Του Σταύρου Π. Καπλανογλου:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ήταν αρχαία ελληνική πόλη στα παράλια της Καρίας, η οποία θεωρείτο ότι ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα π.Χ. από τους Αργείους. Η σύγχρονη όμως έρευνα έδειξε ότι είχε κατοικηθεί πολύ παλαιότερα, ίσως να υπήρχε ήδη από το 2000 π.Χ.!
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
Βρίσκεται σε όμορφο παραθαλάσσιο τοπίο,στον κόλπο της Ιασού, μεταξύ της Μιλήτου και της Μύλασας. Παλαιότερα ήταν σε μικρό νησί που μετέπειτα ενώθηκε με την ξηρά που βρίσκεται στην ακτή του κόλπου Güllük , ακριβώς απέναντι από την πόλη Güllük 28 χλμ. από την Μύλασα και 99 χλμ. από την Μούγλα και Από το αεροδρόμιο Αλικαρνασσού -Μύλασας απέχει 25χλμ
Η Ιασό είναι χτισμένη σε μια χερσόνησο που περιβάλλεται από τις τρεις πλευρές από θάλασσα.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
— Ιασός ,Ιassós, Iassón, Iasos, Ἰασός, Ἰασσός, Iasus, Iassus
Σύμφωνα με τη μυθολογία, λέγεται ότι ιδρύθηκε από ανθρώπους από το Άργος και πήρε το όνομά του από τον Ίσο, τον αρχηγό των αποίκων.
Oι νεότερες όμως έρευνες έδειξαν ότι η λέξη Ίασος έχει ετυμολογία Καρικής προέλευσης. σε επιβεβαίωση αυτής της άποψης έρχονται οι νεότερες ανασκαφείς που έδειξαν ότι η περιοχή έχει κατοικηθεί ήδη από την 3 χιλιετία π.Χ.
Οι Κάρες κατά μια θεωρία έχουν κοινή καταγωγή με τους κατοίκους της Λυκίας. Η άποψη στηρίζεται από τις καταλήξεις των πόλεων και τοπωνυμιών σε –σος, -νδα, (όπως Κνωσσός, Αλικαρνασσός, Λυρνησσός, Τυλισσός κ.ά.) και στη λατρεία κοινών θεών όπως του Διός και της Αρτέμιδας. κατά την ίδια άποψη η κατάληξη – σσος η – ισσα οι Κάρες θεωρούνται θρακική φυλή ή Πελασγική (προελληνική), και έχουν κοινή καταγωγή και με τους Κρήτες (Αντισσα, Αρνισσα , Κηφισος Υλισσος κ.α. )
– – Asınkurin -.
Asın Kurin, Ason, Asın,
Φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε περίπου τον 15ο – 16ο αιώνα, κατά την οθωμανική περίοδο, όταν ιδρύθηκε μια μικρή πόλη κοντά στο όνομα Asin Kale ή Asin Kurin, στο sanjak του Menteşe στο βιλάιτ του Σμύρνης .
— Askem ή Asýn Kalessi
Το μέρος εξακολουθεί να υπάρχει, με το όνομα Askem ή Asýn Kalessi. αναφέρεται σε αυτό ο Richard Chandler (1737 – 1810) στο έργο του Asia Minor
Αναφέρεται ότι το νησί στο οποίο χτίστηκε η πόλη ενώνεται τώρα με την ηπειρωτική χώρα με έναν μικρό ισθμό.
Το πρώτο συνθετικού της ονομασία των Οθωμανών έχει να κάνει με το αρχαίο όνομα Ιασός = Ασίν
-Kyii kışlacık -Kıyı kışlacık
Είναι οι πρόσφατες ονομασίες των Τούρκων .
ΙΣΤΟΡΙΑ
–Ίδρυση
Φαίνεται πως η περιοχή είχε κατοικηθεί πολύ νωρίτερα από την επικρατούσα αρχικά άποψη ότι ιδρύθηκε από αποίκους του Άργους τον 8ο αιώνα π.Χ.,
Η περιοχή κατοικήθηκε από Καρικές φυλές ήδη από την Πρώιμη χαλκοκρατία το 3000 π.Χ.
