Η Πισιδία των προϊστορικών χρόνων – Του Σταύρου Καπλάνογλου



Γράφει ο Σταύρος Π. Καπλάνογλου:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Παρά την μεγάλη έλλειψη αναφορών στην ιστορία της Πισιδίας σε Ελληνικές πηγές συγκεντρώσαμε αρκετές πληροφορίες που θεωρούμε ότι η μια και μόνη δημοσίευση στο μέγεθος που συνήθως παρουσιάζουμε δε αρκεί,και έτσι η ιστορία της θα παρουσιασθεί σε δυο δημοσιεύσεις .

Η πρώτη θα αφορά την προϊστορική λεγόμενη περίοδο που ξεκινά από την 2η χιλιετία π.Χ ή και νωρίτερα και κλείνει περίπου το 7ο αιώνα π.Χ. με την εμφάνιση στα βόρεια σύνορα της Πισιδία των Φρυγών ενός λαού που ξεκίνησε από τις Πρέσπες (αρχ.ονομ. Μικρή και Μεγάλη Βρυγιής ) έφτασε στην Έδεσσα και από εκεί πήγε στην Μ. Ασία (στα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ) .δημιουργώντας το μεγάλο Φρυγικό Βασίλειο

Το δεύτερο μέρος θα συμπεριλαμβάνει πληροφορίες από την Φρυγική Πισιδία και θα σταμάτα στην άφιξη των Οθωμανών στην Μικρασιατική Χερσόνησο με την μάχη του 1072 μ.Χ. στπ Μαντζικέρτ και αργότερα την μάχη του Μυριοκέφαλου το 1176 μ.Χ που βρισκόταν δυτικά της Πισιδία κοντά στην πόλη Λαοδικεία (Ντενιζλί) στην Φρυγία Σε απόσταση 140χλμ. από το Βουρδούρι και 165 χλμ από την Σπάρτη της Μ. Ασίας

Μετά την ήττα των Βυζαντινών οι Οθωμανοί εγκαταστάθηκαν οριστικά στην Πισιδία και με την δημιουργία του Σουλτανάτου του Ρουμ (1077-1300 μ.Χ.) ξεκίνησε η μαύρη νύχτα του Οθωμανικου ζυγού που διαρκεί για την περιοχή μέχρι και σήμερα .

ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ

Γενικώς προϊστορία είναι η περίοδος από την εποχή που πρωτοεμφανίσθηκαν οι σύγχρονοι άνθρωποι, ως προς τη συμπεριφορά και ανατομία τους, μέχρι την εμφάνιση της γραπτής ιστορίας, που ακολούθησε την εμφάνιση των συστημάτων γραφής ,οπότε εμφανίζεται η ιστορική περίοδος και η γραπτή ιστορία.

Καθώς τόσο ο χρόνος κατοίκησης των σύγχρονων ανθρώπων, όσο και η εξέλιξη των ανθρώπινων πολιτισμών, διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, η προϊστορία αρχίζει και τελειώνει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, ανάλογα με τη συγκεκριμένη περιοχή.

Για τον Ελληνικό χώρο και στις δυο πλευρές του Αιγαίου θα λέγαμε ότι η η ιστορική περίοδος αρχίζει κάπου στον 8ο αιώνα π.Χ. όταν εμφανίζεται ο Σμυρνιός Όμηρος ο Μελισογενής με την Ιλιάδα και την Οδυσσέα που ενώ αρχικά τα γραφόμενα εμφανιζόταν σαν φανταστικά γεγονότα ,η ανακάλυψή της Τροίας και οι μελέτες που άρχισαν από τότε έδειξαν ότι αναφερόταν σε ιστορικά γεγονότα

Βέβαια η συστηματική ιστορική καταγραφή των γεγονότων θα αρχίσει αργότερα από τον Ηρόδοτο από την Αλικαρνασσό που θεωρείται και ο πατέρας της ιστορίας

Πριν προχωρήσουμε σε απόψεις των ανθρώπων που μελέτησαν την προϊστορία και την ιστορία της Πισιδία ας δούμε αναφορές στην μυθολογία

ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΙΣΙΔΩΝ ΤΙ ΑΝΑΦΕΡΕΙ Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Γενάρχης των Πισιδών θεωρείται ο θεός Σόλυμος υιός του Διός και της Χαλκήνης. Η λατρεία του οποίου ενδεχόμενα να προϋπήρχε στην Πισιδία της αντίστοιχης του Δία και με την εμφάνιση του συνταυτίστηκε προκύπτοντας ο Δίας ο Σολιμεύς που κατοικούσε στην υψηλότερη κορυφή της οροσειράς του Ταύρου που βρίσκεται Ν.Α. της Πισιδία όπου υπήρχε στην αρχαιότητα ιερό

Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια τις ιδιότητες αυτού του θεού, αλλά έπρεπε, μάλλον, να συμπίπτουν με εκείνες του Δία.

Πανάρχαιοι θεοί δίπλα του ήταν ο Όσογος και η Εκάτη, που παρίσταναν τον Ήλιο και τη Σελήνη αντίστοιχα. Κυρίως, όμως, ο Βελλερεφόντης, που παριστάνεται πάντα έφιππος να σκοτώνει τη Χίμαιρα. Αργότερα, στους ιστορικούς χρόνους, η λατρεία του Βελλερεφόντη περνάει στο πρόσωπο του θεού Μηνός Ασκηνού.

Ο Μην Ασκηνός, ο μεγαλύτερος θεός μετά τον Βαγαίο Δία λατρευόταν κυρίως στην Αντιόχεια της Πισιδίας, την Καρία, τη Φρυγία και την Παμφυλία.

