Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Μυούς ήταν αυτόνομη πόλη- κράτος που σύντομα όμως πέρασε στον έλεγχο της Μιλήτου η οποία βρισκόταν σε απόσταση μόλις 16 χλμ. στα νοτιοανατολικά της
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
Η Μυούς ήταν αρχικά παραλιακή πόλη του Αιγαίου και λιμάνι που ανήκε στην Ιωνική Συμπολιτεία χτισμένη στις εκβολές του Μαίανδρου ποταμού.
Σήμερα τα ερείπια ενός Βυζαντινού κάστρου που βρίσκονται . ανατολικά του χωριού κοντά στο Avsar Kalesi σε μεγάλη απόσταση από την θάλασσα στις όχθες της λίμνης Bafa,
Αυτό συμβαίνει γιατί τεράστιες ποσότητες από φερτά υλικά που μετέφερε ο Μαίανδρος έχουν μετακινήσει σημαντικά το περίγραμμα της ακτής, έτσι ώστε ακόμη και την εποχή του Στράβωνα η απόσταση ανάμεσα στη Μυούντα και τη θάλασσα είχε αυξηθεί σε 40 στάδια. (1 στάδιο = 195,15 μέτρα ). Αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η Μυούντα αναφέρεται στον Περίπλου του Ψευδό-Σκύλακος, σαν πόλη αλλά ο συγγραφέας αποφεύγει να κάνει μία σαφή αναφορά για λιμάνι γιατί είχε υποβαθμισθεί και εξαφανίσθηκε στην συνέχεια η ύπαρξη του μεγάλου λιμανιού από τις προσχώσεις.
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το παράξενο όνομα της πόλης
1 ΘΕΟΣ ΤΗΣ ΚΑΡΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
Κάποιοι πιστεύουν ότι ήταν το όνομα μια τοπικής Θεότητας πριν από την έλευση των Ιώνων όταν κυρίαρχοι της περιοχής ήταν οι Κάρες και που είχαν δώσει το όνομα της στην πόλη που προϋπήρχε.
Οι Ιωνές αφομοίωσαν την ονομασία αλλά και την πίστη της ντόπιας Kαρικής λατρείας που πιθανόν να είχε σχέση με την λατρεία του ήλιου,συνταυτίζοντας η παρομοιάζοντας με την λατρεία του Απόλλωνα .; Τόσο η λατρεία του Απόλλωνα όσο και εκείνη του Διονύσου στη Μυούντα πιθανόν να αποτελούν άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της θρησκευτικής και πολιτιστικής αλληλεπίδρασης των Ελλήνων με τους ανατολικούς γείτονές τους.
2.ΕΚΔΟΧΗ ΑΠΟ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΙΔΡΥΤΗ ΚΥΔΡΕΛΟΥ ΟΝΟΜΑΣΘΗΚΑ ΑΡΧΙΚΑ ΚΥΔΡΗΛΟΣ
Αναφέρεται από τον Στράβωνα ότι η Μύος ιδρύθηκε από τον Κυδρέλο, γιο του Κόδρου, βασιλιά της Αθήνας. Και σύμφωνα με τον ίδιο ήταν μία από τις πόλεις που ανήκε στο το Πανιώνιον .
3. ΕΚΔΟΧΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΟΝΤΙΚΟΥΣ (ΜΥΕΣ )
Κατά μια εκδοχή προέρχεται από την παρουσία πολλών ποντικών στην περιοχή .
Το ποντίκι οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμαζαν o μυς Τα αρχαία ελληνικά πλοία ταξίδευαν σε όλη τη Μεσόγειο, αλλά και μέσα από τα Δαρδανέλια πήγαιναν και στον Εύξεινο Πόντο μέσω του Ελλησπόντου. Τα πλοία αυτά πήγαιναν και έφερναν σιτάρι και πολλά άλλα φαγώσιμα υλικά, κοντά στα φαγώσιμα έμπαιναν και πολλοί μύες, «ποντίκια». Οι μύες αυτοί όταν έρχονταν στην Ελληνικά λιμάνια μαζί με το φορτίο των σιτηρών τα αποκαλούσαν ποντικοί μύες = μύες του πόντου, Τελικά οι μύες εξαφανίστηκαν από την Ελληνική διάλεκτο και έμειναν μόνο οι ποντικοί .
