith, που έχει εκδοθεί στο Λονδίνο, το 1854 από τους Walton and Maberly γράφει :
ΑΡΙΑΣΟΣ (Ἀριασσός), πόλη της Πισιδίας, που μπορεί να είναι, όπως προτείνει ο Cramer (Asia Min vol. ii. σελ. 299), η ίδια πόλη που ο Στράβων (σ. 570), μετά τον Αρτεμίδωρο, αναφέρει ως μια από τις πόλεις της Πισιδία. Υπάρχουν νομίσματα της Αριάσου της εποχής του Σεπτ. Σεβήρου.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Η Αριάσος, , βρίσκεται 50 χιλιόμετρα βόρεια της Αττάλειας , χτισμένη σε πολλές αναβαθμίδες στις πλαγιές του όρους Ταύρος στη ΒΔ πλευρά μιας στενής κοιλάδας σε υψόμετρο μεταξύ 910 και 1060 μέτρων , και 1 χλμ. από το χωριό Akkoç.
Η Αριάσσος στην αρχαιότητα βρισκόταν στη διασταύρωση των δρόμων που συνδέουν την Παμφιλία και την Πισιδία, στο πέρασμα που ονομάζεται Çubuk Boğazı (Ραβδωτός λαιμός )
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Από τον 3ο αιώνα π.Χ. μέχρι την στιγμή που έσβησε από τον χάρτη των ζωντανών πόλεων τον 12ο αιώνα μ.Χ
Η Ααρασσός διαχρονικά όλα τα γνωστά ονόματα της πόλης ήταν παράγωγα της αρχικής λέξης Ααρασσός ,έτσι είχαμε , Αάρασος ή Αριάσσος ή Αριάσσος ή Άριασσός
Για κάποιο διάστημα οι ερευνητές πίστεψαν ότι η πόλη που ανακάλυψαν τον 19ο αιώνα ήταν η Κρητόπολης αργότερα απέρριψαν αυτή την εκδοχή .
ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο Άριασσός (Ariassos )χρονολογείται από την Ελληνιστική περίοδο και ιδρύθηκε γύρω στον 3ο αιώνα π.Χ.
Το επίσημο έτος ίδρυσης της πόλης είναι το 189/188 π.Χ. , και έχει σχέση με την εκστρατεία του Manlius Vulso και την Ειρήνη της Απάμειας
Ο Gnaeus Manlius Vulso ήταν Ρωμαίος πρόξενος ο έτος 189 π.Χ., μαζί με τον Marcus Fulvius Nobilior . Οδήγησε τους Ρωμαίους σε μια νικηφόρα εκστρατεία κατά των Γαλατών της Μικράς Ασίας το 189 π.Χ. κατά τη διάρκεια του Γαλατικού πολέμου . Του απονεμήθηκε θρίαμβος το 187 π.Χ.
Αναφέρεται από τον Αρτεμίδωρο Εφέσιο στο 100 π.Χ. ως Αάρασος , έναν αιώνα αργότερα και από τον Στράβωνα.
Οι μόνες άλλες αναφορές είναι από τον Πτολεμαίο τον 2ο αιώνα μ.Χ. και στους Χριστιανικούς επισκοπικούς καταλόγους (Notitiae Episcopatuum).
Μέρος της Πισιδίας ανήκε αρχικά στην Αυτοκρατορία των Σελευκιδών.
Το 189 π.Χ. πέρασε στο Ελληνιστικό βασίλειο της Περγάμου, του οποίου ο τελευταίος βασιλιάς ήταν ο Άτταλος.
==Βασιλείου της Περγάμου.
Κατά την ελληνιστική περίοδο η Αριάσος ανήκε σε περιοχή υπό τον έλεγχο του Βασιλείου της Περγάμου. Μετά τον θάνατο του τελευταίου από τους ηγεμόνες της, του Άτταλου Γ’, σύμφωνα με τη διαθήκη που εκφραζόταν στη διαθήκη του, η περιοχή πέρασε στη ρωμαϊκή κυριαρχία.
== Ρωμαίοι
Επί αυτοκράτορα Αυγούστου ο Αριάσος ενσωματώθηκε στην επαρχία της Γαλατίας. Υπό τον Οκταβιανό Αύγουστο ,
Αργότερα ανήκε στην επαρχία Pamphylia Secunda, πρωτεύουσα της οποίας ήταν η Πέργη.
== Βυζάντιο
Η στρατηγική θέση της πόλης ευνόησε την ανάπτυξή της, η οποία διήρκεσε από τον 3ο αιώνα π.Χ. έως τον 7ο αιώνα μ.Χ., δηλ. από την Ελληνιστική έως τη Βυζαντινή εποχή.