Στη μέση χαλκοκρατία 1900-1600 δέχθηκε Μινωική εγκατάσταση Κατά την πρώτη εποχή της Ύστερης Χαλκοκρατιας 16ος αιών π.Χ. παρατηρήθηκε Αχαϊκή κυριαρχία που διήρκησε μέχρι το τέλος της Μυκηναϊκής εποχής ( έχουν ανακαλυφθεί κτίσματα με αυτά τα χαρακτηριστικά)
Την εποχή αυτοί η σχέση της Αργολικής πεδιάδας ήταν ιδιαίτερα στενές και αυτός ήταν ο λόγος που θεωρήθηκε αποικία του Αργους.
. Έχουν ανακαλυφθεί μεταγενέστερες επιγραφές και αγγεία με Καρική γραφή κάτι που μαρτυρά πως η παρουσία των γηγενών Κάρων εξακολουθούσε να είναι υπαρκτή
Σύμφωνα με τις αρχαίες αναφορές, οι Αργολιστές άποικοι είχαν υποστεί σοβαρές απώλειες σε έναν πόλεμο με τους γηγενείς Καραϊνούς , οπότε κάλεσαν τον γιο του Νηλέα , που είχε προηγουμένως ιδρύσει τη Μίλητο , να έρθει στη βοήθειά τους. Η πόλη εμφανίζεται με την ευκαιρία εκείνη να έχει λάβει επιπλέον εποίκους. Η πόλη, που φαίνεται να έχει καταλάβει ολόκληρο το μικρό νησί, είχε μόνο δέκα στάδια σε περιφέρεια. αλλά παρ ‘όλα αυτά απέκτησε μεγάλο πλούτο, από την αλιεία και το εμπόριο ψαριών
— Μετά τον 8ο αιώνα αναδείχθηκε σε σημαντικό κέντρο εμπορίου και ο πλούτος προερχόταν από την αλιεία και τα λατομεία μαρμάρου
— Συμμαχία με τους Ρωδιούς
Κατά τον Ηρόδοτο συμμάχησε με τους Ρωδιούς και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα εναντίον του Δαρείου
— Βασιλιάς Κροίσος
Υπήρξε στην συνεχεία υποτελής στον Βασιλιά Κροίσο της Λυδίας
— Πέρσες
Ακολούθησαν οι Πέρσες που κατέλαβαν την Ιασό
— Ιωνική επανάστασή
Στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. η πόλη πήρε μέρος στην Ιωνική επανάσταση των ελληνικών πόλεων εναντίον των Περσών
— Μέλος της Δηλιακής συμμαχίας
Μετά το τέλος των Περσικών πολέμων υπήρξε μέλος της Δηλιακής συμμαχίας, και συμμετείχε στον Πελοποννησιακό πόλεμο (431–404 π.Χ.).
— Τισσαφέρνης
Το 421 π.Χ. την κατέλαβε ο Τισσαφέρνης που την προσάρτησε στο Περσικό κράτος.
— Η επίθεση από την Σπάρτη
Το 412 π.Χ. λεηλατήθηκε από τον Πελοποννησιακό στόλο και η χαριστική βολή δόθηκε από τον Λύσανδρο το 405 π.Χ που την κατέστρεψε
Μετά την Σικελική εκστρατεία όπου οι σύμμαχοι τους Αθηναίοι υπέστησαν πανωλεθρία, η Ιασός δέχτηκε την επίθεση της Σπάρτης και των συμμάχων της, οι οποίοι την κατέστρεψαν στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ..
— Η αναγέννηση της πόλης
Το 394 π.Χ., μετά την αποδυνάμωση των Σπαρτιατών στο Αιγαίο από τον Αθηναίο ναύαρχο Κόνωνα, η πόλη ξανακτίστηκε με την βοήθεια της γειτονικής Κνίδου. Φαίνεται πως σχηματίστηκε μια ολιγοετής συμμαχία με τις πόλεις της Κνίδου, Βυζαντίου, Κυζίκου, Εφέσου, Λαμψάκου, Ρόδου, και Σάμου, κάτι που μαρτυράτε από την κοινή παράσταση του Ηρακλίσκου Δρακοπνίγωντος στα νομίσματα της περιόδου των πόλεων αυτών
— Ανταλκίδειο ειρήνη
Με την Ανταλκίδειο ειρήνη του 386 π.Χ. ο έλεγχος της πόλης πέρασε στους Πέρσες, υπό τον έλεγχο του Μαύσωλου και της σατραπίας της Καρίας
Έγινε μέρος της Εκατομνιδών σατραπεία τον 4ο αιώνα
— Μ. Αλέξανδρος 334 π.Χ
Ελευθερώθηκε το 334 π.Χ, από τον Μ. Αλέξανδρο
— Το παιδί ,το δελφίνι και ο Μ. Αλέξανδρος
Ήταν παράδοση στην Ιάσο για τα αγόρια να κολυμπούν στη θάλασσα αφού τελείωναν τις αθλητικές ενασχολήσεις στο γυμνάσιο (γυμναστήριο )
. Εν τω μεταξύ, το δελφίνι, που ήρθε στην ακτή, πήρε ένα από τα παιδιά στην πλάτη του, τον πήρε στην ανοιχτή θάλασσα και στη συνέχεια το άφησε ξανά στην ακτή.