Ο θεός Σόλυμος εικονίζεται σε αρκετα , νομίσματα της Τερμησσού (δείτε φωτ.κολαζ)

ΥΠΑΡΞΗ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΖΩΗΣ ΜΕ ΒΑΣΕΙ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Οργανωμένη ζωή εμφανίζεται στη Πισιδία σε σπήλαια πριν από 2,5 εκατ. χρόνια

Στο σπήλαιο Kapinι που βρίσκεται στη μέση της πεδιάδας Bozanönü βόρεια της Σπάρτης βρέθηκε το 1944 ολόκληρος οικισμός που βάσει των ευρημάτων η κατοίκηση του ξεκινά από την Παλαιολιθική περίοδο 2.5 εκ. χρόνια π.Χ. και κατοικήθηκε μεχτι το 10000 π.Χ ,

Από την Μεσολιθική εποχή 10000 – 7000 π.Χ.) ,κοντά στο Gumusgun (Baladaz) στο Keciborlu Β.Δ της Σπάρτης, ο Prof. Στις ανασκαφές που έγιναν βρεθηκα αντικειμενα που ανήκουν στην Μεσολιθική εποχή .

Από την νεολιθική περίοδο ήταν τα ευρήματα στο ανάχωμα Yeniköy (Ş. Karaağaç) Β.Α της Σπάρτης, . Οι τύμβοι, οι γραπτές και εικονογραφημένες πέτρες στην περιοχή μας δείχνουν ότι η ιστορία της περιοχής μας ανάγεται στο 7000 – 3500 π.Χ.

Ευρήματα της χαλκολιθικής περιόδου (3500 – 1500 π.Χ.) είναι οι τάφοι πίθου και άλλα ευρήματα που βρέθηκαν στο Toprak Tol Höyük και Köşktepe . Βρίσκεται 3 χλμ νοτιοδυτικά του Yeniköy. Πήρε το όνομά του από το κοντινότερο χωριό.

Στην περιοχή Burdur ( Çankaya ) βρεθήκαν βραχογραφίες που απεικονίζουν στις επιφάνειες των βράχων οικιακά σκευή που δείχνουν την κατοίκηση σε σπήλαιο .

ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΙΣΙΔΩΝ : ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ

Από ιστορικές πηγές μαθαίνουμε ότι το παρελθόν της Πισιδίας χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η μακραίωνη πολιτιστική παράδοσή της και η πλούσια ιστορία της απέδειξαν ακόμα μια φορά ότι το ελληνικό στοιχείο υπήρχε σε όλη την Μ. Ασία

Στην προϊστορική εποχή ανατρέχουν οι μελετητές σχετικά με την καταγωγή των Πισιδίων. Πρόγονοί τους υπήρξαν οι αυτόχθονες προέλληνες Κάρες (ή Λούβι), Λέλεγες (ή Χάττι ) και Πελασγοί.

Κατά τη 2η Χιλιετία π.Χ, ο πολιτισμός είχε ριζώσει στην ανατολική Μεσόγειο, με συνύπαρξη τριών ισχυρών πολιτισμών: Των Μυκηναίων στην Ελλάδα, των Χετταίων στην Ανατολία και του Νέου Βασιλείου στην Αίγυπτο.

– Κάρες ή Λούβιοι

Στο α΄ μισό της 3ης χιλιετηρίδας ένα προελληνικό φύλο, οι Λουίτες ή Λούβιοι (Κάρες), ξεχωρίζουν στην περιοχή , ηταν μια αυτόχθονη προελληνική φυλή στην Πισιδία και σε μεγάλο μέρος της Μ. Ασίας

Οι Λούβιοι ινδοευρωπαϊκής προέλευσης φύλο που εγκαταστάθηκε και ήταν δραστήριο κατά την Εποχή του Χαλκού (2000 – 1000 π.Χ.) στην περιοχή, και ως «κέντρα» του θεωρούνται οι περιοχές της Λυκίας και της Κιλικίας ,δημιουργώντας Λουβικά βασίλεια.

Κάρες (ή Λούβιοι) ένας μυστηριώδης λαός από πολλές απόψεις, οι οποίοι γενικά θεωρείται πως σχετίζονταν με τον επίσης ισχυρό πολιτισμό των Χετταίων, ενώ είναι γνωστοί (σχετικά) και για την εξαφανισμένη (ινδοευρωπαϊκή) Λουβική γλώσσα.

Η Δυτική Μ. Ασία ήταν πλούσια σε ορυκτά και μέταλλα, κάτι που σημαίνει πως η σημασία της ήταν ιδιαίτερα μεγάλη κατά την αρχαιότητα. Η περιοχή ήταν ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένη κατά τα τέλη της Εποχής του Χαλκού-.

Κείμενα των Χετταίων αναφέρονται σε μια σειρά από μικρά βασίλεια σε αυτή την περιοχή, που μιλούσαν διαφορετικές διαλέκτους της ίδιας Λουβικής γλώσσας και πιστευτέ ότι είχαν αναπτύξει έναν σχετικά ενιαίο Λουβικό πολιτισμό.

Τα Λουβικά βασίλεια που προαναφέραμε σε κάποιες περιπτώσεις είχαν σχηματίσει συμμαχίες ή ομοσπονδίες που είχαν πολεμήσει εναντίον των Χετταίων, λίγο πριν από τον Τρωικό πόλεμο .Ιστορικοί πιστεύουν ότι ένας τέτοιος συνασπισμός ενδεχομένως πριν από 3.200 χρόνια να κατέστρεψε την αυτοκρατορία τους.

Σύμφωνα με πιο πρόσφατα πορίσματα επιστημονικών ερευνών οι Κάρες θεωρείται θρακική φυλή ή Πελασγική (προελληνική), κατά μία άποψη ή κατ΄ άλλους έχουν κοινή καταγωγή με τους Κρήτες και τους κατοίκους της Λυκίας. Η δεύτερη άποψη στηρίζεται από τις καταλήξεις των πόλεων και τοπωνυμιών σε –σος, -νδα, (όπως Κνωσσός, Αλικαρνασσός, Λυρνησσός, Τυλισσός κ.ά.) και στη λατρεία κοινών θεών όπως του Διός και της Αρτέμιδας. Οι Κάρες ήταν κατά τον Όμηρο σύμμαχοι των Τρώων.

