Η Πισιδία, η επαρχία στα νότια της Μικράς Ασίας, στους ιστορικούς χρόνους – Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου



Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:

Η Πισιδία ήταν μια επαρχία στα νότια της Μικράς Ασίας, η οποία σε παλαιότερους χρόνους θεωρούνταν μέρος της Φρυγίας ή της Παμφυλίας,. Αποτέλεσε ξεχωριστή επαρχία στο τμήμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σαν δημιούργημα του Μεγάλου Κωνσταντίνο.

Συνόρευει στα ανατολικά με την Ισαυρία και την Κιλικία, στα νότια με την Παμφυλία, στα δυτικά με τη Λυκία, την Καρία και τη Φρυγία και στα βόρεια με τη Φρυγία Παρορείου. αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να σημειωθούν οι ακριβείς οριακές γραμμές, ειδικά στα βόρεια και βορειοδυτικά, καθώς τα βόρεια τμήματα της Πισιδίας αντιμετωπίζονται συχνά ως τμήματα της Φρυγίας, στην οποία ανήκαν αρχικά, και από τα οποία μερικές φορές ονομάζονται και Φρυγία Πισιδικής , ή Φρυγία προς Πισιδία , Ο Αμύντας την χώρισε από τη Φρυγία και τους ένωσε με την Πισιδία.
Από ότι έγινε γνωστό από ιστορικές καταγραφές οι Πισίδες συμμετείχαν στην εκστρατεία των Περσών κατά της Ελλάδας.

Θεωρείται ότι ήταν φύλο συγγενές προς τους Πάμφυλους, αν και υπήρχε κάποια διάκριση μεταξύ τους.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει τους Πάμφυλους, αλλά όχι τους Πισίδες.
Ο ιστορικός Έφορος τους αναφέρει και τους δύο, περιλαμβάνοντας τους μεν Πάμφυλους στους παραθαλάσσιους λαούς, τους δε Πισίδες στους λαούς της ενδοχώρας.

Σταδιακά, η Παμφυλία υπέστη την πολιτιστική επίδραση των Ελληνικών αποικιών, ενώ η Πισιδία παρέμεινε πιο άγρια, ορεινή και δυσπρόσιτη περιοχή, δύσκολα προσπελάσιμη σε ξένα φύλα.

Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα η περιοχή να παραμείνει υποβαθμισμένη πολιτισμικά, αλλά από την άλλη να μην υποταχθεί ούτε στους Λυδούς, ούτε στους Πέρσες.
Οι πόλεις της Πισιδίας σε καμία περίοδο της ιστορίας τους δεν απέκτησαν πολιτική ενότητα σε αντίθεση με άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας (π.χ. το Πανιώνιον και το Κοινόν των Λυκίων)
Είδαμε την προηγούμενη δημοσίευση που αφορούσε την προϊστορική περίοδο της Πισιδίας , την εγκατάσταση των Φρυγών στην Βορειοκεντρική Μ. Ασία και αναφερθήκαμε ακροθιγώς στην <<Πισιδική Φρυγία >> Έτσι αρχίζουμε την παρούσα αναφορά δίνοντας περισσότερες πληροφορίες για τους Φρύγες και για την καταγεγραμμένη από εκείνους τους χρόνους <<ιστορία>> πλέον,της Πισιδίας

ΦΡΥΓΕΣ & ΠΙΣΙΔΙΚΗ ΦΡΥΓΙΑ
Οι Φρύγες που είχαν δημιουργήσει ένα μεγάλο βασίλειο με περίοδο αιχμής τον 8ο αιώνα π,Χ, κατά την αρχαιότητα κάλυπτε μεγάλη περιοχή της Μικράς Ασίας, στην σημερινή βορειο-κεντρική Τουρκία, με τα κεντρικά παράλια της Παφλαγονίας και το Ικόνιο (είχαν καταλάβει και μέρος της Βόρειοανατολικης Πισιδίας γύρω από την Αντιόχεια της Πισιδίας *

Η Φρυγία είχε προς στα βόρεια τη Βιθυνία, προς τα δυτικά τη Μυσία, τη Λυδία και την Καρία, προς τα νότια την Καβαλίδα και την Πισιδία και προς τα ανατολικά τη Γαλατία και τη Λυκαονία.
Την Φρυγία διάσχιζε ο ποταμός Σαγγάριος όπου στις όχθες του ήταν χτισμένη και η πόλη Γόρδιον, πρωτεύουσα του αρχαίου βασιλείου της Φρυγίας και η οποία άκμασε κατά τον 8ο αιώνα π.Χ.
Ονομαζόταν Μεγάλη Φρυγία σε αντιδιαστολή με τη Μικρά Φρυγία ή Ελλησποντική Φρυγία (Μυσία).
Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο το βόρειο μέρος της ενώθηκε με το βασίλειο της Περγάμου και ονομάστηκε «Επίκτητος Φρυγία», ενώ τα νότια τμήμα της πήραν το όνομα «Παρώρειος**» ή «Πισιδική Φρυγία». Οι κάτοικοι της περιοχής ονομάζονταν, γενικά, Φρύγες.