Σύμφωνα με μια φήμη, ο Μέγας Αλέξανδρος , όταν άκουσε αυτήν την ιστορία,
είχε κάνει αρχιερέα του Ποσειδώνα στη Βαβυλώνα, τον Διονύσιο από την Ιασώ της Μιλήτου λόγω των στενών επαφών και της επικοινωνίας όπως λεγόταν που είχε με τα δελφίνια της θάλασσας.
Οι Ιάσοι από αυτό το περιστατικό, π.Χ. Επηρεάστηκαν αρκετά για να συμπεριλάβουν την απεικόνιση ενός παιδιού που κολυμπά με το χέρι του στην πλάτη του δελφινιού και το απεικόνισαν στα νομίσματά τους, που εκδόθηκαν τον 3ο αιώνα.
Ο μύθος αυτός ξεκινά από τις μινωικές τοιχογραφίες στην Κρήτη το 2.000 π.Χ. και στη Θήρα το 1.500 π.Χ. υπάρχουν αμέτρητοι μύθοι και θρύλοι που αναφερόταν στην ιδιαίτερη σχέση με τους ανθρώπους, και τα δελφίνια
— Ελληνιστικοί χρόνοι
. Στη συνέχεια το βρίσκουμε πολιορκημένο από τον Φίλιππο Β , βασιλιά της Μακεδονίας , ο οποίος, ωστόσο, αναγκάστηκε από τους Ρωμαίους να το επαναφέρει στον Πτολεμαίο Ε της Αιγύπτου
— Αδάς
Μετά το θάνατο της δυνάστου της Καρίας Άδας,
— Ασάνδρος
Η πόλη καταλήφθηκε από στρατεύματα του Μακεδόνα σατράπη της Καρίας Ασάνδρου,
–Πτολεμαίος,
Τα οποία ο Πτολεμαίος, στρατηγός των Αντιγονιδών, πολιόρκησε το 313 π.Χ. Η πόλη καταλήφθηκε εκ νέου. Ο Πτολεμαίος εγκατέστησε εκεί στρατεύματα. Η πόλη παρέμεινε υπό τον Αντιγονιδικό έλεγχο ως το 309 π.Χ., όταν πέρασε στη σφαίρα επιρροής του Πτολεμαίου Α’, ο οποίος εγγυήθηκε με συνθήκη την ανεξαρτησία, την αυτονομία και την εξαίρεση της πόλης από την υποχρέωση καταβολής φόρου ή φιλοξενίας φρουράς.
Κατά τον 3ο αι. π.Χ., η πόλη ήταν, ονομαστικά τουλάχιστον, ανεξάρτητη, και μάλιστα απολάμβανε ιδιαίτερο κύρος στο ιερό των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη, όπου μαρτυρείται επιγραφικά η δραστηριότητα μια σειράς ευεργετών με καταγωγή από την Ιασό.
— Φιλίππου Ε’
Γύρω στο 220 π.Χ., ο Ολύμπιχος των Αλίνδων έστειλε τον Ποδίλο να λεηλατήσει την επικράτειά της Ιάσου, προφανώς εκτελώντας διαταγές του επικυριάρχου του, του Φιλίππου Ε’ της Μακεδονίας. η πόλη καταλήφθηκε από το εκστρατευτικό σώμα των Μακεδόνων υπό τον ίδιο το Φίλιππο Ε’ το Σεπτέμβριο του 201 π.Χ. και παρέμεινε στα Μακεδονικά χέρια ως το 197/196 π.Χ., όταν η συγκλητική αποστολή απαίτησε από τους Μακεδόνες να εκκενώσουν τις Ασιατικές πόλεις. Λίγο πριν, προφανώς το 199/198 π.Χ., η Ιασός, μαζί με το σύνολο της παραλιακής Καρίας, έπεσε θύμα καταστρεπτικότατου σεισμού
— Ο Αντίοχος Γ’
Ο Αντίοχος Γ’ πρόλαβε να ανακτήσει την επιρροή του στην πόλη με τη φυγή των Μακεδόνων, προσφέροντας ελευθερία και αυτονομία.