Λίγο μετά την κατάρρευση των Χετταίων, σε αιγυπτιακά κείμενα γίνεται αναφορά στην επίθεση των «Λαών της Θάλασσας», και οι ίδιοι ιστορικοί εκτιμούν πως είναι λογικό να υποθέσει κανείς πως οι «Λαοί της Θάλασσας» ήταν Λούβιοι, που συνέχισαν την επιθετική τους επέκταση και μετά την πτώση των Χετταίων, αποσταθεροποιώντας το Νέο Βασίλειο.

– Λέλεγες ή Χάττι

Το δεύτερο προελληνικό φύλο στην Πισιδία ήταν οι Λέλεγες (ή Χάττι ) )το οποίο αναφέρεται ότι ζούσε στην περιοχή του Αιγαίου ηπειρωτική Ελλάδα, τις Κυκλάδες και τη Μικρά Ασία, πριν τον ερχομό των Ελλήνων της μητροπολιτικής Ελλάδος.

Στις αρχαίες πηγές είναι, μαζί με τους Πελασγούς, το συχνότερα αναφερόμενο προελληνικό φύλο.

Στις αρχές της 3ης χιλιετηρίδας , οι Χάττι ή Λέλεγες ( προελληνικό φύλο ) εισέρχεται στο ΝΑ τμήμα της Μικρασίας και συγκεντρώνει την κεντρική εξουσία της περιοχής σημειώνοντας μεγάλη πολιτισμική ανάπτυξη. Με πρωτεύουσα του κράτους τους τη Χαττούσα ή Χάττι ο ομώνυμος λαός ολοένα ενισχύει την επικυριαρχία του.

. Οι μαρτυρίες και αναφορές σε αυτούς που υπάρχουν στους αρχαίους συγγραφείς όπως ο Όμηρος, ο Ηρόδοτος και ο Αλκαίος και στη φιλολογία της κλασικής περιόδου, είναι κατά βάση ιστορικό -μυθολογικής φύσης.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, «Λέλεγες» είναι η παλαιότερη ονομασία των Καρών

Οι Λέλεγες εμφανίζονται στα ομηρικά έπη ως υποτελείς στο βασιλιά των Κρητών Μίνωα.

– Πελασγοί

Όταν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, αναφερόταν στους Πελασγούς εννοούσαν τους Ελληνικούς, πληθυσμούς και τους θεωρούσαν προγόνους των Ελλήνων και τους χαρακτηριζαν “προελληνικούς”. Κάποιοι, κυρίως μεταγενέστεροι, το χρησιμοποιούν όμως και για να περιγράψουν αμιγώς ελληνικούς πληθυσμούς. Οι Πελασγοί ήταν ναυτικός λαός που σύμφωνα με τον Όμηρο γειτνίαζαν με τους Τρώες.

– Άλλα φύλλα

Εκτός αυτών στην Μ. Ασία έφθασαν φύλα από ευρύτερες ομάδες αποτελούμενες από τμήματα λαών ανάμεσα ήταν

α) Οι Άριοι που ξεκινώντας από την Ινδία επεκτάθηκαν στη Μικρασία και εγκαταστάθηκαν στα παράλια εδάφη. Διακρίθηκαν για τον προηγμένο τους πολιτισμό και την εργατικότητά τους.

β) Οι Άσιοι ή Άσσοι, που με αφετηρία τις περιοχές γύρω από τον Καύκασο επεκτάθηκαν τόσο στην Μικρασία όσο και στις Σκανδιναβικές χώρες.

Αναπτύχθηκαν αρκετά και λέγεται ότι από αυτούς πήρε το όνομά της η ομώνυμη ήπειρος.

Οποιαδήποτε από τις δύο αυτές απόψεις κι αν είναι περισσότερο κοντά στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά και γλωσσικά ευρήματα καταδεικνύεται αναμφισβήτητα η καταγωγή των μετέπειτα κατοίκων της Πισιδίας από προέλληνες.

Η Πισιδία ήταν μία από τις περιοχές όπου πραγματοποιήθηκαν οι προσμίξεις αυτές. Στα εδάφη της ενώθηκαν ο ιωνικός, ο δωρικός και ο γηγενής προελληνικός πολιτισμός καθιστώντας την μία σπουδαία πνευματική και εμπορική χώρα. Επηρεασμένη κυρίως από το δωρικό τρόπο ζωής εξελίχθηκε αργότερα σε ισχυρή πολεμική δύναμη

ΧΕΤΤΑΙΟΙ

Στην περιοχή της Πισιδία και του μεγαλύτερου μέρους της Μ. Ασίας γνωστό βασίλειο στα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ,. ήταν το βασίλειο των Χετταίων.

Η παρουσία των προ-Χετταίων (αλλιώς Χάττι) στη Μικρασιατική Χερσόνησο ξεκινά από την 5η χιλιετία π.Χ Το απόγειό του έφτασε τη 2η χιλιετία π.Χ., ειδικά στο δεύτερο μισό αυτής της περιόδου. Οι Χετταίοι ή Χιττίτες ήταν αρχαίος λαός ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο

Στην περιοχή και την Εγγύς Μέση Ανατολή Η αρχική τους κοιτίδα μας είναι άγνωστη, αναμείχθηκαν με τους παλιότερους κατοίκους, απ’ τους οποίους δανείστηκαν πολλά έθιμα, λατρείες θεών, μύθους, τεχνοτροπίες, κ.τ.λ., δημιουργώντας τον γνωστό σε μας λαό των Χετταίων.