*Η Αντιόχεια της Πισιδίας ήταν αρχαία πόλη παρά τη μεθόριο της Φρυγίας και Πισιδίας της οποίας τα ερείπια απεκάλυψαν ο Αρουντέλ και ο Ότο φον Ρίχτερ εντός της σημερινής πόλης Γιάλοβα του Βιλαετίου Χαμινταμπάντ της Τουρκίας. Κτίστηκε επί ιερού χώρου Φρυγιακού αδύτου στη δεξιά όχθη του αρχαίου χείμαρρου Ανθίου από τον Σέλευκο τον Νικάτορα πριν το 280 π.Χ.
** Παρώρειος αυτός που βρίσκεται κοντά σε όρος ή σε όρη.

ΛΥΔΟΙ
Η περιοχή του Λυδικού βασιλείου τον 15ο – 14ο αιώνα π.χ. ήταν τμήμα του βασιλείου των Αρζάουα, η γλώσσα ανήκε στην Λουβική υποομάδα μαζί με την Λουβική γλώσσα, την Καρική γλώσσα και την Λυκιακή γλώσσα.
Μετά τον εδαφικό περιορισμό της Φρυγία η Πισιδία εντάχθηκε στο βασίλειο της Λυδίας
Η Λυδία ήταν ένα αρχαίο βασίλειο στην κεντρική Μικρά Ασία που βρέθηκε σε μεγάλη ακμή την Εποχή του Σιδήρου, αντιστοιχεί σήμερα σε εδάφη που κάλυπταν 3 Ελληνικές πόλεις Τημένου θύραι (Usak ) , Μαγνησίας (Μαnissa) και Σμύρνη.

Οι κάτοικοι της στην αρχαιότητα ήταν γνωστοί σαν Λυδοί και η πρωτεύουσα του βασιλείου ήταν οι Σάρδεις.
Το βασίλειο της Λυδίας αναπτύχθηκε την περίοδο 1200 π.χ. – 546 π.χ., στην μεγαλύτερη περίοδο ακμής της .τον 7ο αιώνα π.χ. κάλυπτε ολόκληρη την Δυτική Μ. Ασία.

Κατακτήθηκε από την Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία και έμεινε γνωστή σαν “Σατραπεία της Λυδίας” ή “Σπαρντ”,
Κατακτήθηκε από την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία (133 π.χ.) και έγινε τμήμα της Ρωμαϊκής επαρχίας της Ασίας
Οι Σάρδεις ήταν περίφημη πόλη, στην αρχή της βασιλείας του, το 550 π.χ. όταν ο βασιλιάς Κροίσος κατασκεύασε τον Ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο που έγινε σύντομα ένα από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.
Ο Κροίσος ηττήθηκε σε μάχη από τον βασιλιά της Περσίας Κύρο τον Μέγα το 546 π.χ. Η Λυδία έχασε από τότε την αυτονομία της και έγινε Περσική Σατραπεία.

ΠΕΡΣΕΣ
Τον 6ο αιώνα π.Χ. οι πόλεις της Πισιδίας διατηρούν την αυτονομία τους μέσα στην Περσική Αυτοκρατορία, αφού ορίζονται ως σατράπες οι τοπικοί ηγεμόνες.
Το 390 π.Χ. οι Πισίδες εξεγείρονται κατά των Περσών σε συνεννόηση με τον Ευαγόρα Α’, Έλληνα βασιλιά της αρχαίας Σαλαμίνας στην Κύπρο (περίπου 435 – 374 π.Χ.)
Παρά το γεγονός ότι Ευαγόρας και οι Πέρσες είχαν συνεργασθεί για κάποιο διάστημα.

Ο Ευαγόρας, , ήταν Έλληνας βασιλιάς της αρχαίας Σαλαμίνας στην Κύπρο (περίπου 435 – 374 π.Χ.). Η οικογένεια του βασίλευε στη Σαλαμίνα από την εποχή του Τεύκρου ιδρυτή και πρώτου βασιλιά της πόλης.
Από το 391 π.Χ. ο Ευαγόρας προσπάθησε να ενώσει τις Κυπριακές πόλεις, έκοψε χρυσά νομίσματα ,αντικατέστησε το Περσικό νομισματικό σύστημα και έφερε το ελληνικό αλφάβητο αντικαθιστώντας το κυπριακό συλλαβητάριο .
Πρώτα υπέταξε την Αμαθούντα , που βρισκόταν στη νότια Κύπρο, κοντά στη σημερινή Λεμεσό , και με δυσκολία τις υπόλοιπες πόλεις ενώ συνάντησε και την απροθυμία των Αθηναίων να τον βοηθήσουν στέλνοντας τον Χαβρία με μικρή στρατιωτική δύναμη.