Η σύζυγος του βασιλιά, η Λαοδίκη Γ’, πρόσφερε μια μεγάλη ποσότητα σίτου και χρήματα για να προικιστούν οι κόρες των άπορων πολιτών, γεγονός που χάρισε στην ίδια και το σύζυγό της θεϊκές τιμές, ενώ ένα γυμνάσιο της πόλης ονομάστηκε Αντιόχειον. Ο Αντίοχος εξόρισε τους πολιτικούς του αντιπάλους και τοποθέτησε φρουρά στην πόλη κατά τη διάρκεια του πολέμου με τους Ρωμαίους.
Φρόντισε επίσης ώστε να έρθουν στην πόλη δικαστές από άλλες πόλεις.
–Ρωμαίοι
Οι Ρωμαίοι πολιόρκησαν την Ιασό το 190 π.Χ. Η πόλη σώθηκε μόνο χάρη στην παρέμβαση των Ιασίων εξόριστων, που ζήτησαν τη διαμεσολάβηση των Ροδίων. Οι τελευταίοι έπεισαν τους Ρωμαίους να λύσουν την πολιορκία. Μετά την ειρήνη της Απάμειας (188 π.Χ.), η Ιασός, μαζί με την υπόλοιπη Καρία, πέρασε υπό τον έλεγχο της Ρόδου, περίπου ως το 167 π.Χ., όταν ανέκτησε την ανεξαρτησία της.
— Α’ Μιθριδατικό πόλεμο
Κατά τον Α’ Μιθριδατικό πόλεμο, η Ιασός συντάχθηκε με το βασιλέα του Πόντου, γεγονός που πλήρωσε μετά το 86 π.Χ., όταν πειρατές σύμμαχοι του Σύλλα τη λεηλάτησαν υπό την ανοχή του Ρωμαίου στρατηγού. Έκτοτε η πόλη γνώρισε αξιοσημείωτη ηρεμία και προόδευσε μέσα σε ειρηνικές συνθήκες.
— Επί Αδριανού
Κοσμήθηκε ιδιαίτερα με λαμπρά κτήρια την περίοδο του Αδριανού. Πιθανόν καταστράφηκε από επιδρομή των Ερούλων γύρω στο 269 μ.Χ., αλλά ανοικοδομήθηκε εκ νέου.
–Ρωμαϊκή και Βυζαντινοί χρόνοι
Στα ύστερα Ρωμαϊκά χρόνια αποτελεί ακμάζον χριστιανικό κέντρο, έδρα επισκοπής υπαγόμενης στη μητρόπολη της Αφροδισιάδος.
Από τους επισκόπους της είναι γνωστοί ο Θεμίστιος (421), ο Φλακίλλος, ο οποίος συμμετείχε στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας (451), ο Δαβίδ (787) και ο Γρηγόριος (878).
Η μεγαλύτερη ακμή της Ιασού τοποθετείται στον 6ο αιώνα με την οικοδόμηση πληθώρας βασιλικών, μιας επισκοπικής οικίας και ενός μνημειακού πύργου στη νοτιοδυτική άκρη της νήσου, στα όρια του λιμένα.
Η πόλη συνεχίζει να κατοικείται καθ’ όλη τη διάρκεια των Βυζαντινών χρόνων. Το 12ο αιώνα κατασκευάστηκε στην Ιασό το σημαντικό οχυρό των σταυροφόρων, το οποίο σώζεται και σήμερα.
— Οθωμανοί
Asin Kale – Asınkurin.
Φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε περίπου τον 15ο – 16ο αιώνα, κατά την οθωμανική περίοδο, όταν ιδρύθηκε μια μικρή πόλη κοντά στο όνομα Asin Kale ή Asin Kurin, στο sanjak του Menteşe στο βιλάιτ του Σμύρνης .
ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ
Σημαντικά κτίρια που ανήκουν στην αρχαία πόλη βρίσκονται στη χερσόνησο.
Η μεγάλη οχύρωση, τα υδραγωγεία, οι τάφοι και η κατασκευή που ονομάζεται αγορά ψαριών βρίσκονται έξω από τα τείχη της πόλης.