Μιλούσαν μια γλώσσα, καλούμενη Χεττιτική γλώσσα, η οποία κατατάσσεται στις ινδοευρωπαϊκές

Οι Χετταίοι ίδρυσαν αυτοκρατορία και πολιτισμό στην κεντρική Μικρά Ασία, Αρμενία, Συρία, Ιράν, Κουρδιστάν, περί το 1500 π.Χ.

Στους επόμενους δύο αιώνες φαίνεται πως κυβερνούσαν και μέρος της σημερινής Συρίας.

Στα αρχεία των Χετταίων της 2ης χιλιετίας π.Χ. αναφέρεται ο λαός Pitassa, τμήμα της Arzawa.

Η ομοιότητα της λέξης Pitassa με τους Πισίδες έχει οδηγήσει κάποιους ερευνητές στην άποψη πως πρόκειται για τη φυλή αυτή.

Επίσης στα Χετταϊκά αρχεία η λέξη Sawalassa δείχνει κάποια σχέση με τη Σαγαλασσό.

–Από ποιους διαλύθηκε

Η Αυτοκρατορία των Χετταίων είναι πιθανό ότι καταστράφηκε από βόρειους επιδρομείς, τους Κάσκα, ή τους «Λαούς της θάλασσας», περί το 1200 π.Χ.

ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

Κατά τη 2η Χιλιετία π.Χ, είχαν ριζώσει Μυκηναϊκός πολιτισμός στην Ελλάδα , Αιγυπτιακός πολιτισμός στην Β. Αφρική και ο πολιτισμός των Χετταίων στην Μ. Ασια στην Νότιο Ανατολική Μεσόγειο

Ωστόσο, μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, μικρότερο μιας γενιάς, οι πολιτισμοί αυτοί είχαν καταρρεύσει όλοι.

Κάποιοι μιλούν για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, άλλοι κάνουν λόγο για φυσικές καταστροφές, και ουκ ολίγοι την αποδίδουν στις συγκρούσεις με τους αποκαλούμενους, «Λαοί της Θάλασσας»

η ακριβής προέλευση των οποίων δεν έχει προσδιοριστεί και θεωρείται ότι έπληξαν κυρίως τους Χετταίους και τους Αιγυπτίους- χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι οι Μυκηναίοι έμειναν αλώβητοι

ΠΟΙΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ;

Οι «Λαοί της Θάλασσας» (όπως αναφέρονται στα αιγυπτιακά αρχεία αλλά και στα κλασσικά ελληνικά ως «Πελασγοί» το οποίο σήμαινε ακριβώς ο «Λαός του Πελάγους») υπήρξαν μία ένωση φυλών του Αιγαίου και της δυτικής Μικράς Ασίας, της οποίας οι εισβολές στην Ανατολική Μεσόγειο περί το 1229-1187 π.Χ. αλλά και πιο μπροστά.

Φθάνοντας και μέχρι το 1176 πχ. προκάλεσε καταστροφές πόλεων, κρατών και αυτοκρατοριών (Χιττιτικής) και αμέτρητα θύματα.

Το Χιττιτικό Κράτος εξαφανίσθηκε, σύντομα και ο ίδιος ο λαός των Χετταίων, και η πρωτεύουσα Χαττούσα μετατράπηκε σε πυρπολημένα ερείπια. Βάδιζαν με μία ισχυρή χερσαία στρατιά παράλληλα κινείτο ο πολυάριθμος και καλά εξοπλισμένος στόλος τους Λίγο μετά την καταστροφή της Τροίας αλλά και λίγα χρόνια πριν.

Μετά τις επιχειρήσεις στις παράκτιες πόλεις και μετακινήθηκαν τόσο προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας, στη Χιτιττική επικράτεια, όσο και κατά μήκος των νοτίων ακτών της και τις περιοχές Παμφυλίας, Λυκαονίας, Πισιδίας και της Λυκίας,Κύπρου, Φοινίκης

Υπήρχαν διάφορες συμμαχίες ανάμεσα σε αυτούς τους λαούς από την Μ. Ασία και την Κεντρική Ελλάδα αλλά και συμμαχίες Μεσογειακών λαών της Β. Αφρικής που τότε την περιοχή αποκαλούσαν Λιβύη όπως η Συμμαχία των Λίβυων και των λαών της θάλασσας με Αρχηγός της συμμαχίας ήταν ο Λίβυος βασιλιάς Μεριρί (Mrjj

Τα ονόματα των λαών αποκαλύφθηκαν σε Ιερογλυφικα των Αιγυπτίων έτσι τα είδαμε όπως τα μετέφρασαν ειδικοί επιστήμονες ήταν οι :

SRDN , SGLS , TRS LK ,TKR, WSS κ.α . το τι σημαίνουν αυτά τα σύμφωνα δείτε αυτούς που προερχόταν από την Μ. Ασία και ήταν οι :

1 . Σερντέν ή Σαρντάνα (Šrdn),που προερχόταν από την περιοχή γύρω από τις Σάρδεις της Λυδίας

2.Σεκελές ή Σακάλσα η Σακαράσα (Škrš),που προερχόταν από την περιοχή γύρω από την Σαγαλασσο της Πισιδία που βρισκόταν Η Σαγαλασσός είναι αρχαιολογική τοποθεσία στην νοτιοδυτική Τουρκία, 30 χιλιόμετρα από το Μπουρντούρ και την Σπάρτη της Μ. Ασίας και 130 χλμ από τα παράλια της Αττάλειας σε υψόμετρο 1450-1700 μέτρα.