Το 386 π.Χ. η Αθήνα υπογράφει την Ανταλκίδειο ειρήνη που άφηνε την Κύπρο στους Πέρσες, ο Ευαγόρας δεν πτοείται και, κάνοντας συμμαχία με τους Κίλικες, απελευθερώνει κάποιες πόλεις της Κιλικίας και την Φοινίκης.
Το 381 π.Χ. ο στόλος του Ευαγόρα συντρίβεται στη ναυμαχία του Κιτίου και οι μάχες συνεχίζονται στην ξηρά.
Αναγκάζεται να υπογράψει ειρήνη με δυσβάστακτους όρους..
Πέθανε το 374 π.Χ. όταν δολοφονήθηκε μαζί με τον γιο του Πνυταγόρα και τον διαδέχτηκε ο άλλος γιος του Νικοκλής.

Μ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Η διάλυση των υπολειμμάτων του στρατού των Περσών στο Γρανικό, επέτρεψε τη διάσπαση του στρατεύματος των Μακεδόνων σε δύο διοικήσεις και τη διμέτωπη διείσδυση αφενός του Παρμενίωνα προς τις Σάρδεις -κατόπιν στη Φρυγία- και του Αλέξανδρου νοτιοανατολικά της Αλικαρνασσού, για την κατάκτηση της Λυκίας, της Παμφυλίας και της Πισιδίας.

Αφού ο Μ. Αλέξανδρος κατέκτησε τις πόλεις που συνάντησε στον δρόμο του μέχρι και την Παμφυλία είτε με μάχες είτε με αποδοχή της κυριαρχίας του από πόλεις που τον δέχονταν σαν απελευθερωτή από τους Πέρσες είτε από φόβο από την μέχρι τότε πορεία του έφτασε στην πρώτη πόλη της Πισιδίας την Σέλγη.
Η Σέλγη ήταν σημαντική πόλη της Πισιδίας, στην νότια πλαγιά του Ταύρου

Η πόλη πιστευόταν ότι ήταν ελληνική αποικία, καθώς ο Στράβωνας λέει ότι ιδρύθηκε από Σπαρτιάτες, αλλά πιθανολογούσε και πιθανή δημιουργία της πιο μπροστά από τον μάντη Κάλχα μετά τον Τρωικό πόλεμο
Η ήταν η πιο πολυπληθής και ισχυρή πόλη της Πισιδίας, και υπήρξε καιρός που μπορούσε να στείλει στη μάχη στρατό 20.000 αντρών. Λόγω αυτών των συνθηκών και την τιμή των κατοίκων της, που γι’ αυτήν θεωρούνταν ισάξιοι συγγενείς των Σπαρτιατών, η Σελγιείς δεν υποτάχθηκαν ποτέ σε ξένη δύναμη, αλλά απόλαυσαν πάντα την ελευθερία και την ανεξαρτησία τους. Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος διέσχισε την Πισιδία το 333 π.Χ., η Σέλγη έστειλε πρεσβεία και κέρδισε την εύνοια και τη φιλία του Εκείνο τον καιρό ήταν σε πόλεμο με τη Τερμησσό
Ο Μέγας Αλέξανδρος τακτοποίησε το θέμα των πόλεων – κρατών Σίδη , Πέργη , την Άσπενδο για να εξασφαλίσει τα νότα του για συνεχίσει την πορεία του προς την Φρυγία διασχίζοντας την Πισιδία .

Εκτιμάται άπω ιστορικούς ότι η στρατιά των Μακεδόνων την στιγμή της εισόδου της στην Πισιδία ανερχόταν σε 14000 μάχιμους άνδρες βεβαίως μαζί με το ιππικό , τους υπηρέτες, τους σκλάβους ,τους τεχνίτες και τον όγκο των αποσκευών που συνοδεύουν ένα τόσο μεγάλο όγκο ανθρώπων δημιουργούσαν ένα εντυπωσιακό θέαμα.
Ολοκληρώνοντας και τούτο το δύσκολο έργο που του εξασφάλιζε τη μόνιμη διαμονή στους κατακτημένους αυτούς τόπους και τη σταθερή οργάνωση των πληθυσμών τους

Κατευθυνόμενος στα βόρεια για να διασχίσει την Πισιδία και να βρεθεί στην Φρυγία και στο Γόρδιο την πρωτεύουσας της όπου θα συναντούσε τα άλλο τμήμα των στρατευμάτων του που άπω τις Σάρδεις είχε ξεκινήσει με επικεφαλής τον στρατηγό Παρμενίων .Συναντά στον δρόμο του την Τερμισσό .