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στην Ίσο, ο παλαιότερος οικισμός της πόλης π.Χ. Διαπιστώθηκε ότι επεκτάθηκε μέχρι το τέλος της 3ης χιλιετίας
— Τα τείχη
Η πόλη περικλείεται από τείχη συνολικού μήκους 2.400 μ.,που προστάτευε τόσο την πόλη όσο και την Ακρόπολη Το τείχος ήταν χτισμένο σε ισοδομή τοιχοδομία κλασικών χρόνων.
. Κατά μεγάλο μέρος, το τείχος αυτό καταστράφηκε το 19ο αιώνα και οι δόμοι του χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή μιας προκυμαίας στην Κωνσταντινούπολη. Ελάχιστα σημεία σώζονται: ένα μικρό τμήμα στα νότια, μία πύλη στα νοτιοανατολικά και μία βυζαντινή πύλη
— Η κυρία πύλη και οι πύργοι
Το τείχος της κλασσικής εποχής περιλάμβανε αμυντικούς πύργους και πύλες
Η κύρια πύλη έβλεπε στο στενό ισθμό που συνδέει το νησί με την ενδοχώρα, είχε πλάτος 4,6 μ. και περιβαλλόταν από δύο μεγάλους τετράπλευρους πύργους πλευράς 8 μ. Υπήρχε ακόμη μία σειρά πύργων.
Ένα δεύτερο τείχος, στην ενδοχώρα, αποτελεί σίγουρα το μεγαλύτερο αίνιγμα στην ιστορίας της πόλης. Πρόκειται για τείχος πάχους 2 μ., προστατευμένο από τουλάχιστον 18 κυκλικούς πύργους με τοξοθυρίδες, συνολικού μήκους 3,5 χλμ. και ύψους 5,5 μ. κατά σημεία. Είναι χτισμένο με ασβεστολιθικούς και σχιστολιθικούς δόμους ακανόνιστου σχήματος. Η κύρια πύλη βρισκόταν σε σημείο όπου το τείχος έστρεφε κατά 90 μοίρες και είχε πλάτος 2,5 μ. Εκτιμάται ότι η χρήση του ήταν καθαρά στρατιωτική και ότι χτίστηκε και αυτό στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αν και η άποψη που το συνδέει με την κατοχή της πόλης από το Φίλιππο Ε’ είναι αρκετά ελκυστική, λόγω του βιαστικού χαρακτήρα της κατασκευής και των μεγάλων κατασκευαστικών και σχεδιαστικών διαφορών με το τείχος της πόλης.
— Θέατρο
Στο μέσον περίπου του νησιού βρίσκεται το θέατρο της πόλης, από το οποίο σώζεται η σκηνή των Ρωμαϊκών χρόνων, όταν και ανακατασκευάστηκε. Από τη διακόσμηση της σκηνής βρέθηκε η βάση αγάλματος της Δικαιοσύνης και τμήματα κιόνων. Στους τοίχους του θεάτρου υπήρχαν επιγραφές του 2ου αι. π.Χ., όπου αναφέρονται παραστάσεις μουσικών και κωμικών με χορηγίες πλούσιων κατοίκων. Το κοίλο του θεάτρου χρονολογήθηκε στο β΄ τέταρτο του 2ου αι. π.Χ., . . Η ρωμαϊκή σκηνή χρονολογείται στο 2ο αι. μ.Χ., όταν προστέθηκε και η πρόσοψη της σκηνής (scaenae frons). Το θέατρο είναι χτισμένο με τοπικό πωρόλιθο και μάρμαρο
— Αγορά
Βόρεια του θεάτρου ήταν το κέντρο της πόλης, όπου βρίσκονται η ρωμαϊκή αγορά και το βουλευτήριο. Η Αγορά, η οποία βρίσκεται ακριβώς στα νότια της βυζαντινής πύλης, που ορίζει και την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Ιασού, χτίζεται κατά κύριο λόγο στην εποχή του Αδριανού, αν και η πρώτη μορφή της θα πρέπει να αναχθεί στον 4ο αι. π.Χ. Ελάχιστα ίχνη πάντως σώζονται από την Ελληνιστική φάση της Αγοράς, ενώ από τα παλαιότερα ίχνη αξίζει να αναφερθούμε στις θεμελιώσεις ενός ναού του β’ μισού του 6ου αι. π.Χ. στα νότια, στο οποίο οι ανασκαφείς αποδίδουν μια εξαιρετικής τέχνης ιωνική ζωφόρο με παράσταση τεθρίππου. Η Αγορά στη ρωμαϊκή της μορφή είναι μια ευρύχωρη πλατεία που περιβάλλεται από στοές
Ο χώρος της Αγοράς είναι σήμερα διάσπαρτος με βυζαντινά μνημεία και ταφές. Στην ακρόπολη βρίσκονται το κάστρο των Σταυροφόρων και η βασιλική του 6ου αιώνα. Εκεί έχουν βρεθεί επίσης και ίχνη πρωτογεωμετρικών και γεωμετρικών τειχών, που προφανώς ανάγονται στην πρώιμη φάση αποικισμού της πόλης.