Από ότι φαίνεται στην πολύ Μυούς που ταν κάποτε ένα μεγάλο λιμάνι (χωρητικότητος 200 και πλέον πλοίων και ήταν φυσικό να υποφέρουν από την επέλαση των Ποντικών
. Έτσι για την προστασία τους από αυτό το πρόβλημα είχαν και τον θεό που τους προστάτευε από τα ποντίκια εξολοθρεύοντας τα και ήταν ο Απόλλων, ο Απόλλων ο Μυοκτόνος αλλά και ο θεός που προκαλούσε και θεράπευε την πανώλη που κύριοι φορείς του ήταν οι ποντικοί ,
Θα μπορούσε η Μυούντα να αναφέρεται σε κάποιο θαύμα ή σημάδι εύνοιας του Απόλλωνος Μυοκτόνου προς τους αποίκους της Ιωνικής πόλης
Το όνομα της πόλης είναι αρσενικού γένους, ο Μυούς.
Ωστόσο, ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας, χρησιμοποίησε τη λέξη πόλις Μυούς, το όνομα σε θηλυκό γένος και με αυτή τη μορφή έχει επικρατήσει,
ΙΣΤΟΡΙΑ
–Ίδρυση
Ο (η) Μυούς πιθανόν να προϋπήρχε έχοντας ιδρυθεί από τους Κάρες με αυτό ή με άλλο όνομά της άφιξης των παιδιών του Κόδρου του θρυλικού βασιλιά της Αθήνας.
Η παράδοση όμως θέλει και έχει καταγράφει αργότερα σαν ιστορία η πόλη της Μυούντος,, να έχει ιδρυθεί στην Καρία από Ίωνες αποίκους υπό τον Κυάρετο (μερικές φορές εμφανίζεται με το όνομα Κυδρήλος), στις όχθες του ποταμού Μαιάνδρου και σε απόσταση 30 σταδίων από αυτόν.
Ο Κυάρετος ήταν ένας από τους πολλούς νόθους γιους του Αθηναίου Κόδρου, του πρώτου, σύμφωνα με το μύθο, αποίκου στη Μικρά Ασία.
Η περιοχή ήδη κατοικούνταν από Κάρες και οι Ίωνες κατέλαβαν, ουσιαστικά, την πόλη από αυτούς.
Ο Παυσανίας έγραψε ότι «Οι Ίωνες που εγκαταστάθηκαν στη Μυούντα και στην Πριήνη αφαίρεσαν και αυτοί τις πόλεις από τους Κάρες».
Ήταν η λιγότερο ευημερούσα και λιγότερο σημαντική από όλες τις πόλεις της Ιωνίας.
Ο κυρίως λόγος ήταν η κακή θέση της βρισκόταν σε τοποθεσία (εκβολές του Μαιάνδρου ) που η ιλή που μετέφερε ο ποταμός κατέστρεφε σταδιακά τις όχθες της θάλασσας απομακρύνοντας την από αυτή και καταστρέφοντας το μεγάλο λιμάνι της.
Αυτή η διαδικασία σταδιακής εξαφάνισης της όχθης από το ποτάμι άφησε την Μύο μακριά από την θάλασσα.
. Το 499 π.Χ. θα μπορούσε να αγκυροβολήσει ένα στόλο από διακόσια πολεμικά πλοία στο λιμάνι του Myus. Πέντε χρόνια αργότερα, όμως, το λιμάνι είχε υποβαθμιστεί σε τέτοιο σημείο που,που στη ναυμαχία της Λάδης (Νησί δίπλα στην Μίλητο ) να δεχθεί μόνο τρία πλοία.
Ακόμη οι κάτοικοί του επανειλημμένα επλήγησαν από την ελονοσία, η οποία εξαπλώθηκε από τα κουνούπια που συγκεντρωνόταν στις ελώδεις εκτάσεις που δημιουργούσε ο Μαίανδρος
— Πέρσες & Ιωνική επανάσταση
Οι πόλεις της Ιωνίας είχαν υποταχθεί στους Πέρσες το 547/6 π.Χ. και από τότε διοικούνταν από ντόπιους τυράννους διορισμένους από τον σατράπη στις Σάρδεις.
Το 499 π.Χ. ο τότε τύραννος της Μιλήτου, Αρισταγόρας, με στόχο να ενισχύσει την θέση του, ξεκίνησε με την υποστήριξη του σατράπη Αρταφέρνη μια εκστρατεία εναντίον της Νάξου.
Η Μυούς είχε λάβει μέρος στην Ιωνική επανάσταση και φαίνεται ότι ήταν η βάση των επιχειρήσεων του Αρισταγόρα της Μιλήτου, του αρχηγού της κακότυχης εξέγερσης εναντίον των Περσών.