3. Τερές ή Τουρσά (Trs), Τυρσηνοί-Τυρρηνοί ,

Οι . Τερές ή Τουρσά ή όπως ονομάσθηκαν αργοτερα Τυρσηνοί-Τυρρηνοί , ήταν ένας Λαός της Δ. Μακεδονίας που είχε μετανάστευσε στα νησιά του Β. Αιγαίου ( Λήμνο )και από εκεί στην Μ. Ασία (Περιοχή Σμύρνης )

4.Τζεκκέρ (Τεύκροι) (Tkr), Τρώες ή Θράκες;

Οι Τζεκκέρ (Τεύκροι) (Tkr), Τρώες ή Θράκες; που πίστευαν ότι ήρθαν από την Θρακη εθεωρούντο στην Τροία ή Ίλιον που είναι η πόλη θέατρο του μυθικού Τρωικού πολέμου, μέρος του οποίου περιγράφεται στην Ομήρου Ιλιάδα,Ασία, κοντά στην ακτή της σημερινής βορειοδυτικής Μ. Ασια νοτιοδυτικά των Δαρδανελίων κάτω από το Όρος Ίδα της Φρυγίας.

5.Βεσβές (Weshwesh) (Wss) Η Ιασός η Ασσός

Ήταν μια πόλη της Μ. Ασίας όπου κατοικούσε το Προελληνικό φύλλο Κάρες που κατοικήθηκε από τη Νεολιθική περίοδο στις ακτές του κόλπου της Ιασού, μεταξύ των αρχαίων πόλεων της Μιλήτου και των Μυλάσων. υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μινωικές εγκαταστάσεις της Μικράς Ασίας (1900 ως 1550 π.Χ.).

6 Καρκίσα Καρία-Κάρες;

Με την ονομασία Κάρες φερόταν αρχαιότατος λαός στη Μικρά Ασία, που κατοικούσε ΝΔ της Ιωνίας, στην Καρία. Ο Όμηρος τους αποκαλούσε βαρβαρόφωνους (δηλαδή, ξενόγλωσσους) και μας πληροφορεί ότι μετείχαν στο Τρωικό πόλεμο Ο Ηρόδοτος τους ταυτίζει με τους Λέλεγες θεωρώντας ότι αυτό ήταν το προηγούμενο όνομά τους πριν μετοικήσουν από το Αιγαίο στην Καρία.

7. Λούκα ή Λουκού (Lk, Λύκιοι

Λούκα ή Λουκού (Lk, Λύκιοι), Λυκία τους ταυτίζουν τους αρχαίους Λύκιους με τους Lukka – Lukki των χετταιϊκών κειμένων

ΛΑΟΙ ΕΚΤΟΣ Μ.ΑΣΙΑΣ

Εκτός από τους προαναφερομενους συμμετείχαν στους λαούς της θάλασσας και οι και

8 Πελεσέτ,Πουλαστί Prst Φιλισταίοι/Πελασγοί) Παλαιστίνιοι

9 Ντενυέν Ντανούνα (Dnn) (μάλλον Δαναοί), που προερχόταν εκτός από την Μ. Ασία 10 Οι

10 . Ντενυέν Ντανούνα (Dnn) (μάλλον Δαναοί), Σε Αιγυπτιακά αρχεία αναφέρονται και ως «κάτοικοι των νήσων της μεγάλης θάλασσας και οι νήσοι των Δαναών (ΤΑΝΑ), υποταχθείσα εις την κυριαρχία αυτού» εννοώντας τον Φαραώ Τούθμωσι Γ’

11 Αχαϊβάσα ή Εκβές (‘Ikws),Αχαιοί;

ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΕΠΕΤΕΘΗΣΑΝ

Οι Λαοί της Θάλασσας έκαναν συμμαχία και συνωμοτούν. Έχουν σκοπό να βάλουν στο χέρι όλα τα εδάφη της γης. Κανείς δεν μπορούσε να τους αντιμετωπίσει.

*Οι Χετταίοι η Χιττίτες αρχαίος λαός με σημαντικό ρόλο στη Μ. Ασία & Μ. Ανατολή Μέχρι το 1200 π.χ. κατείχαν το μεγαλύτερο μέρος της Μ. Ασίας συμπεριλαμβανομένης της Πισιδίας

*Τους Καντί (Κιλικίες), που βρισκόταν Ν.Δ. της Πισιδία απεναντι από την Κύπρο

Άλλα και την Καρχεμίς ή Ευρωπός (Συρία ) ,την Αρζάβα ( Μεσόγειο Θάλασσα ) Τους Αλασγούς (Ανατολική Μεσογείο ) ,Τους Αμορίτες (Δ.& ΒΔ δυτική Συρία και Β. Λίβανο.) ,Την Χαναάν ( Ισραήλ – Παλαιστίνη ),Την Φοινίκη ( Λίβανος ) και βεβαίως εναντίον της Αιγύπτου

ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΟΙ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Η Αίγυπτος δεν δεχόταν για πρώτη φορά επίθεση από τους λαούς της θάλασσας το 1220π.χ Επιθέσεις θα γίνουν επί Φαραώ Μερνεφθά το 1209 π.χ. και θα συνεχισθούν με τον διάδοχο του Ραμση τον Γ’ αλλά και άλλες αργότερα το 1181 π.χ. το 1179 πχ. Και το 1176πχ.

Η Αίγυπτος, υπό τη βασιλεία του Ραμσή Γ’, γλίτωσε, μετά την οριστική κατατρόπωση των εισβολέων σε ξηρά και θάλασσα, το 1176, πχ αλλά τα πλήγματα της αναστάτωσης ήταν τεράστια και στη λεκάνη της Μεσογείου τίποτε δεν θα ήταν πλέον όπως πριν.

Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

Η σύγκρουση με τους Αιγυπτίους έχει καταγράφει στις επιγραφές του Καρνάκ και σε αυτές ανάμεσα στους εχθρούς που συμμάχησαν για να τους επιτεθούν αναφέρονται όλα τα ονόματα που προαναφέραμε .