— Ναός του Διός του Μεγίστου & της Ήρας
Στο εσωτερικό της βυζαντινής ανατολικής πύλης, στο βορειοανατολικό τμήμα της νήσου ανακαλύφθηκαν τα ερείπια του ναού του Διός Μεγίστου, όπως μαρτυρεί επιγραφή που βρέθηκε επιτόπου και ορίζει τα όρια του τεμένους. Έχει ανασκαφεί ο στυλοβάτης του ναού, που χρονολογείται πιθανόν στο 2ο αι. π.Χ. Ο ναός θα πρέπει να στέγαζε και τη λατρεία της Ήρας
— Βυζαντινή βασιλική
Πολύ κοντά στο ιερό του Διός βρίσκονται τα ερείπια βυζαντινής βασιλικής.
— Βουλευτήριον
Το βουλευτήριο χρονολογείται στα τέλη του 1ου αι. μ.Χ. ή λίγο αργότερα. Ήταν χτισμένο με τοπικό πωρόλιθο, ενώ οι κλίμακες και το δάπεδο ήταν από μάρμαρο. Η πρόσοψη της σκηνής, διώροφη και με κίονες κορινθιακού ρυθμού , ήταν διακοσμημένη με διονυσιακές σκηνές. Η ορχήστρα ήταν διακοσμημένη με ψηφιδωτό. Το κτίσμα αυτό είχε διαστάσεις 29,5 × 21,75 μ. και η χωρητικότητά του υπολογίστηκε σε 960 άτομα.
— Ο ναός της Αρτέμιδος Αστιάδος
πίσω από την οποία βρίσκεται το Βουλευτήριον, ο ναός της Αρτέμιδος Αστιάδος και ένας ναΐσκος με δύο κίονες εν παραστάσι, ο οποίος αργότερα ενσωματώθηκε σε μια παλαιοχριστιανική βασιλική. Εικάζεται ότι ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα
— Ιερό της Δήμητρας και της κόρης της
Στη νότια πλευρά της νήσου, αναφέρεται ένα σημαντικό ιερό, το οποίο με βάση τα ευρήματα (ειδώλια γυναικών υδριαφόρων) αποδίδεται στη Δήμητρα και την Κόρη. Κατά τον 6ο αι. π.Χ., περιλάμβανε μια εσχάρα και δύο μικρούς χώρους, άδυτα προφανώς για τη φύλαξη των ιερών αντικειμένων.
– Υδραγωγείον
Στα νότια του μαυσωλείου σώζονται τα επιβλητικά ερείπια ενός σημαντικού ρωμαϊκού υδραγωγείου.
— Νυμφαίον – Ρωμαϊκά λουτρά
Νυμφαιον και Ρωμαϊκά λουτρά βρισκόταν στα βορειανατολικά της αγοράς
— Κατοικίες
Τα σπίτια της Ιασού ήταν κτισμένα στην περιοχή ανατολικά του θεάτρου αλλά ο οικισμός πρέπει να εκτεινόταν πέραν της οχυρωμένης ζώνης
— Νεκρόπολη
Κατά την Ελληνιστική και τη Ρωμαϊκή περίοδο, βρίσκουμε έξω από τα τείχη στα βορειοανατολικά και στα ανατολικά σειρά από μνημειακούς τάφους, όπως το λεγόμενο Ωρολόγιον και η λεγόμενη Αγορά των Ψαριών, που στην πραγματικότητα ήταν ένα μαυσωλείο, καθώς και διάσπαρτες ρωμαϊκές σαρκοφάγους.
