Αλησμόνητες πατρίδες: Φιλαδέλφεια, η πόλη της αρχαίας Λυδίας στη σημερινή Τουρκία – Του Σταύρου Καπλάνογλου



Του Σταύρου Καπλάνογλου:

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Φιλαδέλφεια: (τουρκ. Alaşehir). ήταν πόλη της αρχαίας Λυδίας, στη σημερινή Τουρκία, με μακρά και σπουδαία ιστορία. Είναι κτισμένη στους βορειοανατολικούς πρόποδες του Τμώλου (τουρκ. Bozdağ), στα νότια της κοιλάδας των Σάρδεων. και Τήμνος (σημερινό Άκνταγ) και στις όχθες του ποταμού Κοζάμου (σημερινό Κουζού τσάι).
Στη θέση της σήμερα βρίσκεται η τουρκική πόλη Αλάσεχιρ
Που απέχει από την Σμύρνη 160 χλμ,από την Μαγνησία 110 χλμ και από τις αρχαίες Σάρδεις 40 χλμ.
Το Alaşehir βρίσκεται και κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει το Αφιόν Καραχισάρ, Mαγνησία και την Σμύρνη.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Το έτος 1913,στην Φιλαδέλφεια κατοικούσαν 18.000 Χριστιανοί και 31.000 Τούρκοι.
Λίγο πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών στην πόλη ζούσαν περίπου 5.000 Έλληνες και 18.000 Οθωμανοί

ΌΝΟΜΑ
ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ
Όταν το 189 π.Χ. ο Ευμένης ο Β’ Βασιλιάς της Περγάμου θεμελίωσε την πόλη της Φιλαδέλφειας της έδωσε το όνομα Φιλαδέλφεια και την αφιέρωσε στον αδελφό του και διάδοχο του Άτταλο τον Β΄ που τον υπεραγαπούσε νοιώθοντας το πέρα από αδελφό και φίλο (Φίλοι -αδέλφια )

ΦΛΑΒΙΑ & ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑ
Το 17 μ.Χ έγινε ο μεγάλος σεισμός που κατέστρεψε πάρα πολλές πόλεις της περιοχής ,κατέστρεψε και την Φιλαδέλφεια
Η Ρώμη και ο αυτοκράτωρ βοήθησαν να ξανακτιστεί η πόλη.
Η πόλη υπέφερε άσχημα από τον σεισμό και ο Ρωμαίος αυτοκράτορας (Καίσαρ) Τιβέριος την απήλλαξε από την υποχρέωση να πληρώνει φόρους .
Προς τιμή του Καίσαρα η πόλη ονομάσθηκε στην αρχή Φλάβια και στην συνέχεια Νεοκαισάρεια που σημαίνει τη νέα πόλη του Καίσαρα .

ΜΙΚΡΗ ΑΘΗΝΑ
Την εποχή του Βυζαντίου ( τον 6ο αιώνα μ.Χ., ) την έλεγαν και «μικρή Αθήνα » λόγω του φεστιβάλ που γινόταν και των ναών της.

ΑΛΑΣΕΧΙΡ
Από το 1282 όταν οι Οθωμανοί πάτησαν στην περιοχή την είπαν Αλασεχίρ αλλά εμφανίσθηκε και σαν Alaşar, Alâşar, Alâşehir, Alaşehir
Σύμφωνα με μια φήμη αυτό το όνομα δόθηκε επειδή τα σπίτια στην πόλη ήταν πολύχρωμα.
Κατά μια άλλη εκδοχή το όνομα έχει σχέση με τα πολύχρωμα μεταξένια υφάσματα που παρήγαγε Το 13-14 ο αιώνα η πόλη ήταν ένας σημαντικός παραγωγός δερμάτινων ειδών και από μετάξι ( το τουρκικό όνομα, σημαίνει και «κόκκινη πόλη»).