Ο Ράμσης Γ ‘ ισχυρίζεται στις επιγραφές του ότι ενσωμάτωσε τους Θαλάσσιους Λαούς ως υποκείμενους λαούς και τους εγκατέστησε στη Νότια Χαναάν ( Σημερινή Παλαιστίνη και Ισραήλ )

, Η παρουσία τους στο Χαναάν ίσως συνέβαλε στο σχηματισμό νέων κρατών στην περιοχή αυτή, όπως η Φιλίσταιοι μετά την κατάρρευση της Αιγυπτιακής Αυτοκρατορίας στην Ασία.

Εκτός από την επιγραφή του Καρνάκ πληροφορίες για τους Λαούς της θάλασσας έχουν αντληθει και από την Medinet Habu

ΠΟΙΟΙ ΛΑΟΙ ΚΑΤΕΛΗΞΑΝ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ

Τρεις από αυτούς τους λαούς κατέληξαν στην Ιταλική χερσόνησο και σε μεγάλα νησιά γύρω από αυτή για άλλους δυο εκτιμάται ότι κατέληξαν στην Μ. Ασία και κάποιοι κατοίκησαν σε περιοχές γύρω από την Αίγυπτο στρατιωτικός ανύπαρκτοι πλέον απορροφήθηκαν από την ίδια την Αίγυπτο

Στην Ιταλική χερσόνησο εγκαταστάθηκαν οι λαοί που προερχόταν:

Στην ΣΙΚΕΛΙΑ : Απο από την περιοχή της Σαγαλλασού, ,

Στην ΣΑΡΔΗΝΙΑΑπο την περιοχή των Σάρδεων , και

Στην ΕΤΡΟΥΡΙΑ (ΤΥΡΡΗΝΙΑ ) : Από την περιοχή της Λήμνου & Σμύρνης προερχόμενοι από την Δ. Μακεδονιας την περιοχή της Αρχαίας Τυρρηνίας, ( Στέφ. Βυζάντιο)

Όλοι αυτοί έφεραν και άφησαν με την εγκατάσταση τους ,τον πολιτισμό ,την γλώσσα το θρησκευτικό τους πιστεύω και άλλα πολλά ,στην Ιταλική χερσόνησο και στα 2 μεγάλα νησιά Σαρδηνία και Κορσική και από τον νότο την Σικελία.

Μάλιστα Σικελία πήρε το όνομά της από τους Σεκελές η Σακάλσα εκ Σαγαλασσου Πισιδίας προερχόμενους και η Σαρδηνία απο τους Σερντέν η Σαρντάνα από τους εκ Λυδία προερχόμενους (Λυδία )

ΣΟΛΥΜΟΙ

Ξεκινώντας την δημοσίευση για την προϊστορία της Πισιδία αναφερθήκαμε στον Σόλυμο

στην μυθολογική εκδοχή για την προέλευση τον Πισιδών γράφοντας ότι ΄΄Γενάρχης των Πισιδών θεωρείται ο θεός Σόλυμος ,που από ότι φαίνεται η λατρεία του προϋπήρχε της αντίστοιχης του Δία και με την εμφάνιση του συνταυτιστήκατε προκύπτοντας ο Δίας ο Σολιμευς ΄΄

Πολλοί μιλούν για την ύπαρξη ενός μικρού Λαού των Σολύμων

Οι Σόλυμοι ήταν, σύμφωνα με την Ιλιάδα του Ομήρου, λαός της Μικράς Ασίας που κατοικούσε, κατά την 1η χιλιετηρίδα π.Χ., στην περιοχή που καταλαμβάνουν οι μεταγενέστερες: Λυκία, Παμφυλία και Λυκαονία. Όλες περιοχές όμορες ή κατέχουσες τότε τον χώρο που αργότερα κάλυπτε η Πισιδία

Από ότι φαίνεται η Πισιδία ως λαός των Σολύμων υπήρχε την εποχή του Τρωικού πολέμου και σε αυτόν αναφέρεται ο Όμηρος τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια

– Στην Ιλιάδα γράφει:

* Ραψωδία Ζ στιχοι 184 -185 στίχοι

Σε μετάφραση Καζαντζακη-Κακριδή

<<Δεύτερον, επολέμησε τους δοξαστούς Σολύμους,

κι εις μάχην τόσον τρομερήν δεν είχεν έμπη ακόμη.>>

* Ραψωδία Ζ στίχοι 203-204

Σε μετάφραση Καζαντζακη-Κακριδή

<<Αλλ’ όταν όλ’ οι αθάνατοι κι εκείνον εμισήσαν,

να φύγη ανθρώπου πάτημα παράδερνε στο Αλήιον.

πεδίον μόνος κι έτρωγε τα έρμα σωθικά του.

Τον Ίσανδρον μαχόμενον με τους λαμπρούς Σολύμους

ο Άρης του εθανάτωσε. Στην κόρην του εχολώθη

η χρυσοχάλινη Άρτεμις και την ζωήν της πήρε.

Ο Ιππόλοχος εγέννησεν εμέ, κι αυτός στην Τροίαν

μ’ έστειλε και πολύ θερμά μου έχει παραγγείλει >>

Και στην Οδύσσεια γράφει :

* Ραψωδία Ε , Στίχοι 281-283 Σε μετάφραση Ζ.Σιδερη

<<Στις δεκαοχτώ φανήκανε της χώρας των Φαιάκων τα βαθιοΐσκιωτα βουνά στο πιο κοντά του μέρος και σα θολούρα φαίνουνταν στο θάμπος του πελάγου.

Γυρνώντας τότε ο Σαλευτής της γης απ’ τους Αιθιόπους,αλάργα ακόμα, απ’ τα βουνά τον είδε των Σολύμων που αρμένιζε στη θάλασσα και ξάναψε ο θυμός του,κι έτσι μονάχος του έλεγε κουνώντας το κεφάλι: «Αχ, οι θεοί την άλλαξαν τη γνώμη τους στο τέλος

για το Δυσσέα, όταν εγώ στους Αιθιόπους ήμουν. >>

<<στη συνέχεια η ακτή απέναντι από την Κύπρο, έπειτα οι περιοχές που κατοικούν Σόλυμοι, Λύκιοι και Κάρες”>>.