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Η νομισματοκοπία της πόλης παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
1η περίοδος
Ως αυτόνομο εργαστήριο, η Ιασός ξεκινά να κόβει αργυρό νόμισμα τον 5ο αι. π.Χ., με βάση τον αιγινητικό σταθμητικό κανόνα.
Από το 394 π..Χ. εως 387 π.Χ.τα συμμαχικά νομίσματα από την μια πλευρά τα γράμματα Ι-Α και την άλλη την κεφαλή του Απόλλωνα η του Ηρακλή να πνίγει φίδια Συχνή η επιγραφή ΣΥΝ-η ΙΑΣΕΩΝ
2η περίοδος
Απο το 300 π.Χ. που απεικόνιζαν τον Απόλλωνα ή λύρα ή το δελφίνι
3η περίοδος
Μετά το 167 π.Χ., και κυρίως κατά την περίοδο της πρώτης ρωμαϊκής διοίκησης, η νομισματοκοπία της πόλης εμπλουτίστηκε με νέους τύπους, όπως η κεφαλή του ιδρυτή της πόλης Ιασού, η κεφαλή και η στεφάνη της Ίσιδας, η προσωποποίηση της Συγκλήτου και της Τύχης.
Κατά την Αυτοκρατορική περίοδο, η πόλη συνέχισε να κόβει νόμισμα με παράσταση γενειοφόρου Ιασού [οικιστή της πόλης] και επιγραφές IACOC KTICTHC,IASEΩN,IACCEΩN, Ζευς Άρειος,Άρτεμις Εφεσια
και συνέχισε να κόβει νόμισμα, χάλκινο αυτή τη φορά, ως την εποχή του Σεβήρου Αλεξάνδρου (238-244 μ.Χ.).
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
Ελάχιστοι είναι οι επιφανείς πνευματικοί άνδρες της Ιασού που αναφέρονται στις φιλολογικές πηγές
— Ο ποιητής Χοιρίλος
. Ο σημαντικότερος είναι ο επικός ποιητής Χοιρίλος, που έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους χειρότερους ποιητές και τους μεγαλύτερους κόλακες του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
— Διόδωρος ο «Κρόνος» (Ιασός Μικράς Ασίας, περ. 360 – 290 π.Χ.)
Φιλόσοφος Διόδωρος ο «Κρόνος» (Ιασός Μικράς Ασίας, περ. 360 – 290 π.Χ.). Φιλόσοφος της Μεγαρικής σχολής, δάσκαλος του Ζήνωνα* του ΚιτιΈα και του Αρκεσίλαου. επιφανής χειριστής της διαλεκτικής μεθόδου και μέλος της Πτολεμαϊκής αυλής .Χ. Λέγεται ότι κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου, λόγω της αδυναμίας του να απαντήσει στις ερωτήσεις του φιλοσόφου Στίλπωνος από τα Μέγαρα, εισέπραξε την περιφρόνηση του Πτολεμαίου και πέθανε από την ντροπή του
— Ο Ερμοκράτης
. Ο Ερμοκράτης ήταν σημαντικός γραμματικός και γλωσσολόγος, σύγχρονος του Καλλιμάχου (α΄ μισό 3ου αι. π.Χ.).
— Δύμα ποιητής
Επιγραφικές πηγές αναφέρουν τον τραγικό ποιητή Δύμα, ο οποίος είχε τιμηθεί στη Σαμοθράκη για την τραγωδία του Δάρδανος.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Τα βουνά κοντά Ιάσο έδιναν ένα όμορφο είδος μαρμάρου , με κόκκινο-αίμα και έντονο λευκό χρώμα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τους αρχαίους για διακοσμητικούς σκοπούς.
Ο Ιάσος, ήταν και διάσημος τόπος ψαρέματος και οι κάτοικοι του ασχολήθηκαν συστηματικά με την διάθεση των αλιευμάτων σε όλη την περιοχή των πόλεων του Αιγαίου και όχι μόνον. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι ερείπια αρχαίων κτισμάτων έξω από τα τείχη της αρχαίας πόλεως πήραν την ονομασία ” Αγορά των Ψαριών”
Η ΙΑΣΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Το Kıyıkışlacık είναι μια μεγάλη γειτονιά με 2000 κατοίκους το 2007
Ο πληθυσμός αυξάνεται το καλοκαίρι από τους ιδιοκτήτες παραθεριστικών οικιών και τους τουρίστες κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου.