Ο Μέγας Αλέξανδρος αντιμετώπισε δυσκολίες να υποτάξει τους Πισίδες.
Η Τερμησσός ήταν πόλη της Πισιδία χτισμένη σε μεγάλο υψόμετρο (1.050 μ.)
Πόλη που δεν αποδέχεται τον Μ. Αλέξανδρο και ετοιμαζόταν να τον αντιμετωπίσει
Ήταν πρώτη πόλη που συνάντησε στην προσπάθεια του να διασχίσει το οροπέδιο της Πισιδία και τον αμφισβητούσε .
Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος αντίκρισε την Τερμησσό, σταθμίζοντας το ανέφικτο της κατάληψής της, αρκέστηκε να τη θαυμάσει από μακριά. Μαζί με τους δυσυπότακτους Τερμησσείς, όπως ήταν όλοι οι Πισιδείς, εκεί θα έπρεπε να αντιμετωπίσει μια «γερακοφωλιά». Μια δυσπρόσιτη πολιτεία κτισμένη σε στενόχωρα πλατώματα του όρους Σόλυμος, και μεγάλο υψόμετρο .και καλή οχύρωση.

Αφήνει την ιδέα να επιτεθεί στην Τερμισσό αναλογιζόμενος την απώλεια χρόνου και πιστεύοντας ότι τίποτα δεν θα αποφέρει η κατάκτηση της για την επιτυχία του τελικού στόχου που ήταν η οριστική εξουδετέρωση και κατάκτηση του Περσικού βασιλείου

Έτσι η αρχαία πόλη της Τερμεσσού βάζει το στίγμα της στην ιστορία ως «η πόλη που ο Μέγας Αλέξανδρος δεν μπορούσε να κατακτήσει» με την ισχυρή άμυνά της,
Προχωρώντας βόρεια συνάντα μια ακόμη ισχυρή πόλη της Πισιδία την Σαγαλασσό*.
Η Σαγαλασσός αποφασίζει να αντισταθεί . Ο Μ. Αλέξανδρος αποφασίζει να της επιτεθεί .Στις μάχες κατά της Σαγαλασσού σκοτώθηκαν περίπου είκοσι στρατιώτες του Μ. Αλεξάνδρου και ο διοικητής των τοξοτών Κλέανδρος,
Με την κατάληψη της σατράπης διορίστηκε ο Βάλακρος, (Ανήκε στους σωματοφύλακες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. ) ήταν γιος του Νικάνορα,

Ο Βάλακρο θα ι σκοτωθεί αργότερα κατά την διάρκεια μάχης εναντίον των Πισιδαίων το 332 π.Χ..
*Η Σαγαλασσός είναι η δεύτερη πόλη των Πισιδών που είπε όχι στον Μ. Αλέξανδρο.
Ήταν μια από τις πλουσιότερες πόλεις της Πισιδία όταν την κατέκτησε το 333 π.Χ. στην πορεία του προς την Περσία. Είχε πληθυσμό που αριθμούσε τις μερικές χιλιάδες. Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου, η περιοχή περιήλθε διαδοχικά στα εδάφη του Αντίγονου, ίσως του Λυσίμαχου, των Σελευκιδών της Συρίας, και στη Δυναστεία των Ατταλιδών της Περγάμο

Ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε τελικά όλη την περιοχή της Πισιδία συνεχίζοντας το έργο που ανέλαβε φτάνοντας στο Γόρδιον που βρισκόταν Β.Α της Πισιδίας

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Μετά το θάνατό του η Πισιδία έγινε μέρος του Βασιλείου του Αντίγονου του Μονόφθαλμου.
Στην συνεχεία γίνεται αντικείμενο διαμάχης μεταξύ Αντίγονου και του Αλκέτα. αδελφού του Περδίκα .
Έγινε μάχη και ο Αλκέτας αυτοκτόνησε για να μην αιχμαλωτιστεί.
Μετά από αυτόν, η Πισιδία περιήλθε στον Σέλευκο Α΄τον Νικάτορα. και έγινε επαρχία του κράτους των Σελευκιδών, αν και ποτέ δεν υποτάχθηκε ολοκληρωτικά.

Ο Σέλευκος Α΄ ο Νικάτωρ προς τιμήν του πατέρα του Αντίοχου ίδρυσε 60 πόλεις με το όνομα Αντιόχεια, ανάμεσά τους και την Αντιόχεια της Πισιδίας. Αργότερα ο διάδοχος Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας επιφορτισμένος με την προστασία της εξουσίας του αφήνει ακάλυπτη την Πισιδία την οποία πολιορκούν Κέλτες, Γαλάτες και Γερμανοί. Οι Σελευκίδες ηττώνται και η Πισιδία γίνεται φόρου υποτελής στα βαρβαρικά φύλα.
Μετά από διαδοχικές κατακτήσεις, η Πισιδία κατέληξε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 102 π.Χ.
Σημειώνεται ότι σ΄ όλη την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο η Πισιδία ανήκε εξ ολοκλήρου στην Παμφυλία.
Από το 189 έως το 133 π.Χ. η Πισιδία αποτελεί τμήμα του βασιλείου της Περγάμου και κατόπιν δίνεται στον ηγεμόνα της Καππαδοκίας Αριαράθη.

