Tη Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2016, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης άνοιξε δωρεάν για το κοινό, τα Αρχοντικά Πούλκως και Μαλιόγκα στη Σιάτιστα Κοζάνης, στο πλαίσιο της «Ημέρας για την προβολή του πολυσχιδούς έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας», που έχει καθιερώσει από το 2012 ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Η δράση με τίτλο «Ζωντανεύοντας τις μνήμες και τα μνημεία» έδωσε την ευκαιρία τόσο στο ευρύ κοινό όσο και στους μαθητές της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που τα επισκέφθηκαν, να ξεναγηθούν στα μνημεία -σταθμό της νεότερης ιστορίας του νομού μας, να θαυμάσουν την αρχιτεκτονική και τον εκπληκτικό διάκοσμό τους και να προσεγγίσουν βιωματικά το παρελθόν του τόπου τους.
Τα δύο αρχοντικά ανήκουν στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και έχουν αποκατασταθεί στο πλαίσιο Προγραμμάτων ΕΣΠΑ και Γ΄ ΚΠΣ.
Από τα μέσα του 18ου αι., «η αρχιτεκτονική της κατοικίας στο νομό Κοζάνης γνωρίζει μεγάλη άνθηση αντανακλώντας την οικονομική ευμάρεια, η οποία συμπίπτει με την εμφάνιση της νέας αστικής τάξης των εμπόρων, και την μεγάλη οικονομική ανάπτυξη πολλών πόλεων. Η Κοζάνη, η Σιάτιστα, η Εράτυρα, το Τσοτύλι, το Βελβεντό, και πολλά από τα χωριά του Βοΐου, όπως ο Πεντάλοφος και η Αγία Σωτήρα, έχουν να επιδείξουν εξαίρετα αρχιτεκτονικά δείγματα της εποχής εκείνης.
Στη Σιάτιστα, η οποία συγκροτείται από δύο πολεοδομικούς ιστούς, έχουν καταγραφεί περίπου 100 αρχοντικά, που ανάγονται στον 18ο και 19ο αι. Τα αρχοντικά της θεωρούνται τα ωραιότερα. Τα σπουδαιότερα χρονολογούνται μεταξύ 1740-1780. Όλα είναι κτισμένα με το ίδιο περίπου σχέδιο και την ίδια εσωτερική διαρρύθμιση, με μεγάλο εμβαδόν και ύψος. Αποτελούνται από υπόγειους και ημιυπόγειους χώρους, το μεσοπάτωμα και τον όροφο. Χαρακτηριστικό στοιχείο η μεσιά που αποτελεί ένα είδος εσωτερικής αυλής και τα κλειστά σαχνισιά. Ο πλούσιος διάκοσμος στο εσωτερικό τους με βιτρώ, τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτα, δημιουργεί μια βαριά και επιβλητική ατμόσφαιρα, με στοιχεία από την παράδοση της εκκλησιαστικής μεταβυζαντινής τέχνης, την ισλαμική και την ευρωπαϊκή τέχνη – μπαρόκ και ροκοκό – ενώ μετά τον 19ο αι. είναι εμφανής η επίδραση του νεοκλασικισμού.
Το Αρχοντικό Αργυριάδη – Μαλιόγκα βρίσκεται στη συνοικία Χώρα. Μαζί με του Νεραντζόπουλου καθώς και δύο παράσπιτα και κτιστό περίβολο, αποτελούν μία οικιστική ενότητα τυπική του παλαιού πολεοδομικού ιστού της Χώρας. Το αρχοντικό κτίστηκε πιθανόν το 1759. Διατηρεί αξιόλογες τοιχογραφίες.
Το αρχοντικό Πούλκως (ή Πουλκίδη) βρίσκεται στη συνοικία Γεράνεια. Σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται πάνω από την είσοδο άρχισε να χτίζεται το 1752. Φέρει εξαιρετικό γραπτό διάκοσμο, βιτρώ και ξυλόγλυπτα. Εκπληκτικής τέχνης είναι και οι γύψινες διακοσμήσεις στα τζάκια του αρχοντικού.»
