Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:
Η ΧΑΡΤΑ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ( 1790 )
Η Χάρτα του Ρήγα που επιβεβαιώνει την ύπαρξη της Τύρισσας δίπλα στην Κόζιανη= Κοζάνη ( αυθεντικό της αντίγραφο που βρίσκεται στην βιβλιοθήκη της Κοζάνης από το 1851 )
Τυπώθηκε από τους Σιατιστινούς αδελφούς Μαρκίδες Πούλιου.
Ο Ρήγας χρησιμοποίησε τον χάρτη της αρχαίας Ελλάδος του Delisle, και όχι της συγχρόνου εποχής του ή της βυζαντινής εποχής, σκόπιμα διότι προσπάθησε να αντικαταστήσει την μέχρι τότε ονοματολογία της οθωμανικής πολιτικής διαίρεσης καθώς και τα τοπωνύμια, στα οποία έδωσε τα αρχαία ελληνικά ονόματα.
Σε αρκετά τοπωνύμια πρόσθεσε και τη σύγχρονη της εποχής του ονομασία, σε αυτή την περίπτωση υπάγεται και η χρησιμοποίηση του ονόματος της Κοζάνης,(Κόζιανη την έλεγαν εκείνη την εποχή και υπήρχε πολυπληθείς παρουσία στην Βιέννη Κοζανιτών με εμπόρους ,επιστήμονες ,φοιτητές και άλλους.
Ο χάρτης της αρχαίας Ελλάδος του Delisle ήταν διαιρεμένος σε επαρχίες και τοπαρχίες και με τοπωνύμια της τότε εποχής.
Ο Ρήγας δεν ταξίδεψε για να σχεδιάσει τη Χάρτα του, αλλά απλά χρησιμοποίησε τους πρότυπους χάρτες.
Ανευρέθηκαν οι πρότυποι χάρτες, τους οποίους ο Ρήγας χρησιμοποίησε για το σχεδιασμό της Χάρτας της Ελλάδος. Είναι
Α. Ο χάρτης της αρχαίας Ελλάδος του Guil. Delisle,
Β. Ο χάρτης Graeciae Antiquae Tabulae Nova, Παρίσι 1707
Γ. Ο χάρτης του Rizzi Zannoni, Carte de la partie septentrionale de l’empire Otoman…Paris 1774.
Στην Χάρτα του Ρήγα δείχνει την Tύρισσα, Δυτικά της Κόζιανις (Κοζάνης ) και πολύ κοντά ,την Mίεζα Νοτιοανατολικά της Τύρισσας ΚΑΙ την Βέροια Βορειοανατολικά της .
ΟΙ ΔΥΟ ΧΑΡΤΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΕ ΔΙΤΟΜΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ
Το 1995 ο εκδοτικός οίκος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ εξέδωσε εν δίτομο έργο 600 περίπου σελίδων συνολικά για λογαριασμό της εφημερίδος ΕΘΝΟΣ
Αος.Τόμος Μακεδονία-Ιστοριά.,
Βος.Τόμος Μακεδονία -Αρχαιολογία – Πολιτισμός
Υπό την γενική εποπτεία του αειμνήστου Καθηγητού της αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Αθ. Παλίουρα
Προλογίζει ο γνωστός αρχαιολόγος και καθηγητής του πανεπιστημίου του Μπρίστολ N.G.I HAMMOND στην σύνταξη του έργου συμμετέχουν 23 καθηγητές κυρίως πανεπιστημίων
1ος ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ
Στον πρώτο τόμο και στην 22η σελίδα υπάρχει ένας χάρτης της αρχαίας Μακεδονίας οπού στην θέση της σημερινής Κοζάνης υπάρχει η αρχαία Τύρισσα διακρίνεται ακόμη η Αιανή ,η Εράτυρα , το Άργος Ορεστικό η Βέροια και τα βασίλεια που υπήρχαν στην Άνω Μακεδονία.τον 4ο αιώνα π.Χ. Ελίμεια ,Ορεστίς,Πελαγονία,Λυγκιστής, Εορδαίας
Ο χάρτης είναι γραμμένος στα Ελληνικά. και δεν αναφέρεται το όνομα του δημιουργού
2ος ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΤΟ 450 π.Χ. ΣΤΙΣ ΑΙΓΕΣ
Σε ένα άλλο χάρτη δείχνει την μετακίνηση των Μακεδόνων από τη Ορεστίδα στις Αιγές μέσα από την κοιλάδα του Αλιάκμονα διακρίνουμε:
Την Τύρισσα στην θέση που είναι σήμερα η Κοζάνη ΄
Η Mίεζα Δεν υπάρχει εμφανίζεται μόνον το Κίτιον στην θέση της Νάουσσας.
