Η Κοζανίτικη Αποκριά με κύριο χαρακτηριστικό της τους Φανούς ανήκει στη χορεία των εθίμων του Αγροτικού Καρναβαλιού, μαζί με τα Μπουμπουσιάρια της Εράτυρας και της Σιάτιστας, τα Ραγκουτσάρια της Καστοριάς, τους Γενίτσαρους και τις Μπούλες Νάουσας , τους Κουδουνοφόρους του Βόλακα Δράμας, τους Κουδουνοφόρους του Σοχού, τους Αγάδες της Χίου, τους Γέρους της Σκύρου, τους Ρογκατσάρηδες της Μελίκης Ημαθίας, τα Καρναβάλια της Αγιάσου κι ένα σωρό άλλες εκδηλώσεις του λαϊκού πολιτισμού. Αυτού του είδους οι γιορτές με τις ζωόμορφες μεταμφιέσεις, που διαθέτουν βαθιές ρίζες και παράδοση αιώνων σ’ αυτόν τον τόπο, εξακολουθούν να εμφανίζονται και σήμερα με μεγάλο δυναμισμό, αποδεικνύοντας τη δύναμη και τη μακροβιότητα τους.
Κοινό χαρακτηριστικό των περισσοτέρων τα κουδούνια, που με το θόρυβό τους έδιωχναν το κακό και καλούσαν τη γη να ξυπνήσει και να αρχίσει να δίνει τους καρπούς της. Την αμφίεση αυτήέφεραν και πρόγονοι της σημερινής Κοζανίτικης Αποκριάς, τα Ρογκατζιάρια, που ντυμένα με πανοπλίες και θώρακες από άχυρα και ουρές αλεπούς όπως και ξύλινες προσωπίδες με μορφή γοργόνας, εμφανίζονταν μέσα στο δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων. Η μεταφορά του εθίμου λίγο πριν τη Σαρακοστή έγινε το 1862 με απόφαση του Βαλή του Μοναστηρίου γιατί σύμφωνα με το θρύλο που είναι γνωστός ως «της Μπίλιως τα νημόρια» μετά από άγρια συμπλοκή ανάμεσα σε δυο αντίπαλες ομάδες από Κουδουνοφόρους – Ρογκατζάρια αλληλοσκοτώθηκαν δυο αδέλφια.
Στόχος του Οργανισμού Αθλητισμού, Πολιτισμού και Νεολαίας Δήμου Κοζάνης είναι να συντελέσει στη διατήρηση της ουσίας των Αποκριάτικων εθίμων, να θυμίσει τις αγροτικές τους ρίζες, αλλά και να σφυρηλατήσει νέες σχέσεις πολιτιστικών ανταλλαγών με όλους τους ομίλους του αγροτικού καρναβαλιού για να καταλάβουμε καλύτερα τις ρίζες μας και για να αναπτύξουμε νέα δυναμική.
Στο πλαίσιο αυτό μετά από πρόσκληση του Δήμου Λαγκαδά Θεσσαλονίκης δεχτήκαμε φέτος να πάρουμε μέρος στην πρώτη παρέλαση αγροτικού καρναβαλιού του Βορειοελλαδικού χώρου που οργανώθηκε την 1η Φλεβάρη στο Σοχό Θεσσαλονίκης, και χάρη στη συνεργασία που δρομολογήθηκε ανάμεσα στους δυο Δήμους αποδέχτηκαν κι αυτοί με τη σειρά τους να συμμετάσχουν στην έναρξη του Κοζανίτικου Καρναβαλιού.
Οι όμιλοι των Φανών κρατούν σταθερά εδώ και πολλά χρόνια ιδιαίτερη τιμητική θέση στα Αποκριάτικα Δρώμενα της Κοζάνης. Στη διάρκεια του δωδεκαημέρου θα παρελάσουν δυο φορές, μία την ημέρα του Φανού τους και μια την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς και μέσω των χορευτικών τους θα εμφανιστούν σε πολλές άλλες. Δεν κρίθηκε απαραίτητο να ξαναβγούν και στην έναρξη της Κοζανίτικης Αποκριάς οργανωμένοι σε παρέλαση με τα λάβαρα τους. Αφενός για να μη θεωρηθεί η κίνηση αυτή αντίπραξη στο Φανό «Πηγάδι απ΄του Κειραμαριό», που ανάβει την ίδια ημέρα, αφ’ ετέρου γιατί παρόμοιες προσκλήσεις του παρελθόντος είχαν πολύ μικρή επιτυχία.
Έτσι με βασικό στόχο την τόνωση της επίσημης έναρξης της Κοζανίτικης Αποκριάς, η οποία εδώ και πολλά χρόνια ξεκινούσε απλά με τα χορευτικά της κεντρικής εξέδρας αποφασίστηκε για φέτος να οργανωθεί μια μικρή (μέχρι 80 άτομα το πολύ) αλλά εκκωφαντική εναρκτήρια παρέλαση στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, πεζόδρομους και αγορά. Μέρες πριν και με όλους τους τρόπους (ΜΜΕ, fb, με προφορικές προσκλήσεις κλπ) κλήθηκαν να συμμετάσχουν σ’ αυτήν όλοι όσοι ήθελαν, άνθρωποι των Φανών και μη, μεταμφιεσμένοι ή όχι, άλλοι με χάλκινα κι αντιριά κι άλλοι με μάσκες και κουδούνια. Ο στόχος της πρωτοβουλίας αυτής επετεύχθη και με το παραπάνω, αν κρίνουμε από τις γενικότερες θετικές εντυπώσεις που άφησε και το ότι κατάφερε να ζωντανέψει την πόλη, την παγωμένη από το κρύο και την κρίση.
Του χρόνου να ‘μαστε καλά θα έχουμε και άλλες συνεργασίες.
Ευχαριστούμε όσους ανταποκρίθηκαν στη μικρή αλλά δυναμική εναρκτήρια παρέλαση της Κοζανίτικης Αποκριάς και βοήθησαν στη φιλοξενία των καλεσμένων μας:
Τους κουδουνοφόρους του Σοχού και τον πολιτιστικό όμιλο γυναικών που τους συνόδεψε
τους ανθρώπους των Φανών Λάκκους τ’ Μάγγαν΄ και Παύλου Μελά
τον Καστοριανό Πρόεδρο της Εταιρείας Τουρισμού Δυτικής Μακεδονίας και Περιφερειακό Σύμβουλο, κ. Παναγιώτη Κόττα και τις συνοδούς του,
τα παιδιά του Συμβουλίου Νεολαίας
τους καταστηματάρχες του κέντρου της Κοζάνης για τα κεράσματα που μας πρόσφεραν καθώς περνούσαμε μπροστά από τα μαγαζιά τους
το Φανό Πηγάδ’ απ’ του Κεραμαριό που κατέπληξε με την φιλοξενία του τους κουδουνοφόρους του Σοχού
την κ. Τασούλα Πατιό, πρόεδρο των Φίλων της Παράδοσης, για την προσφορά κοζανίτικων σπιτικών κιχιών στους ξένους επισκέπτες
και τέλος τους ανθρώπους της πόλης που μας γέμισε αγκαλιές κι ευχές για δύναμη και επιτυχία των προσπαθειών μας
Καλή Συνέχεια !