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Στην Κλειω 173 παρ.1-12 στιχ. Γράφοντας για τους Λικιους

H παλιά τους καταγωγή είναι Κρητική. Φιλονίκησαν όμως για την βασιλεία της Κρήτης με τα παιδιά της Ευρώπης, ο Σαρπηδών και ο Μίνως. Στην διαμάχη επεκράτησε ο Μίνως και έδιωξε τον Σαρπηδόνα μαζί με τους οπαδούς του. Εκείνοι, όταν τους έδιωξε, πήγαν στην Ασία, στην περιοχή της Μιλυάδος. Γιατί η χώρα που σήμερα κατοικούν οι Λύκιοι, παλιά λεγόταν Μιλυάς και οι Μιλύες ονομάζονταν τότε Σόλυμοι. Μετέπειτα οι Σόλυμοι εποίκησαν την χώρα της Παλαιστίνης, όπου ίδρυσαν την πόλη. Εκεί έκτισαν και τον ναό του πολιούχου θεού της πόλεως, του μεγίστου θεού των Ελλήνων.

Γραφει αλλού ο ο Ηρόδοτος, που αναφερόμενος στο γένος των Σολύμων, κατοίκων μικρού μέρους της Πισιδίας.

΄΄Ανατολικότερα βρίσκεται η κορυφή Σόλυμος ή Σόλυμα και το Ουράνιο Όρος προς τη μεριά της Κύπρου. Στην κορυφή του Σολύμου λατρευόταν ο Σόλυμος Ζευς, όπου και το ομώνυμο ιερό του. Την ευθύνη της φύλαξης του ιερού αυτού είχε η Τερμησσός, η «το κάπους έχουσα». Κοντά στη Σέλγη υπήρχε η οροσειρά Σελγικά όρη, στο σημερινό Zerk, όπου και οι πηγές των ποταμών της Πισιδίας, Κέστρου και Ευρυμέδοντα, καθώς και του μικρότερου Καταφράκτη.΄΄

ΗΡΩΔΙΑΝΟΣ

Ο Ηρωδιανός (Περί καθολικής Προσωδίας, ζ, 172) αναφέρει σχετικά τα εξής: «Το έθνος των Σολύμων, που είναι οι Πισίδες, έλαβαν την ονομασία τους από τον Σόλυμο, τον υιόν του Διός και της Χαλκήνης».

Ο ΣΤΡΑΒΩΝ

Γεωγραφικά παρ.10 5-6 στιχ.

Οι Λύκιοι κατάγονται από την Κρήτη. Οι δύο γιοι της Ευρώπης, ο Σαρπηδόνας και ο Μίνωας, συγκρούστηκαν για το θρόνο και ο νικητής Μίνωας εξόρισε τον αδελφό του και τους υποστηρικτές του. Αυτοί έπλευσαν προς την Ασία και κατέληξαν στο έδαφος της Μιλυάδας, όπως ήταν το αρχαίο όνομα της χώρας όπου ζουν σήμερα οι Λύκιοι, ενώ οι Μίλυες τότε ονομάζονταν Σόλυμοι.

ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης αναφέρει (Παρεκβολαί εις την Ιλιάδα 1,486):

«Μίλητος δε, η Κρητική αύτη, προϋπήρχε της Ασιανής Μιλήτου, ήν έκτισεν ο παλαιός Σαρπηδών αγαγών οικήτορας και καλέσας αυτήν κατά τον γεωγράφον εκ της Κρητικής Μιλήτου»

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΒΕΛΛΕΡΟΦΟΝΤΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΟΛΥΜΟΙ

Ο μύθος για τον Βελλεροφόντη αναφέρεται στους Σολυμους (τους θεωρει αυτόχθονες ) και αποκαλύπτει ότι δημιουργούσαν προβλήματα στον βασίλεια της Λυκίας Ιοβατη

Ο Βελλεροφόντης εξορίζεται από την Κόρινθο και καταφεύγει στην γειτονική Τίρυνθα, στην αυλή του βασιλέα Προίτου. Εκεί η βασίλισσα Σθενέβοια (ή Άντεια ) τον ερωτεύεται. Ο Βελλερεφόντης την αποκρούει και εκείνη τον κατηγορεί στον σύζυγό της. Θέλοντας να τον απομακρύνει από την Τίρυνθα, ο βασιλέας Προίτος τον αποστέλλει στον πεθερό του Ιοβάτη, βασιλέα της Λυκίας στη Δυτική Μικρά Ασία (έχοντας ένα κλειστό γράμμα από τον Προίτο, στο οποίο ο αποστολέας παράγγειλε στον αποδέκτη να φονεύσει τον φέροντα).

Ο βασιλέας Ιοβάτης του αναθέτει τρεις αποστολές, από τις οποίες η μια είναι να αντιμετωπίσει τους Σόλυμους, οι οποίοι και κατατροπώθηκαν από τον ήρωα.

λαός της νότιας Μικράς Ασίας, κατά την Μυκηναϊκή Εποχή.

Στα ομηρικά χρόνια οι πρόγονοι των Πισιδίων γνωστοί με το όνομα Σόλυμοι κάτοικοι της Λυκίας, έρχονται αντιμέτωποι με τον μυθικό ήρωα Βελλερεφόντη, ο οποίος ανέλαβε την εξόντωσή τους σε έναν από τους άθλους του. Πράγματι οι Πισίδιοι υποτάχτηκαν στο Βελλερεφόντη τον οποίο αργότερα λάτρευαν ως θεό.