Την Βέροια Β.Α.της Τύρισσα .
Τις Αιγές Β.Α της Τύρισσα στην θέση της Έδεσσας
Την πόλη Λύνγος Στην παραλία της Μικρής Πρέσπας
Την Αιανή Ν.Δ. της Τύρισσα
Την Εράτυρα Ν.Δ της Τύρισσα και
Το Άργος Ορεστικόν Β.Δ της Τύρισσα
Ο ΣΤΕΦ.ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ ΓΡΑΦΕΙ ΠΡΙΝ 14 ΑΙΩΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΡΙΣΣΑ ΤΗΝ ΕΛΙΜΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΤΥΡΡΗΝΟΥΣ
Αναφορά για την πόλη της Τύρισσα γίνεται στο βιβλίο ΑΙΑΝΗ που εξέδωσε το 1974 ο αείμνηστος δάσκαλος Κ. Σιαμπανόπουλος , χωρίς όμως να προσδιορίζει την θέση της αναζητώντας τον ιδρυτή της Ελίμειας και της Αιανής
Παραθέτει αναφορές Θουκυδίδη-Στ. Βυζάντιου κ.α.
Ιδού τι γράφει στο βιβλίο το 1974 ο αείμνηστος Κ. Σιαμπανόπουλος:
“1. Ίδρυσις της πόλεως
Αιανή, πόλις Μακεδονίας από Αιανού παιδός Ελύμου του βασιλέως των Τυρρηνών , μετοικήσαντος εις Μακεδονία· το εθνικόν Αιαναίος”.
Τα ίδια ακριβώς στοιχεία αναφέρονται και στο λεξικό “Σουιδάς”,το οποίο γράφτηκε προς το τέλος του 10ου αιώνα. Και συνεχίζει,
“Ώστε, σύμφωνα με τας ιστορικάς αυτάς πηγάς, ιδρυτής της πόλεως Αιανής υπήρξεν ο μυθικός ήρως Αιανός, ο υιός του επίσης μυθικού ήρωος Ελύμου, βασιλέως των Τυρρηνών που έκτισε την πόλιν ”Ελίμεια” την πρωτεύουσαν της Ελιμιώτιδος”.
Τοποθετεί μάλιστα ο ίδιος την ίδρυση της Αιανής γύρω στο 1100 π.Χ. και θεωρεί σωστό αυτό που γράφει ο Σ. Βυζάντιος, ότι η περιοχή ήταν πυκνοκατοικημένη 50-60 χρόνια μετά τον Τρωικό πόλεμο.
Μεταφέρει και σημαντικό για την έρευνα μας απόσπασμα απο το βιβλίο του ”Εθνικά” του Στ. Βυζάντιου
”Κατά την μυθολογία το όνομα της Ελίμειας οφείλεται στον πρώτο οικιστή της Ελίμεια τον ήρωα ΄΄Ελυμον η Ελυμαν βασιλέα των Τυρρηνών η Τυρσινών οι οποίοι κατοικούσαν στην προϊστορική πόλη Τύρισσα ”
Να σημειώσουμε ότι το Ελληνο-Αγγλικό λεξικο των Henry George Liddeli,Robert Scott ι που τυπώθηκε τον 19ο αιώνα γράφει :
”Οι Τυρρηνοί (Μακεδονία ), προελληνικός Πελασγικός λαός της Δυτικής Μακεδονίας”
ΦΙΛΟΞΕΝΟΣ ΣΙΜΙΑ ΤΥΡΙΣΣΑΙΟΣ
”Ο πρώτος γνωστός Κοζανίτης μετανάστης”
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον με επιτύμβια στήλη που υπάρχει στο μουσείο της Βέροιας μια και επιβεβαιώνει την ύπαρξη της πόλης Τύρισσα και τον πρώτο γνωστό Τυρισσαίο
Το σχετικό video αρχείου που παραθέτουμε έχει παρουσιαστεί στην τηλεόραση του FLASH-TV το 2013
Εκεί παρουσιάζαμε λεπτομέρειες την επαλήθευση της ύπαρξης της Τύρισσα στην θέση της Κοζάνης με τους 3 προαναφερόμενους χάρτες , αποσπάσματα από το βιβλίο του Κ.Σιαμπανόπουλου για την Αιανή που αναφέρει την Τύρισσα,τίτλους βιβλίων με αναφορά επίσης στην προίστορική πολη και μια επιτύμβια στήλη που βρίσκεται στο μουσείο της Βέροιας και δείχνει ένα Τυρισσαίο με την γυναίκα του , στην προμετωπίδα της στήλης υπάρχει η επιγραφή – ΦΙΛΟΞΕΝΟΣ ΣΙΜΙΑ ΤΥΡΙΣΣΑΙΟΣ