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ
Ιδρύθηκε την Ελληνιστική εποχη που το Βασιλειο της Περγάμου ήταν παντοδύναμο από τον Ευμένη τον Β΄.
Ο Ευμένης ο Β ΄ ο Σωτήρ ήταν ηγεμόνας του Ελληνιστικού βασιλείου της Περγάμου στη Μικρά Ασία, μέλος της Δυναστείας των Ατταλιδών, γιος του Αττάλου Α΄ του Σωτήρος . Γεννήθηκε το 221 π.Χ. και πέθανε το 159 π.Χ
Η διάρκεια της βασιλείας του Ευμένη Β΄ του Σωτήρος, ηταν από το 197 π.Χ. έως το 158 π.Χ
Στην νέα πόλη εγκαταστάθηκαν Μακεδόνες άποικοι από τις γύρω περιοχές,που ανέλαβαν και την στρατιωτική της φύλαξη
Τον Ευμένης Β΄ διαδέχθηκε ο Άτταλος Β΄ Φιλάδελφος ( 220 π.Χ. – 138 π.Χ). και αυτόν ο Άτταλος Γ΄ Φιλομήτωρ
Ο οποίος ελλείψει κληρονόμων, το 133 π.Χ.κληροδότησε μετά το θάνατό του την πόλη στους Ρωμαίους, οι οποίοι την συμπεριέλαβαν στην Επαρχία της Ασίας που δημιούργησαν, το 129 π.Χ , η οποία και περιέλαβε τις πόλεις της Ιωνίας και του αρχαίου Βασίλειου της Περγάμου.

Βυζαντινή Φιλαδέλφεια
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο θεωρούνταν σημαντική πόλη. Στον “Συνέκδημο του Ιεροκλέους” (6ος αιώνας μ.Χ.) αναφέρεται 2η (στην 1η θέση οι Σάρδεις) μεταξύ των 23 πόλεων της Επαρχίας Λυδίας. ήταν μια ευημερούσα βυζαντινή πόλη, που ονομαζόταν «μικρή Αθήνα » τον 6ο αιώνα μ.Χ., λόγω των φεστιβάλ και των ναών της.
Ήταν δε φανερό ότι η πόλη εκχριστιανίστηκε πλήρως. Περίπου το έτος 600 χτίστηκε και η θολωτή Βασιλική του Αγίου Ιωάννη, τα οποία παραμένουν από τα κύρια αρχαιολογικά αξιοθέατα της σύγχρονης πόλης.
Η πόλη κατελήφθη από τους Σελτζούκους Τούρκους το 1074 και το 1093-94.
Το 1098, κατά την Πρώτη Σταυροφορία , ανακτήθηκε από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α ‘ .
Τον 11ο έως τον 15ο αιώνα μ.Χ., ήταν η έδρα του κυβερνήτη και του στρατιωτικού διοικητή του θέματος των Θρακησίων . (Το Θέμα Θρακησίων ήταν στρατιωτική διοικητική διαίρεση του Βυζαντίου. Συμπεριελάμβανε τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, περιοχές της Ιωνίας, όλη τη Λυδία, και τμήματα της Φρυγίας και την Καρία. )
Ήταν το κέντρο πολλών εξεγέρσεων κατά των βυζαντινών αυτοκρατόρων.
Το 1182, με επικεφαλής τον Ιωάννη Κομνηνό Βατάτζη και το 1188-1205 ή το 1206, με επικεφαλής τον Θεόδωρο Μαγγάφα , έναν τοπικό κυβερνήτη από την Φιλαδέλφεια,που κινήθηκε εναντίον του Ισαάκ Β Αγγέλου
Η πόλη ευημερούσε τον 13ο και 14ο αιώνα. όντας μια Γενουάτικη εμπορική αποικία. Η Φιλαδέλφεια ήταν μια ανεξάρτητη και ουδέτερη πόλη κάτω από την επιρροή των Λατίνων Ιπποτών της Ρόδου
Μέχρι τον 14ο αιώνα, η πόλη περιβάλλεται από τα τουρκικά εμιράτα, αλλά διατηρεί την ονομαστική υπακοή στον βυζαντινό αυτοκράτορα. Η πόλη παρέμεινε ευημερούσα μέσω του εμπορίου και της στρατηγικής της θέσης. ,
Κατελήφθει το 1390 από τον σουλτάνο Bayezid I, μετά από μια παρατεταμένη αντίσταση, οπότε και όλες οι άλλες πόλεις της Ασίας Μικρά είχαν παραδοθεί στους Οθωμανούς.
Δώδεκα χρόνια αργότερα καταλήφθηκε από τον Ταμερλάνο το 1402
Ανακτήθηκε υπό τον Οθωμανό σουλτάνο Murad II

ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ
Στις ανασκαφές που έγιναν στη Φιλαδέλφεια βρέθηκαν ένα θέατρο και ένας ναός που χρονολογείται στη Ρωμαϊκή περίοδο. Κατά τη διάρκεια των εκσκαφών που πραγματοποιήθηκαν στο θέατρο, ένα μεγάλο μέρος της σκηνής (σκηνικό κτίριο) και ένα μικρό μέρος του σπηλαίου (καθιστικό) έχει έρθει στο φως της ημέρας. Από τον ναό, ο οποίος θεωρείται ότι κατασκευάστηκε τον 2ο αιώνα, έχουν φθάσει σήμερα μόνο η βάση και μερικά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά τετράγωνα.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά μνημεία της πόλης είναι η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, . Η βασιλική που κατασκευάστηκε τον 6ο αιώνα υποβλήθηκε σε επισκευές στις μεταγενέστερες περιόδους.
Ένα άλλο κτίριο που βρέθηκε κατά τις ανασκαφές είναι μια πόρτα εισόδου αποκαλούμενη “Ανατολική πόρτα” που ανήκει στα βυζαντινά τείχη της πόλης. Η πόρτα που προστατεύεται από δύο πύργους, μία από τις οποίες έχει ημικυκλική και η άλλη έχει ορθογώνιο σχέδιο, έχει κλείσει κατά τη διάρκεια των τουρκικών επιθέσεων και δεν έχει χρησιμοποιηθεί από εκείνη την ημερομηνία.
Η αρχαία πόλη είχε ένα μεγάλο τείχος πλάτους 3 μέτρων και ύψους 22 μέτρων.
Υπήρχαν μέχρι το 1922 δύο μεγάλες είσοδοι, μια είσοδος από το μέρος των Χριστιανών και η άλλη από το μέρος των Τούρκων
Από αυτό σώζονται σήμερα ελάχιστα τμήματα
Ένα μεγάλο κομμάτι της πόλης σήμερα , που βρίσκεται προς την πλευρά της Μαγνησίας
καλύπτει την αρχαία πόλη και δεν έγιναν ανασκαφές

ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η Φιλαδέλφεια περιλαμβάνεται μεταξύ των επτά εκκλησιών που γράφει ο Ιωάννης στο βιβλίο της Αποκάλυψης
Συνιστούσε την έδρα μιας από τις παλαιότερες επισκοπές της Μικράς Ασίας, η οποία υπήρχε ήδη από την Αποστολική εποχή (1ος αιώνας μ.Χ.).
Κατά , την Πρώιμη και τη Μέση Βυζαντινή περίοδο ήταν ενταγμένη στην εκκλησιαστική επαρχία Λυδίας και ήταν εξαρτημένη από την πρωτεύουσά της, τις Σάρδεις.
Αποσπάστηκε από τη μητρόπολη Σάρδεων και αναδείχθηκε σε έδρα μητρόπολης κατά την περίοδο της βασιλείας του Ισαακίου Β’ Αγγέλου (1185-1195) και έλαβε αρχικά την 86η θέση μεταξύ των Μητροπόλεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Από τα μέσα του 14ου αιώνα συγχωνεύεται με τη Μητρόπολη Φιλαδέλφειας και η Μητρόπολη Σάρδεων.
Ο Μητροπολίτης Φιλαδέλφειας προβιβάζεται στην 6η θέση (η οποία ανήκε πριν στον Σάρδεων) και τιτλοφορείται εφεξής “υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Λυδίας”.
Η επαρχία Φιλαδέλφειας στη Λυδία της Μικράς Ασίας απετέλεσε Πατριαρχική Εξαρχία και υπήχθη απευθείας στον Οικουμενικό Πατριάρχη για να συγχωνευθεί μετά από λίγο με τη Μητρόπολη Εφέσου.
Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι το 1712 οπότε επαναφέρθηκε η έδρα της Μητροπόλεως στη Φιλαδέλφεια της Λυδίας και αποδόθηκαν οι ενορίες που είχαν υπαχθεί στη Μητρόπολη Εφέσου.
Στις 13 Μαρτίου 1924 με απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου αποκαταστάθηκε στις εν ενεργεία Μητροπόλεις η Μητρόπολη Σάρδεων, η οποία είχε συγχωνευθεί με τη Μητρόπολη Φιλαδέλφειας. Στις 17 Οκτωβρίου του 1928 δόθηκε στο Μητροπολίτη Σάρδεων ο τίτλος του “υπερτίμου και εξάρχου πάσης Λυδίας” ο δε Μητροπολίτης Φιλαδελφείας περιορίστηκε εφεξής στον τίτλο του “υπερτίμου και εξάρχου Λυδίας”.

ΟΙ ΝΑΟΙ ΤΗΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ
Υπήρχαν 25 εκκλησίες αλλά λειτουργούσαν μόνον οι 5 που αντιστοιχούσαν και στις
πέντε ενορίες,που υπήρχαν στην πόλη πριν το 1922
1.Αγίου Παντελεήμονα,
2.Παναγίας,
3.Αγίου Γεωργίου, όπου υπήρχε και η Μητρόπολης Ο Άγιος Γεώργιος ήταν μια παλιά εκκλησιά που κατά την περίοδο του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου από το Αιδίνιον έκτισε έναν περίλαμπρο μητροπολιτικό ναό
4.Αγίας Μαρίνης, και
5. Των Ταξιαρχών..
Ο Άγιος Ιωάννης δεν λειτουργούσε είχε καταστραφεί.

ΠΑΙΔΕΙΑ
Η Χριστιανική κοινότητα της Φιλαδέλφειας είχε για την εκπαίδευση των παιδιών της
α’) Πλήρες Ελληνικό Σχολείο Αρρένων,
β’) Δημοτική Σχολή Αρρένων, στην οποία φοιτούσαν 170-180 μαθητές.
γ’) Σχολή Θηλέων εξατάξιος, με 120-130 μαθήτριες.
δ’) Νηπιαγωγείον, με 240-250 παιδιά,το οποίο είχε ιδρυθεί το 1883 και βοήθησε ιδιαίτερα στην διάδοση της Ελληνικής γλώσσας
Τα έξοδα για την λειτουργία των σχολειών καλυπτόταν από τους τόκους της περιουσίας που κληροδότησαν οι αδελφοί Πανταλέων και Γεώργιος Θεολόγος και από συνδρομές της Κοινότητος.
Τα αποκαλούσαν «Θεολόγεια Σχολεία» μια και από το 1817 , όταν ο Χατζή Γεωργίου Θεολόγος τα συνέστησε και στην συνέχεια τα 3 παιδιά του Γεώργιος , Μιχαήλ και και Πανταλέων τα, ανακαίνισαν και έκτοτε μέχρι την Μικρασιατική καταστροφή λειτουργούσαν