ΔΩΡΙΕΙΣ

Στα τέλη της 2ης χιλιετηρίδας οι Δωριείς (< Δώρος: γιος του Έλληνα και της Ορσιήδος), μία από τις τέσσερις φυλές του ελληνικού έθνους, εξορμώντας από τη Ρόδο εγκαταστάθηκαν στα νοτιοδυτικά μικρασιατικά παράλια. Εκεί ήρθαν σε επαφή με τους Ίωνες (< Ίων: γιος του Ξούθου και της Κρέουσας, εγγονός του Έλληνα), το δεύτερο από τα τέσσερα ελληνικά φύλα που βρίσκονταν ήδη στην παράκτια μικρασιατική περιοχή από τα μέσα του 11ου αιώνα π.Χ. Μέσω των περασμάτων των ποταμών Ευρυμέδοντα και Κέστρου προχώρησαν στην ενδοχώρα όπου με τον καιρό αναμίχθηκαν με τους ντόπιους πληθυσμούς σε επίπεδο πολιτισμικό, θρησκευτικό και φυλετικό.

Η Πισιδία ήταν μία από τις περιοχές όπου πραγματοποιήθηκαν οι προσμίξεις αυτές. Στα εδάφη της ενώθηκαν ο ιωνικός, ο δωρικός και ο γηγενής προελληνικός πολιτισμός καθιστώντας την μία σπουδαία πνευματική και εμπορική χώρα. Επηρεασμένη κυρίως από το δωρικό τρόπο ζωής εξελίχθηκε αργότερα σε ισχυρή πολεμική δύναμη.

Οι σχέσεις των Δωριέων με τους εντόπιους κατοίκους μαρτυρούνται από αρχαίους συγγραφείς: ο Ηρόδοτος αναφέρεται στους Δωριείς της Ασίας και ο ιστορικός Πολύβιος περιγράφοντας τη μάχη που έδωσαν οι κάτοικοι της Σέλγης εναντίον του Γαρσυήρη γράφει: «ου κατήσχυναν και την υπάρχουσαν αυτοίς προς Λακεδαιμονίοις συγγενείαν».

Βέβαια και άλλα στοιχεία δείχνουν σχέσεις των Πισιδών με τους Δωριείς: λατρεία των ίδιων θεών αλλά και αρχαιολογικά ευρήματα.

Στη Σέλγη έχουν βρεθεί επιγραφές και νομίσματα με τον τίτλο: «ΣΕΛΓΕΩΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ», ενώ στην Σαγαλασσό έχει βρεθεί επιγραφή «ΣΑΓΑΛΑΣΣΟΣ Η ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ».

Στην Τερμησσό Μείζονα έχει καταγραφεί επιγραφή με το Δωρικό «ΚΑΠΟΥΣ ΕΧΟΥΣΑ», αντί για το «κήπους έχουσα».

Οι πόλεις της Πισιδίας σε καμία περίοδο της ιστορίας τους δεν απέκτησαν πολιτική ενότητα σε αντίθεση με άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας (π.χ. το Πανιώνιον και το Κοινόν των Λυκίων).

Οι Πισίδες, λαός ορεσίβιος, φιλοπόλεμος και ανυπότακτος αντιστάθηκαν σε όλους τους κατακτητές που επιχείρησαν να διέλθουν από την στρατηγικής σημασίας περιοχή τους.

Τον 6ο αιώνα π.Χ. οι πόλεις της Πισιδίας διατηρούν την αυτονομία τους μέσα στην Περσική Αυτοκρατορία, αφού ορίζονται ως σατράπες οι τοπικοί ηγεμόνες

ΟΙ ΦΡΥΓΕς ΣΤΗΝ ΠΙΣΙΔΙΑ

Οι Φρύγες ή Βρίγες, Βρύγες και Βρύγοι, γνωστοί από τον Ηρόδοτο, κυριαρχούν ύστερα από την κάθοδό τους στην παράκτια πεδιάδα της Μακεδονίας (Δυτικά του Αξιου ) προς τα τέλη του 12ου αι. π.Χ. Η αρχική κοιτίδα εντοπίζεται στην περιοχή γύρω από τις Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα

Λίγο αργότερα οι Φρύγες θα μετακινηθούν ανατολικότερα, εντοπίζονται στην Όλυνθο της Χαλκιδικής και συνεχίζοντας τις μετακινήσεις βρίσκονται στην Θράκη και στην συνεχεία παίρνουν απέναντι στην Μικρασιατική Χερσόνησο

Εκεί βλέπουμε πια την ονομασία Φρυγία να φέρει κατά την αρχαιότητα μεγάλη περιοχή της Μικράς Ασίας, στο βορειοκορεατικό μέρος της ,το οποίο περιελάμβανε όλη την έκταση από τα κεντρικά παράλια της Παφλαγονίας μέχρι την Αντιόχεια της Πισιδία που βρισκόταν στο βόρειο τμήμα της και το Ικόνιο. Οι κάτοικοι της περιοχής ονομάζονταν, γενικά, Φρύγες.

Είχε προς τα βόρεια τη Βιθυνία, προς τα δυτικά τη Μυσία, τη Λυδία και την Καρία, προς τα νότια την Καβαλίδα και την Πισιδία και προς τα ανατολικά τη Γαλατία και τη Λυκαονία.

Πρωτεύουσα του αρχαίου βασιλείου της Φρυγίας ήταν η πόλη Γόρδιον η οποία άκμασε κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. Ονομαζόταν Μεγάλη Φρυγία σε αντιδιαστολή με τη Μικρά Φρυγία ή Ελλησποντική Φρυγία (Μυσία).

Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο το βόρειο μέρος της ενώθηκε με το βασίλειο της Περγάμου και ονομάστηκε «Επίκτητος Φρυγία», ενώ τα νότια τμήμα της πήραν το όνομα «Παρώρειος» ή «Πισιδική Φρυγία».

Γι΄ αυτή και την Αντιόχεια θα αναφερθούμε σε επόμενες δημοσιεύσεις.

Σχολιάστε

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.