Όμως μετά τον θάνατό του επικρατεί για άλλη μια φορά αναρχία και η Πισιδία γίνεται ορμητήριο πειρατών
Ήταν η εποχή που οι Γαλάτες πραγματοποιούσαν επιδρομές στην περιοχή χωρίς όμως αποτέλεσμα, αφού ο Ευμένης Β΄ κατάφερε να τους απομακρύνει. Η επόμενη μεγάλη απειλή περισσότερο για τους Ρωμαίους παρά για τους Πισίδιους, ήταν τότε που ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ ο Ευπάτωρ, βασιλιάς του Πόντου και μεγαλωμένος σύμφωνα με τα ελληνιστικά πρότυπα, θέλησε να εκδιώξει τους Ρωμαίους από τον Πόντο. Δεν κατάφερε όμως να προσαρτήσει την Πισιδία καθώς ο Ρωμαίος αντίπαλός του, ύπατος Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας, βγήκε νικητής.

ΡΩΜΑΙΟΙ
Μετά από διαδοχικές κατακτήσεις των Ρωμαίων , η Πισιδία κατέληξε να γίνει επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 102 π.Χ.
Στα ρωμαϊκά χρόνια η Πισιδία γνώρισε μεγάλη ακμή. Διατηρείται η αυτονομία της και παρατηρείται άνθιση σε πολλούς τομείς.

Όλοι οι Ρωμαίοι κυβερνήτες της Πισιδίας προσπάθησαν να τη διατηρήσουν μερικώς αυτόνομη, υπαγόμενη σε Ρωμαϊκό καθεστώς, καθώς είχαν βλέψεις στα πλούσια εδάφη της. Χρησιμοποιώντας την ως πέρασμα κατάφεραν να επικρατήσουν στην ευρύτερη περιοχή ιδρύοντας αρκετές αποικίες με σημαντικότερη την Αντιόχεια.
Μετά τον τερματισμό του πρώτου Μιθριδατικού πολέμου για να καταπολεμήσουν οι Ρωμαίοι την πειρατεία ιδρύουν την επαρχία Κιλικίας με εδάφη της Παμφυλίας, της Μιλυάδος και της Πισιδίας.

– Γαλάτες
Το 39 π.Χ. παραχωρείται από τον Μάρκο Αντώνιο στον Αμύντα, ηγεμόνα της Γαλατίας και γίνεται αργότερα το κέντρο της επαρχίας Γαλατίας.
Ο Αμύντας τους χώρισε από τη Φρυγία και τους ένωσε με την Πισιδία.
Η νοτιοδυτική περιοχή που συνορεύει με τη Λυκία ονομαζόταν Milyas, και μια άλλη παρακείμενη έφερε το όνομα Cabalia.

– Αύγουστος
Μετά την επιβολή της μονοκρατορίας, ο Αύγουστος ιδρύει τις αποικίες Αντιόχεια, Κόμανα, Κρώμνα και Λύστρα για τους βετεράνους Ρωμαίους στρατιώτες αγοράζοντας τη χώρα με δικά του έξοδα .
–Οδικό δίκτυο στην Πισιδία

Την ίδια περίοδο (6 π.Χ.) στρατιωτικοί είναι οι λόγοι που υπαγορεύουν την κατασκευή οδικού δικτύου 600 περίπου χιλιομέτρων στην Πισιδία με σκοπό τη σύνδεση της Αντιόχειας με τις αποικίες και τον καλύτερο έλεγχο των πολεμικών φύλων της περιοχής.
Κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους, η Πισιδία αποικίστηκε από βετεράνους του Ρωμαϊκού στρατού,
Οι περισσότεροι άποικοι προέρχονταν από πτωχές περιοχές της Ιταλίας, ανέπτυξαν τη γεωργία και εκ λατίνισαν την περιοχή.

Η λατινική γλώσσα παρέμεινε επίσημη μέχρι τον 3ο αιώνα μ.Χ.
Γενικώς στη Ρωμαϊκή περίοδο η Πισιδία γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή της. Περισσότερες από τριάντα πόλεις είχαν το δικαίωμα της νομισματοκοπίας, ενώ είναι αγνωστον ποιος ήταν ο συνολικός αριθμός τους .
Ο G.H. Hill αναφέρει 29, ο Σβορώνος 27 ενώ ο Lanckoroski, ίσως ο σημαντικότερος μελετητής της Πισιδίας, ανεβάζει τον αριθμό σε 64.