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ
Από του έτους 1880 υπήρχε Σωματείον υπό το όνομα «Φιλόμουσος Αδελφότης», που βοηθούσε την λειτουργία των σχολείων και παρείχε βοήθεια σε φτωχούς χριστιανούς στις γιορτές..
Τα μέλη του σωματείου Σωματείου, ανερχόταν σε 100 περίπου και συνείσφεραν οικονομικά κάθε χρόνο για τις προσπάθειες του σωματείου που στηριζόταν και σε έσοδα από το κληροδότημα του Μιχαήλ Θεολόγου και άλλων συμπολιτών

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Η Φιλαδέλφεια ήταν γνωστή για την παραγωγή κρασιού από την αρχαιότητα
Τα προϊόντα της γύρω περιοχής περιλαμβάνουν ακόμη τις σταφίδες και τα φρούτα.
Η πόλη καλλιεργούσε μουριές και εξέτρεφε μεταξοσκώληκες παράγοντας μετάξι και κατασκεύαζε πολύχρωμα μεταξένια υφάσματα
Είχε συγχρόνως κατασκευή δερμάτινων ειδών
.
ΔΙΩΞΕΙΣ
Ο Ελληνικός στρατός κατέλαβε την πόλη κατά τη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού πολέμου (1919-1922)Με την κατάρρευση του μετώπου το 1922 ο Τουρκικός στρατός κατέλαβε και έκαψε την Φιλαδέλφεια . και από τον εμπρησμό χάθηκαν 3000 ζωές
Το επιβεβαιώνει ο Αμερικανός πρόξενος Τζορτζ Χόρτον έγραψε στα απομνημονεύματά του σχετικά με τις τακτικές του τουρκικού στρατού για την καύση κάθε Ελληνικής πόλης που εισήλθαν και κορυφώθηκε δε με τη μεγάλη φωτιά της Σμύρνης.
Οι Τούρκοι θέλοντας να αποσείσουν την ευθύνη της καταστροφής της πόλης το ρίχνουν στον Ελληνικό στρατό.

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Οι πρόσφυγες απο την Φιλαδέλφεια εγκαταστάθηκαν σε διάφορα μέρη της Ελλάδος αλλά και δημιουργήθηκαν 2 οικισμοί που πήραν το όνομα της

Η ΝΕΑ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
Ένα που ήταν προάστιο της Αθήνας , Νέα Φιλαδέλφεια , ονομάζεται από τους Έλληνες πρόσφυγες από το Αλαχεχίρ που εγκαταστάθηκαν εκεί μετά τον πόλεμο και την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1923.
και την μικρότερη

ΝΕΑ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η Νέα Φιλαδέλφεια βρίσκεται στα όρια του νομού Θεσσαλονίκης με το νομό Κιλκίς. Είναι κτισμένη στις δυτικές όχθες του Γαλλικού ποταμού και νοτιοανατολικά της λίμνης Πικρολίμνη. . Επί τουρκοκρατίας η περιοχή ήταν τσιφλίκι Τούρκου μπέη και το χωριό ονομαζόταν Νάρες. Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την ανταλλαγή πληθυσμών, εγκαταστάθηκαν από το 1922 μέχρι το 1929 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία ενώ το 1927 έρχονται πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία. Οι κάτοικοί του ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία.

Η ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ
Η σημερινή πόλη, με το όνομα Αλάσεχιρ, έχει πληθυσμό 45.000 κατοίκων. Στην Τουρκία, το όνομα της πόλης είναι σχεδόν συνώνυμο της σουλτανίνας, που παράγεται εκεί και είναι το πιο διάσημο

Ένα σχόλιο στο άρθρο “Αλησμόνητες πατρίδες: Φιλαδέλφεια, η πόλη της αρχαίας Λυδίας στη σημερινή Τουρκία – Του Σταύρου Καπλάνογλου

Σχολιάστε

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.