Η πολιορκία της Νάξου απέτυχε και για να αποφύγει μια πιθανή απομάκρυνσή του από την ηγεσία της Μιλήτου, ο Αρισταγόρας κήρυξε στην πόλη του δημοκρατία, προκάλεσε την πτώση άλλων τυράννων σε πόλεις της Ιωνίας και υποκίνησε έναν γενικό ξεσηκωμό των Ιώνων εναντίον της περσικής κυριαρχίας.
— Δηλιακή συμμαχία
Η Mυούς ανήκε στην Δηλιακή συμμαχία η οποία ιδρύθηκε επισήμως γύρω στο 478 π.Χ. για να υπερασπιστεί τις Ιονικές πόλεις ενάντια στην Περσία. Ως η μικρότερη από αυτές τις πόλεις, η Mυούς ήταν υποχρεωμένη να πληρώνει στο πλαίσιο της Δηλιακής Συμμαχίας είχε αποτιμηθεί με το μέτριο ποσό του ενός ταλάντου
Είναι γνωστό ότι το 390 π.Χ. η πόλη ήταν ακόμα ανεξάρτητη και μάλιστα είχε κάποιες εδαφικές διαμάχες με τη Μίλητο
— Θεμιστοκλής
Ο Θεμιστοκλής, βασικός συντελεστής της νίκης των Αθηναίων στη ναυμαχία της Σαλαμίνας,κατά των Περσών το 480 π.Χ. κάποια στιγμή εκδιώχθηκε από τους Αθηναίους και κατέφυγε στην αυλή των Περσών.
Οι Πέρσες και ο Αρταξέρξης που τότε βρισκόταν επικεφαλής τους αναγνωρίζοντας την μεγάλη του αξία του προσέφεραν θέσεις στο στρατεύματα τους ,που δεν τις δέχθηκε
Τον επέτρεψαν περίπου το 465 π.Χ., μετά την άρνηση του ,να παραμείνει σε πόλεις που κατοικούσαν Έλληνες δίνοντας του και την εξουσία σε 3 από αυτές που ήταν η Μυούς , η Λάμσακος και η Μαγνησία στον Μαίανδρο.
Η μόνη υποχρέωση του Θεμιστοκλή ήταν προς τον Ξέρξη να του προμηθεύει με ψάρια.
— Φίλιππος ο Ε’
Το 201 π.Χ., η Μυούς κατακτήθηκε από τον Φίλιππο Ε’ τον Μακεδόνα, ο οποίος στη συνέχεια έβαλε την πόλη υπό τον έλεγχο της Μαγνησίας στον Μαιάνδρου, σε αντάλλαγμα για φαγητό για το στρατό του.(Του χάρισαν μεγάλη ποσότητα σύκων )
— Ελονοσία και πάλι
Τέλος, από τον δεύτερο αιώνα, ο υπόλοιπος πληθυσμός πλήττεται τόσο πολύ από την ελονοσία ώστε να μην μπορεί πλέον να λειτουργεί ως ανεξάρτητη πόλη
Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΜΥΟΥΣ
Η Μυούς ήταν αποικία που μετά από μια με σύντομη περίοδο ύπαρξης που εγκαταλείφθηκε ήδη από την Αρχαιότητα.
Μία σειρά από αίτια έχουν παρατεθεί για τη μαζική μεταφορά των κατοίκων στη Μίλητο: σύμφωνα με τον Παυσανία, οι κάτοικοι της Μυούντος εγκατέλειψαν την πόλη τους λόγω μεγάλων κουνουπιών, ενός σμήνους από ενοχλητικά έντομα που έκαναν τη ζωή των κατοίκων ανυπόφορη. Εκείνη την εποχή, οι Μυήσιοι είχαν πλήρως ενσωματωθεί στο πολιτειακό σώμα της Μιλήτου.
Ο Βιτρούβιος δίνοντας μια περισσότερο λογική εξήγηση αναφέρεται στις συχνές πλημμύρες στις οποίες ήταν εκτεθειμένο το νησί.
Παρά το γεγονός που οι σχέσεις της Μιλήτου με τη Μυούντα στο παρελθόν δεν ήταν πάντα ιδανικές
— Ρωμαίοι
Μετά το 133 π.Χ., η περιοχή της Μυούντος πέρασε στη δικαιοδοσία της Ρώμης
— Βυζάντιο
Την εποχή των Βυζαντινών ,άγνωστο πότε κτίσθηκε στην θέση της Μυούτας κάστρο που λειτούργησε μέχρι τον 13ο αιώνα τουλάχιστον και μετά εγκαταλείφθηκε σήμερα διατηρείτε σε σχετική καλή κατάσταση μεγάλο μέρος του.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ
Σήμερα, λίγα απομεινάρια από το χώρο εκτός από ένα βυζαντινό κάστρο γνωστό «Avsar Kale» που βρίσκεται σε ένα μικρό λόφο κοντά στον ποταμό. Τα θεμέλια του λευκού μαρμάρου Ναού του Διονύσου μπορεί να φανούν, αλλά τίποτα δεν αφήνεται να στέκεται στο χώρο του, αλλά μόνο ένας τοίχος στήριξης και ένα μαρμάρινο τύμπανο στήλης.