: Η πόλη παρουσιάζεται από τον Ιεροκλή στην επαρχία της Παμφυλίας στην Ύστερη Αρχαιότητα . Περιφέρεια Παμφυλίας Β’ στο Notitia Episcopatum μέχρι τον 12ο αιώνα μ.Χ.
ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Σε όλη την περιοχή της Πισιδία αλλά και των γύρω περιοχών Λυκίας Παμφυλιας Φρυγία κ.α οι θεοί του Ολύμπου είχαν τον πρώτο λόγο
Έτσι από τα νομίσματα που μελετήσαμε είδαμε:
Την δαφνοστεφανομένη κεφαλή του Δια του αρχηγού του Ελληνικού Δωδεκάθεου.
Την Υγεία να ταΐζει τα φίδια και να ατενίζει τον Ασκληπιού στηριγμένο στο ραβδί του Τον Διόνυσο να, κρατά κάνθαρο και θύρσο, και τον πάνθηρα στα πόδια του
Την Τύχη όρθια να κρατά το πηδάλιο και το κέρας.
Την Περσεφόνη καθισμένη ακριβώς στο θρόνο, φορώντας κάλαθο, κρατώντας ρόδι
Την Αρτέμιδα με φιόγκο και φαρέτρα στον ώμο .
Τον ημίθεο Ηρακλή να κρατά το ρόπαλο και να φορά δέρμα λιονταριού
Φυσικά στην περιοχή της Πισιδία δεν μπορούσε να λείπει ο τοπικός θεός << Μην ο Ασακινός >> με φρυγικό καπέλο και μισοφέγγαρο στους ώμους, έφιππος .
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Στους εκκλησιαστικούς καταλόγους εμφανίζεται στην ύστερη ρωμαϊκή επαρχία Pamphylia Secunda , πρωτεύουσα της οποίας ήταν η Πέργη ,
Ήταν επισκοπή εντός της «Επαρχίας» Παμφυλίας.
Είναι γνωστά τα ονόματα τριών επίσκόπων της έδρας της Αριάσου:
Παμμένιος (στην Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 381).
Θεόφιλος (στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451). και
Ιωάννη (υπογράφον κοινή επιστολή των επισκόπων της επαρχίας προς τον αυτοκράτορα Λέοντα Α’ τον Θράκα (το 458).
Δεν είναι πλέον οικιστική επισκοπή, η Αριάσος καταγράφεται σήμερα από την Καθολική Εκκλησία ως τιτουλάριος έδρα .
Ονομαστικά αποκαταστάθηκε ως Λατινική τιτουλική επισκοπή το 1911, σήμερα είναι κενή,
ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Τα ερείπια είναι κυρίως ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων, με ελάχιστα λείψανα της προγενέστερης ελληνιστικής περιόδου.
Τα σημαντικότερα κτίσματα είναι η πύλη της πόλης, η οποία είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου όρθια, οι ταφικές κατασκευές τύπου μαυσωλείου, τα τείχη της πόλης, η ρωμαϊκή οδός, η πλωτή οδός, το Νυμφαίο, το Βουλευτήριο, το Γυμνάσιο, οι κατασκευές λουτρών και θεάτρου που έχουν καταστραφεί και μερικά από αυτά έχουν χαθεί.
Η ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΚΑΙ ΟΔΡΟΜΟΣ
Στην αρχή της κοιλάδας, που εισέρχεται στην πόλη της Αριάσου, υψώνεται η μνημειώδης πύλη εισόδου, που είναι το πιο υπέροχο ερείπιο της πόλης. Τρία τοξωτή (τριτοξη ) πύλη της πόλης
Χρησιμοποιήθηκε την εποχή του Σεβήρου Αλέξανδρου .
Η πόλη είναι τοποθετημένη σε πεζούλια που σχηματίζονταν στη βόρεια πλαγιά παράλληλη προς αυτή την οδό που εκτείνεται με κατεύθυνση ανατολή-δυτική.
ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Βρέθηκαν και μελετήθηκαν τείχη που περιέβαλαν την πόλη σε διάφορα σημεία
ΘΕΑΤΡΟ
Το θέατρο βρέθηκε στην νοτιά πλευρά της πόλης δυτικά των λουτρόν και
βορειοδυτικά μιας δεξαμενής (στέρνας) νερού
ΑΛΛΕΣ ΣΤΕΡΝΕΣ
Στα δυτικά της πλατείας αυτής, κάτω από τα πλακόστρωτα, υπάρχουν δύο στέρνες. Οι στέρνες αυτές σχεδιάζονταν να αποθηκεύουν το νερό που έβγαινε από τις καμάρες και να τροφοδοτούν με το απαραίτητο νερό το κτήριο του λουτρού δίπλα στο νυμφαίο.