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
Η Πισιδία αναφέρεται και κατά την εποχή της διάδοση του Χριστιανισμού. Οι Απόστολοι Παύλος και Βαρνάβα πέρασαν από την Αντιόχεια της Πισιδίας και κήρυξαν τη νέα θρησκεία. ( Οι λεπτομέρειες της παραμονής τους στην Αντιόχεια περιγράφονται από τον Ευαγγελιστή Λουκά στο 13ο κεφάλαιο του βιβλίου της Καινής Διαθήκης “Πράξεις των αποστόλων”)

Ήταν στο τέλος του φθινοπώρου του 45 μ..Χ.
Είχαν αρχίσει το κήρυγμα στο νησί της Κύπρου, φτάσανε μέχρι την πόλη της Πάφου, από την οποία και απέπλευσαν στη Μικρά Ασία. Οι απόστολοι αποβιβάστηκαν στον όρμο της Αττάλειας, στις εκβολές του ποταμού Κέστρου και κατευθύνθηκαν προς την Πέργη της Παμφιλίας. Πρώτος σταθμός η Πέργη της Παμφυλίας και τελικός προορισμός ήταν η Αντιόχεια της Πισιδία που βρισκόταν στο βόρειο τμήμα της Ήταν το πρώτο τους αποστολικό ταξίδι,που έμελλε να παίξει τεράστιο ιστορικό ρόλο.

<<Ἀναχθέντες δὲ ἀπὸ τῆς Πάφου οἱ περὶ τὸν Παῦλον ἦλθον εἰς Πέργην τῆς Παμφυλίας· Ἰωάννης δὲ ἀποχωρήσας ἀπ᾿ αὐτῶν ὑπέστρεψεν εἰς Ἱεροσόλυμα. Αὐτοὶ δὲ διελθόντες ἀπὸ τῆς Πέργης παρεγένοντο εἰς Ἀντιόχειαν τῆς Πισιδίας, καὶ εἰσελθόντες εἰς τὴν συναγωγὴν τῇ ἡμέρᾳ τῶν σαββάτων ἐκάθισαν… (Πράξεις 13:13-14).>>
Τρεις μέρες οι απόστολοι, συνέχισαν το δρόμο μαζί, ανεβαίνοντας στα βουνά και ακολουθώντας την κοίτη του Κέστρου ανέβηκαν στο ορεινό πέρασμα, για να κατέβουν έπειτα στο οροπέδιο της Πισιδίας, που βρισκόταν στη βόρεια πλαγιά του βουνού. Σε υψόμετρο 950 μ. Συναντούν την λίμνη Πρόστενα (σήμερα Εγιρδιρ )Την πέμπτη μέρα του ταξιδιού άφησαν πίσω τους τη λίμνη, και την έκτη έφτασαν, τελικά, στο στόχο τους. Σε υψόμετρο 1100 μέτρων στο βουνό, βρισκόταν η περίφημη Αντιόχεια της Πισιδία

– Ο λόγος επιλογής της Αντιοχείας
Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες Αύγουστος και Κλαύδιος, για να καθαρίσουν την περιοχή από συμμορίες ληστών και πειρατών, ίδρυσαν παντού οικισμούς με βετεράνους της ρωμαϊκής λεγεώνας. Οι πρώτοι βετεράνοι, που εγκαταστάθηκαν στην Αντιόχεια, απεστάλησαν από τον Καίσαρα της Γαλατίας (σημερινής Γαλλίας) και υπηρέτησαν εκεί για την προστασία της περιοχής.

Ήταν, λοιπόν μεγάλη η ανάγκη οι κάτοικοι αυτών των περιοχών να γίνουν γνώστες της αλήθειας του ευαγγελίου και να κοινωνήσουν το λόγο του Θεού.
Υπήρχε βέβαια και άλλος λόγος .Οι σταθμοί του Παύλου ήταν κατά κάποιο τρόπο προκαθορισμένοιι με βάση τις εκεί εβραϊκές κοινότητες. Ο χώρος στον οποίο συνήθως δίδασκαν ήταν οι συναγωγές των πόλεων και το ακροατήριό τους οι Εβραίοι.

( Συναγωγή Εβραίων εκτός των άλλων υπήρχε και στην Αντιόχεια της Πισιδία )
Εκεί κήρυξε για πρώτη φορά στην Μ. Ασια ο Απόστολος Παύλος τον λόγο του Θεού και κτίσθηκε η πρώτη εκκλησιά του Χριστού το 385 μ.Χ. πάνω στα θεμέλια της συναγωγής χτίστηκε μεγαλοπρεπής ναός προς τιμήν του αποστόλου Παύλου στη Μικρά Ασία,.

