Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
Η Κύζικος ήταν ένα νησί που βρισκόταν στην θάλασσα της Προποντίδος και ανήκε στο σύμπλεγμα των νησιών του Μαρμαρά, κατά την αρχαιότητα
Σε αυτό βρισκόταν μια μεγάλη προϊστορική πόλη με το ίδιο όνομα, η Κύζικος που άνηκε στη Μικρά Φρυγία (Μυσία), που βρισκόταν στα βορειοδυτικά της Τρωάδας.
Τα ακριβή όρια της Μυσίας είναι δύσκολο να καθοριστούν.
Τα Φρυγικά σύνορα κυμαίνονταν ανάλογα με τις ορέξεις και τις κατακτήσεις γειτονικών λαών.
Το αρχαίο νησί χωριζόταν από την απέναντι ξηρά, με μια στενή λωρίδα θάλασσας (Ο Πορθμός).
Όμως ένας ισχυρός σεισμός έφερε γεωλογικές μεταβολές και εξαφάνισε την λωρίδα της θάλασσας, ρίχνοντας μέσα χώματα και πέτρες, μετατρέποντας σε Ισθμό και το αποτέλεσμα το νησί,να γίνει χερσόννησος και προέκταση της Μ. Ασία, η Κυζικηνή Χερσόνησσος. Πιθανολογείται ότι αυτό έγινε στο μεγάλο σεισμό του 1063 μ.Χ., που έσβησε από τον χάρτη την προϊστορική πόλη.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Η έκτασή της είναι περίπου 300 τετραγωνικά χιλιόμετρα και υπάρχουν βουνά με ύψος 700-800 μέτρων, στις βόρειες και δυτικές περιοχές.
Το μεγάλο βουνό λέγεται ΔΙΝΔΥΜΟΝ ΟΡΟΣ, με υψόμετρο 805 μ., σε ένα πρώην νησί, με μήκος περίπου 20 χλμ και πλάτος 10, διαθέτοντας, στην κυριολεξία δαντελένιες ακτές , με περιφέρεια 62 ναυτικών μιλίων και ψηλότερο όρος το Δίνδυμο (Καπού-νταγ) στα 800 μέτρα, το οποίο έχει τριγωνικό σχήμα, με στρογγυλεμένες γωνίες.
Είναι πλούσιο σε υδάτινους πόρους και έχει κατοικηθεί από την αρχαιότητα.
Ο παλαιότερος γνωστός οικισμός στην περιοχή είναι ο Κύζικος, με 17.686 εκτάρια και δάση στα μισά.
Μεταξύ της γης, ο κόλπος Πάνορμου βρίσκεται ανατολικά και ο κόλπος Αρτάκης είναι στα δυτικά.
Η Κυζικηνή χερσόνησος (η Άρκτων νήσος των αρχαίων, τουρκ. Καπού-νταγί), το κέντρο βάρους της Μητρόπολης Κυζίκους.
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΔΙΑΝΟΙΞΗΣ ΤΟΥ ΙΣΘΜΟΥ ΤΟ 1957 ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΕΥΚΌΛΥΝΣΗ ΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ
Το 1957 η Γενική Διεύθυνση Κρατικών Υδραυλικών Έργων της Τουρκίας δημιούργησε τεχνητό κανάλι για τη διέλευση των πλοίων ,όμως με την πάροδο μικρού χρόνου το κανάλι έκλεισε και πάλι λόγω των κατολισθήσεων που συνέβησαν παρά την προσπάθεια εκ νέου διάνοιξης οι κατολισθήσεις χωμάτων συνεχίσθηκαν με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί, σήμερα απέμειναν τα ίχνη όντας πια ένας βάλτος που δεν μπορούν να διέλθουν πλεούμενα.
Αμμώδης ισθμός τη συνδέει με την ξηρά, μήκους ενός χιλιομέτρου, πλάτους 1.800 μέτρων και ύψους 5-10 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσα
Η ΠΡΟΑΙΩΝΙΑ ΚΑΤΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ-ΙΣΤΟΡΙΑ
Αρχαίοι συγγραφείς :
”Η Κύζικος ως οικήτορας είχε Πελασγούς, διότι ο Κύζικος, υιός του Απόλλωνος, βασιλεύς των εν Θεσσαλία Πελασγών, εκδιωχθείς υπό Αιολέων, έκτισε με τους υπηκόους του Πελασγούς εις την χερσόνησον της Ασίας πόλιν, εις την οποίαν έδωκε το όνομά του. ”
Οι άνθρωποι που ζούσαν εδώ στην αρχαιότητα λάτρευαν τη Μητέρα Θεά Κυβέλη Το όνομα της Κυβέλης ήταν Δινδυμήνη.