Υπάρχουν δυο αναλήμματα όπου υπήρχαν δυο ναοί ο ένας δίπλα στον άλλο με μια μικρή υψομετρική διάφορα στο επικλινές έδαφος
Ως αναλημματικός τοίχος ή απλά ανάλημμα στην αρχιτεκτονική και την αρχαιολογία ορίζεται τοίχος που κατασκευάζεται συνήθως σε έδαφος υπό κλίση αυτό βοηθά στην συγκράτηση του εδάφους από την διάβρωση, δημιουργώντας παράλληλα ισόπεδες επιφάνειες
Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
Στο ένα ανάλημμα ο ι ανασκαφές αποκάλυψαν το ναό του Διονύσου, για τον οποίο ανάφεραν αρχαίες πηγές και ήταν γνωστό ότι ήταν κατασκευασμένος από λευκό μάρμαρο. Σήμερα σώζονται θραύσματα του ναού του Διονύσου,
Ο ναός του Διονύσου ήταν ιωνικού ρυθμού διαστάσεων 30 x17 μ., με περιστύλιο 10 κίονες στις μακρές πλευρές και 6 στις στενές, ένα βαθύ πρόναο και σηκό, αλλά δίχως οπισθόδομο. Χρονολογείται στα μέσα του 6ου π.Χ αιώνα και είχε κατεύθυνση προς τα δυτικά
Το μόνο που μπορεί να δει κανείς σήμερα είναι ένας σπόνδυλος από κίονα από λευκό μάρμαρο.
ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΤΟΥ ΤΕΡΒΙΝΘΕΑ
Στο επάνω ανάλημμα βρισκόταν ένας μεγαλύτερος ναός δωρικού ρυθμού που ανήκε μάλλον στον Απόλλωνα Τερβινθέα, την κύρια θεότητα στη Μυούντα, από τον οποίο σώζεται μόνο ένα μέρος των θεμελίων.
Ανάμεσα στα δύο αναλήμματα βρίσκεται ένας υποστηρικτικός τοίχος από μεγάλους, ασύμμετρους λίθους, με μια ρηχή εσοχή και κάποιες εκχώσεις.
ΑΛΛΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ
Άλλα κτίσματα δε σώζονται, αν και στο λόφο προς τα ανατολικά, όπου, όπως φαίνεται, υπήρχε η κύρια κατοίκηση, διατηρούνται ίχνη από οικίες σκαμμένες στο βράχο, τάφους και πηγάδια.
Είναι πάντως εντυπωσιακή η σχεδόν ολοκληρωτική έλλειψη γλυπτών, ενεπίγραφων ή απλώς δουλεμένων λίθων σε μία ανασκαμμένη θέση. Φαίνεται ότι μεταφέρθηκαν από τους κατοίκους όταν μετακόμισαν στη Μίλητο.
ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΣΤΡΟ .
Ένας χαμηλός λόφος με ένα βυζαντινό κάστρο στην κορυφή του βρίσκεται δίπλα στο ποτάμι. Στη χαμηλότερη πλαγιά έχουν κατασκευαστεί τα δύο αναλήμματα. που πολύ πιο μπροστά από τον 6ο αιώνα π.Χ πάνω στις επίπεδες επιφάνειες είχαν κατασκευαστεί οι 2 ναοί που προαναφέραμε.
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Η πόλη στις δόξες της έκοβε δικό της νόμισμα στον 4ο και 5ο αιώνα π.Χ. , βρέθηκαν και νομίσματα του 2ου αιώνα π.Χ. του αιώνα που την εγκατέλειψαν.
Τα νομίσματα της Μυούντος δηλώνουν ότι ότι εκτός τον Απόλλωνα και τον Διόνυσο κάποια στιγμή οι κάτοικοι της πόλης λάτρευαν τον Ποσειδώνα.
Στα νομίσματα αυτά είναι αποτυπωμένες και οι μορφές του Δία,του Ασκληπιού και φυσικά του Απόλλωνα και του Διονύσου που κυριαρχούσαν