Ο Απόστολος Παύλος θα ξαναπεράσει από την Πισιδία στην δεύτερη πορεία.
Η διαδρομή που ακολούθησε αρχικά πρέπει να ήταν παρόμοια με την πρώτη: Κιλικία, Λυκαονία, Πισιδία. Στη συνέχεια πρέπει να κατευθύνθηκε στα κεντρικά υψίπεδα της Μ. Ασίας , προς τη Φρυγία και τη Γαλατία .
Στην Αντιόχεια δημιουργήθηκε αργότερα και η πρώτη Επισκοπή,
Με την πάροδο του χρόνου η επισκοπή αυτή εξελίχθηκε σε μητρόπολη Αντιοχείας, στη δικαιοδοσία της οποίας ήταν ήδη 31 επισκοπές.

Δυστυχώς, τον 8ο αιώνα, αυτή η πλούσια και ισχυρή πόλη λεηλατήθηκε από τους Αβάρους , και στη συνέχεια, ο πληθυσμός της πόλης θα υποστεί επανειλημμένα τις πειρατικές επιδρομές.
Πρώτος γνωστός επίσκοπος στην επαρχία της Πισιδίας έγινε ο άγιος Αρτέμων, ο επίσκοπος της Σελεύκειας Πισιδικής.
Μετά την ήττα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας στη μάχη με τους Σελτζούκους Τούρκους στο Μυριοκέφαλο στις 17 Σεπτεμβρίου 1176, η πόλη τελικά ερήμωσε.
Μέρος του πληθυσμού της, ίδρυσε κοντά στην Αντιόχεια τη νέα πόλη, που πήρε το όνομα Γιαλβάτς, που σημαίνει “προφήτης

Η ΠΙΣΙΔΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
Αρχικά η Πισιδία ήταν μια περιοχή ενωμένη με τη γειτονική Παμφιλία και πολιτικά διαχωρίστηκε από αυτήν μόνο όταν στο θρόνο ανέβηκε ο Μέγας Κωνσταντίνος ο Α΄. Στην ανατολή συνόρευε με την Ισαυρία και την Κιλικία,
στα νότια με την Παμφιλία, στα δυτικά με τη Λυκία και την Καρία, ενώ στα βορειοδυτικά και βόρεια με τη Φρυγία.
Τα βόρεια σύνορα δεν είχαν επαρκώς ρυθμιστεί και συχνά η νότια Φρυγία έφερε το όνομα της Πισιδίας.
Οι πληροφορίες για την Πισιδία την εποχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας είναι λίγες και αναφέρονται κυρίως στις επιδρομές που έπληξαν τις πόλεις και είχαν ως αποτέλεσμα την σταδιακή εγκατάλειψη πολλών παλαιοτέρων.
Παράλληλα αναπτύσσονται άλλες πόλεις όπως το Ικόνιο, το Ακρόανο, το Αμόριο και η Αντιόχεια που θεωρείται η πατρίδα του Γεωργίου του Πισίδη, δημιουργού, κατά την παράδοση, του Ακάθιστου Ύμνου.
Η Αντιόχεια έγινε και διοικητικό κέντρο της επαρχίας της Πισιδίας, η οποία σχηματίστηκε τον 4ο αιώνα στα πλαίσια πλέον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Την ίδια εποχή κτίστηκαν τείχη σε διάφορες πόλεις της περιοχής, για προστασία από εισβολείς.
Η Πισιδία επλήγη από μεγάλο σεισμό το 518, από πανώλη περί το 542,

– Γότθοι
Τον 4ο αιώνα οι πόλεις της Πισιδίας λεηλατούνται από τους εξεγερμένους Γότθους,
–Ούννοι
αργότερα από τους Ούννους και το
–Πέρσες
540 μ.Χ. από τους Πέρσες με τον Χοσρόη Α΄.
–Ιουστινιανός
Τον 6ο αιώνα, την εποχή του Ιουστινιανού, οι φιλοπόλεμοι Πισίδες δημιουργούν σημαντικά προβλήματα στην κεντρική διοίκηση: ληστείες, στάσεις σε πόλεις και ορεινές κώμες και άρνηση πληρωμής των φόρων.
Το 547 μ.Χ. ο Ιουστινιανός δίνει ειδικές εντολές στον Πραίτωρα της Πισιδίας για να τιμωρήσει τους κατοίκους.
Μετά την κατάκτηση της Συρίας από τους Άραβες, η περιοχή έχασε τη στρατηγική της σημασία.