Σύμφωνα με την πεποίθηση τους, η θεά Μητέρα ζούσε στις ψηλότερες κορυφές, γι ‘αυτό κάλεσε Δίνδυμον, τον πιο μαγευτικό λόφο, με το ύψος των 803 μ.
Η Πλακία και η Σκυλάκη, ήταν δυο πόλεις στις οποίες κατοικούσαν Τυρρηνοί και βρισκόταν κοντά στην Κύζικο, στην Προποντίδα.
.Ήταν πόλεις των Πελασγών Τυρρηνων ενός προελληνικού λαού.
Ο Ηρόδοτος βεβαιώνει ότι η γλώσσα που μιλούσαν αυτοί οι Πελασγοί ήταν διαφορετική από εκείνη που μιλούσαν οι πληθυσμοί που κατοικούσαν γύρω τους και οπωσδήποτε ήταν βαρβαρική, δηλαδή μη ελληνική.
Το νησί το έλεγαν Αρκτόνησσο ( και σήμερα λέγεται Καπού Νταγ]. Χερσόνησσος του ERDEK .
Παλιότερα το έλεγαν Χερσόνησσο της του Κύζικου ή Κυζικηνή Χερσόνησσος
ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1923
Η χερσόνησος της Κυζίκου στις αρχές του 20ου αιώνα είχε συνολικά 17 χωριά (συνυπολογιζομένης και της Αρτάκης), εκ των οποίων τα 14 παράλια και τα 3 μεσόγεια.
Ο συνολικός πληθυσμός όλων ήταν 20.700 Έλληνες, 2.510 Τούρκοι, 1.000 Αρμένιοι, 500 Κιρκάσιοι, και λίγοι Εβραίοι και Αλβανοί.
Άλλη απογραφή δίνει, Σύνολο Ελληνες 26.350 τουρκοι2.720 Αρμένιοι 1000 συνολικός πληθυσμός 30050
Στις αρχές του 20ου αιώνα (μετά το 1913) η Μητρόπολη Κυζίκου περιλάμβανε τους κατωτέρω οικισμούς: α) Αρτάκη (Erdek) β) Βαθύ (Turan) γ) Γωνιά (Ocaklar) δ) Διαβατή (Çayağzı) ε) Δρακούντα (Doğanlar) στ) Καστέλλιον (Kestanelik) ζ) Κατάτοπος (Ormanlı) η) Κάτω Νεοχώριο (Aşağıyapıcı) θ) Άνω Νεοχώριο (Yukarıyapıcı) ι) Μηχανιώνα (Çakılköy) ια) Πέραμος (Karsiyaka) ιβ) Ρόδα (Narlı) ιγ) Λαγγάδα (Ballıpınar) ιδ) Χαράκι (İlhanköy) από τη σημερινή Επαρχία Erdek (Αρτάκης) του Νομού Balıkesir (Αδριανού Θηρών) ιε) Πάνορμος (Bandırma).
Υπήρχαν στα δυτικά παράλια της χερσονήσσου: η Αρτάκη, η Γωνιά, τα Ρόδα και το Χάρακι.
Στα βόρεια παραλία: Η Δρακούντα ,το Βαθύ,ο Κατάτοπος η Λαγκάδα η Διαβατή και το Καστέλλι .
Στην ανατολική παραλία: Η Μηχανιώνα , η Πέραμος , το Αρμενοχώρι και το Κάτω Καινούργιο Χωριό.
Στο εσωτερικό της χερσοννήσου ήταν: Το Επάνω Καινούργιο Χωριό ή το Καμπέρ Μπαχτσέ ή Γιαπουτζή-κιοϊ, το Χαμαμλί , και το 17 Κούκουρο. Περισσότερες πληροφορίες για κάθε πόλη και χωρίο θα δώσουμε σε επόμενες δημοσιεύσεις .