ΠΡΟΣΤΥΛΟΣ ΝΑΟΣ
Απέναντι από τη στοά του βουλευτηρίου υπήρχε ένας πρόστυλος ναός, χτισμένος σε μια πολύ απότομη σκαλωτή εξέδρα, και αυτός ο ναός είναι τέμενος.
περιβάλλεται επίσης από τείχος και εκτιμάται ότι ανήκει στην αυτοκρατορική περίοδο. Στα ανατολικά του ναού αυτού σώζονται τα ερείπια μιας μικρής στοάς, η οποία χτίστηκε αρχικά την ελληνιστική περίοδο, αλλά αργότερα πιθανότατα επιπλώθηκε με σειρές κιόνων στα χρόνια που χτίστηκε ο ναός. Μια σειρά δωματίων προέκυψε με διαίρεση της στοάς της Ύστερης Αρχαιότητας.
ΒΟΥΛΕΥΤΗΡΙΟ & ΠΡΥΤΑΝΕΙΟΝ
Βρέθηκαν στο βουλευτήριο και το πρυτανείο στη βόρεια πλευρά του οικισμού, και τείχη που ήταν χτισμένα στα θεμέλια τους που ανήκαν στην Ελληνιστική περίοδο
ΓΥΜΝΑΣΙΟ
Το Γυμνάσιο βρίσκεται στα δυτικά, στο χαμηλότερο σημείο της πόλης όπου υπηρχε μέρος της πόλης που απλώνονταν σε μια κοιλάδα
ΛΟΥΤΡΑ
Κάπου εκεί κοντά βρισκόταν και τα λουτρά .Αυτό το συγκρότημα λουτρών αποτελείται από μια ορθογώνια κίονα και μια βαθιά εξέδρα στο δυτικό άκρο.
Στο συγκρότημα υπάρχει και ένα κατεδαφισμένο λουτρό. Τα τρία ή τέσσερα θολωτά δωμάτια αυτού του λουτρού ήταν κτισμένα σε τετράγωνο σύμφωνα με τη γενική διάταξη των Λυκιακών λουτρών.
ΝΥΜΦΑΙΟ
Βρισκόταν στο δυτικό άκρο της κοιλάδας, όπου υπήρχε μια ημικυκλική προεξοχή από μπάζα και καλυμμένη με πελεκημένες τετράγωνες πέτρες.
Διαπιστώθηκε ότι το νερό του ερχόταν από απόσταση 3 χλμ. Το νυμφαίο δεσπόζει σε ανοιχτό τετράγωνο, το μισό τουλάχιστον του οποίου είναι καλυμμένο με μεγάλους ασβεστόλιθους.
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ
Επιπρόσθετα, εντοπίστηκαν τρία εκκλησιαστικά κτίρια, δύο στον περίστυλο δρόμο, που θεωρείται ότι υπάρχουν μεταξύ της πύλης της πόλης και του κτηρίου της κρήνης, και ένα στο βορειοδυτικό τμήμα της πόλης
ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ
Στην περιοχή της Αριάσου υπάρχουν τρεις νεκροπόλεις – στα ανατολικά, νότια και βόρεια του κέντρου.
Ιδιαίτερα το τελευταίο είναι αξιοσημείωτο, λόγω των πολυάριθμων σαρκοφάγων που αντιπροσωπεύουν το λεγόμενο Πισιδιακό ρυθμό. Μερικά από αυτά έχουν λαξευθεί πάνω σε μεγάλες πέτρες
Στη βόρεια πλευρά της δυτικής νεκρόπολης υπήρχαν 9 τάφοι τύπου μαυσωλείου. Αυτοί ήταν καλυμμένοι με διπλά θησαυροφυλάκια σε ορθοστάτη εξέδρα που κάθεται σε δύο στυλοβάτες λυγισμένους (crepis ).
Οι θάλαμοι με τη σαρκοφάγο ήταν προσβάσιμοι με 6 σκαλοπάτια .
Στη δυτική νεκρόπολη, βρέθηκαν ακόμη σαράντα απλά ταφικά κτίρια με απευθείας εισόδους, που κάθονταν σε ορθογώνια κάτοψη με ένα ή δύο σκαλοπάτια.
Στην ανατολική νεκρόπολη συναντάμε εννέα επιτύμβιες κατασκευές.
Εκτός από αυτά χρησιμοποιήθηκαν επίσης σαρκοφάγοι από ασβεστόλιθο με αρθρωτό τραπέζι στα πλάγια, ασπίδες τύπου Πισιδίου σε στενές όψεις και απλές ταφικές μορφές λαξευμένες απευθείας στο βράχο.
Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΡΩΜΑΙΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΕΡΜΙΣΣΟ
Στη δυτική πλαγιά της πόλης, υπάρχουν τα ερείπια του Αρχαίου Ρωμαϊκού Δρόμου , που κόβει σήμερα τον δρόμο προς το χωριό Akkoç. Χτίστηκε με τακτοποιημένα μεγάλα τετράγωνα. Ο δρόμος αυτός είναι ο δρόμος από την Τερμησσό προς τη δυτική πύλη της Αριάσσου.
ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ
Ανακαλύφθηκαν επίσης 25 αρχαίες επιγραφές .
Οι περισσότερες επιγραφές που βρέθηκαν ανάμεσα στα ερείπια σχετίζονται με τους αγώνες (θεμίδες) που γίνονται στο γυμνάσιο.
Τα περισσότερα κείμενα γράφτηκαν προς τιμήν των νικητών αυτών των αγώνων, ιδιαίτερα στην πάλη.
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΗΜΙΑΥΤΟΝΟΜΗ
Η Αριασσός έκοψε τα δικά της νομίσματα κατά την ύστερη ελληνιστική περίοδο.
Συνέχισε να το κάνει και επίσης υπό την κυριαρχία του Αυγούστου, όταν ήταν μέρος της Ρωμαϊκής επαρχίας της Γαλατίας, μέχρι την εποχή του Γαληνίου και της Θεσσαλονίκης
Η πόλη συνέχισε να κόβει νομίσματα από τον 1ο αιώνα π.Χ. μέχρι την περίοδο του Γαλλιηνού (253-267).
Σώζονται νομίσματα που κόπηκαν στην Αρίασο. Κυρίως μετά από τον 1ο αιώνα μ.Χ.
— Χρονολόγηση
1ος αιώνας π.Χ
. μ.Χ. 138-161.
198-217 μ.Χ
, 222-235
-Αυτοκράτορες
Augustus ,Καρακάλλα ,Julia Paula ,Αντωνίνος Πίος. Severus Alexander
Aquila Numismatics
-Παραστάσεις
*Βραβευμένη κεφαλή Αρτέμιδος δεξιά, φαρέτρα πίσω από τον ώμο. .
*Βραβευμένο κεφάλι του Δία δεξιά
*- κάτω από καμπούρα ταύρο που κουνιέται αριστερά στη γραμμή του εδάφους. Von Aulock, Pisidia I, 229; SNG Γαλλία 1368.
IAC κάτω, Β πάνω, ο ταύρος κοντοστέκεται αριστερά.
* Κανένας θρύλος, το κεφάλι του βραβείου αριστερά, αντίγραφο του γυνακείου κεφαλιού (Λιβία;) αριστερά, προς τα αριστερά –
*AΡIACCEΩN, η Υγεία στέκεται μισά δεξιά, ταΐζει το φίδι στα χέρια, κοιτάζει τον Ασκληπιό που στέκεται μπροστά, κοιτάζει αριστερά, στηρίζεται σε μπλεγμένο με φίδια ράβδοι
*ο Διόνυσος στέκεται αριστερά, κρατά κάνθαρο και θύρσο, πάνθηρας στα πόδια αριστερά
* Tύχη όρθια μπρούμυτα, το κεφάλι αριστερά, κρατώντας το πηδάλιο και το κέρας.
*Βραβευμένη κεφαλή γενειοφόρου Δία δεξιά / Καμπούρα ταύρος που κουνιέται αριστερά στη γραμμή του εδάφους,
*Mην, με φρυγικό καπέλο και ημισέληνο στους ώμους, έφιππος αριστερά
*Περσεφόνη καθισμένη ακριβώς στο θρόνο, φορώντας κάλαθο, κρατώντας ρόδι
*Ντυμένη προτομή της Αρτέμιδος προς τα δεξιά, φιόγκος και φαρέτρα στον ώμο. Αιδ. κάτω από τον αετό στέκεται αριστερά
*Ηρακλής προχωρά, ρ., κρατώντας ρόπαλο και δέρμα λιονταριού Αετός στέκεται αριστερά
– Ταυτότητα
APΑΡΙΑϹϹƐΩΝ
/ AΡIA / AΡIAC
AΡIACCEΩN, ΑΡΙΑΚΕΩΝ
APIA σε έξεργο
ΣΗΜΕΡΑ
Η αρχαία πόλη Αριάσσος , σήμερα βρίσκεται εντός των συνόρων του χωριού Akkoç, στην περιοχή Döşemealtı της Αττάλειας. To 2000 είχε 397 κάτοικους
Το πρώτο όνομα του οικισμού επί Τουρκοκρατίας ήταν Yörükbedemlesi. Άλλαξε σε Akkoç στις δεκαετίες 80-90.
Απέχει 50 χλμ από την επαρχία της Αττάλειας.