–Άραβες
Η εισβολή των Αράβων τον 7ο αιώνα την έπληξε για μια ακόμη φορά. Την Πισιδία.
Τον 7ο αιώνα στην Πισιδία επικρατεί η αίρεση των Παυλικιανών *
*Ο Παυλικιανισμός ήταν Χριστιανική αιρεση που αναπτύχθηκε στη Μικρά Ασία από τον 7ο αιώνα και μετά. .Οι Παυλικιανοί ή Παυλιανίτες υποστήριζαν ότι ο Ιησούς είχε ουράνιο σώμα και ότι απλά διήλθε από το σώμα της Μαρίας.
Τον 8ο αιώνα, οι επιδρομές αυξήθηκαν.
Στους χρόνους ακμής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η Πισιδία μαζί με τη Νότια Φρυγία, την Ισαυρία, τη Λυκαονία και μέρη της Λυκίας και Κιλικίας συναποτελούν το περίφημο «Ανατολικό Θέμα», από τα τρία μεγαλύτερα του Βυζαντίου (τα άλλα δύο ήταν το Αρμενιακόν και το Θρακηισίων)

ΟΘΩΜΑΝΟΙ
Τον 11ο αιώνα η περιοχή κατακτήθηκε από τους Σελτζούκους Τούρκους, οι 2 μάχες που συνέβαλαν στην αρχή του τέλους της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν:
Η μάχη του Μαντζικέρτ το 1071 μ.Χ και η μάχη του Μυριοκέφαλου το 1176 μ.Χ,

– Η μάχη του Μαντζικέρτ
Μετά την ήττα του Ματζικέρτ (1071 μ.Χ.) από τους Σελτζούκους η Πισιδία εντάσσεται γεωγραφικά στο Σουλτανάτο του Ρουμ και αργότερα, επί Οθωμανών, στον νομό (βιλαέτι) Ικονίου.
Η περιοχή κατακτήθηκε από τους Σελτζούκους Τούρκους, οι οποίοι, μετά την νίκη τους στο Ματζικέρτ το 1071, δημιουργούν το κράτος του Ικονίου (Σουλτανάτο της Ανατολίας).
Η Πισιδία άλλαζε συνεχώς χέρια μεταξύ Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και Τούρκων μέχρι το 1176 μ.Χ, οπότε ο Αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός ηττήθηκε στη μάχη του Μυριοκέφαλου και πλέον η Πισιδία έγινε μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

– Η μάχη του Μυριοκέφαλου
Μυριοκέφαλο =Δύσβατο ορεινό πέρασμα στο Ντενιζλί μία πόλη η οποία βρίσκεται στην νοτιοδυτική Μικρά Ασία Β.Δ. της Πισιδίας και στην άκρη μιας κοιλάδας η οποία έχει διαμορφωθεί από τον ποταμό Μαίανδρο που βρίσκεται εκεί κοντά. .
Εκεί βρίσκονται και τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Ἱεράπολις, καθώς της πόλης της Λαοδίκειας που ήταν η αρχαία πρωτεύουσα της Φρυγίας. Η μάχη του Μυριοκέφαλου διεξήχθη μεταξύ Βυζαντινών και Σελτζούκων του Ικονίου, στις 17 Σεπτεμβρίου 1176, στην ομώνυμη τοποθεσία (εγκαταλελειμμένος οικισμός) στη Φρυγία, κοντά στην πόλη Λαοδίκεια (σημερινό Ντενιζλί στην Τουρκία). Αν και η μάχη αυτή έληξε ισόπαλη με τεράστιες απώλειες από την πλευρά των Σελτζούκων, το γεγονός ότι οι Σελτζούκοι κατάφεραν να εξουδετερώσουν τις πολιορκητικές μηχανές των Βυζαντινών ακυρώνοντας την εκστρατεία τους πέρασε στην ιστορία ως “συντριπτική νίκη” του Σουλτάνου του Ικονίου Κιλίτς Αρσλάν Β΄ και ως “πανωλεθρία” του Μανουήλ Α΄ Κομνηνού.

Η μάχη που έγινε σ’ αυτό το δύσβατο ορεινό πέρασμα υπήρξε σχεδόν εξ ίσου καταστρεπτική με τη μάχη του Μαντζικέρτ.

Οι απώλειες δεν ήταν αντίστοιχες της μάχης του Μαντζικέρτ, όμως θεωρείται ότι τα αποτελέσματα στα χρόνια που ακολούθησαν ήταν η σταδιακή συρρίκνωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ολοένα και δυτικότερα, καθώς και η παράδοση της Πόλης και της Αυτοκρατορίας στα χέρια των Λατίνων και Φράγκων.

Το Μυριοκέφαλο , είχε περισσότερο ψυχολογικό παρά στρατιωτικό αντίκτυπο, διότι όπως αποδείχθηκε η αυτοκρατορία δεν μπορούσε να καταστρέψει την δύναμη των Σελτζούκων στην κεντρική Μικρά Ασία παρά τις προόδους που πραγματοποιήθηκαν κατά τη βασιλεία του Μανουήλ.

Μετά την μάχη αυτή η Πισιδία εντάσσεται οριστικά στον Οθωμανική ζυγό ,αρχίζει η συστηματική εθνοκάθαρση και η μαύρη νύχτα καλύπτει για αιώνες πια μέχρι σήμερα την Μικρασιατική χερσόνησο.

Σχολιάστε

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.