Άλλα Ονόματα : Φυλακαι ή Μίεζα ; Λουτρόν ,Σέρβλια , Σέρβια
Τα Σέρβια είναι η κοντινή μαρτυρική πόλη που για αιώνες ξεχώριζε στην περιοχή μετά την εξαφάνιση της πόλης που υπήρχε στην θέση της Κοζάνης της Τύρισσας και βεβαίως της πρωτεύουσας της Ελίμειας της Αιανής
Τα Σέρβια υποβαθμίσθηκαν μετά την αναγκαστική εγκατάλειψη των κάτοικων ,λόγω της καταπίεσης που υφίσταντο από τους Οθωμανούς κατά την διάρκεια της παρουσίας τους που τα είχαν κάνει έδρα του δήμου (Καζά )της περιοχής και βεβαίως μετά την απελευθέρωση της περιοχής από τον Ελληνικό στρατό το 1912 ,την σφαγή από τους Τούρκους κατά την υποχώρηση τους έχοντας προηγηθεί το 1745 η απομάκρυνση της έδρας της Μητρόπολης και βεβαίως ο καθορισμός ως έδρας του νομού της Κοζάνης μετά την απελευθέρωση το 1912.
Η σφαγή για τους Σερβιώτες επαναλήφθηκε και με την Γερμανική κατοχή 1940-1944
*Ο πρώτος που έγραψε για τα Σέρβια και την σύγκρινε με την Κοζάνη ήταν ο Χ.Μεντάνης το 1815 έγραφε :
<< Η Κοζάνη ήταν μικρά κόμη …Πόλης δε ακουστή σε αυτό το μέρος ήταν τα Σέρβια προς το νότιον της Κοζάνης κατοικούμενη από Έλληνες ……….
Οι κάτοικοι των φρουρίων Σταριδώλων και Δρεπάνου μετά την καταστροφή του διασκορπιστήκαν εκτός του φρουρίου των Σερβίων η οποία ήδη διασώζεται .
Η Κοζάνη σιγά σιγά άρχισε να αυξάνει και αναδειχθεί σε βαθμό κεντρικής πολιτείας μεταξύ πολλών χωρίων και οι κάτοικοι της να ασχολούνται σε επικερδείς επιχειρήσεις….. >>
* Tο 1872 ο ιατρός Κ.Γ. Γουναρόπουλος στο περιοδικό «Πανδώρα» έγραψε :
<< Η Κοζάνη κατά την άλωση του Βυζαντίου ήταν μια μικρή πόλη, στη χώρα πόλη ακουστή ήταν τα Σέρβια, >>,
*Αργότερα για το ίδιο θέμα θα αναφερθεί και Π. Λίουφης
<<… Μέτα την κατάσταση των εξ Ηπείρου γνωστοί γενόμενου του νέου οικισμού πάρα του προϋπάρχοντος άσημου συνοικισμού στην θέση Τρίδενδρον 18 περίπου οικογενειών εκ Σερβίων πόλεως μεγάλης και πολυάνθρωπου φλέγοντες την πίεση ήρθαν μετά από μερικά χρόνια,,,,, >>
ΘΕΣΗ
Τα Σέρβια βρίσκονται σε απόσταση 28 περίπου χλμ νοτιοανατολικά της πόλεως της Κοζάνης η εναλλακτική διαδρομή μεσώ Αιανής είναι 47 χλμ
Τα Σέρβια απέχουν 146 χλμ από την Θεσσαλονίκη και 97 χλμ από την Λάρισσα .
ΟΝΟΜΑ
— ΜΙΕΖΑ ?
Το όνομα Μίεζα στην αρχαιότητα πολύ πιθανόν να ίσχυε για τα Σέρβια ή το Βελβενδό ή για μια πόλη που βρισκόταν ανάμεσα τους .
Η Μακεδονική πόλη της Μίεζας ιδρύθηκε μάλλον κατά τον 7ο αι. π.Χ.
Η πόλη αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τα κλασικά και Ελληνιστικά χρόνια (4ος-3ος αι. π.Χ.). Την περίοδο αυτή και κυρίως αμέσως μετά την μεγάλη εκστρατεία που έφερε τους Μακεδόνες στα πέρατα του κόσμου η Μίεζα φθάνει στην μέγιστη ακμή της. Ο σημαντικότερος κάτοικός της που γνωρίζουμε από την ιστορία υπήρξε ο Πευκέστας. Ήταν από τους στενούς συνεργάτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πιθανώς ήταν και συνομήλικος του Μακεδόνα βασιλιά. Ίσως μάλιστα είχε διατελέσει κι αυτός μαθητής του Αριστοτέλους στο Νυμφαίον της Μίεζας.
Η Μίεζα πήρε το όνομά της από τη Μίεζα, στην αρχαία Μακεδονική μυθολογία, κόρη του Βέρη και αδελφή του Όλγανου και της Βέροιας.
Εκεί βρισκόταν το σπίτι του Πευκέστα, εταίρου του Μέγα Αλέξανδρου.
Οι μαθητές, που εκπαιδεύτηκαν στη Μίεζα, περιλαμβάνουν τον Ηφαιστίωνα, τον Πτολεμαίο Α’ Σώτηρ, τον Κάσσανδρο και τον Κλείτο τον Μέλα.
–Φυλακαί ;
Έχει επικρατήσει μετά τα μέσα του 19ου αιώνα η άποψη ότι στην θέση που σήμερα βρίσκονται τα Σέρβια υπήρχε η αρχαία πόλη Φυλακαί
Αν κάποιος σήμερα αναζητήσει στο διαδίκτυο την πόλη Φυλακαί διαβάζει : << Η Φυλακή η Φυλάκες (Φυλακαί) ήταν αρχαία πόλη στην ορεινή Πιερία της Μακεδονίας, στο ποτάμι Αλιάκμονα, βόρεια της Βάλλας (Ουαλλάι ) >>
Ακόμη διαβάζει:
<< Η αρχαία πόλη Φυλακή ή Φυλακές (Φυλακαὶ) βρισκόταν στην ορεινή Πιερία της Μακεδονίας, κοντά στον ποταμό Αλιάκμονα και βόρεια της Βάλλας. Ήταν γνωστή για τον αθλητή Παρμενίωνα του Γλαυκίου του Φυλακαίου, δρομέα δολίχου και νικητή των Αλεξανδρινών αγώνων στη Βέροια τον 3ο ή 2ο αιώνα π.Χ. >>
Η πόλη αναφέρεται επίσης από τον ιστορικό Αθανάσιο Σταγειρίτη ως μέρος της Κασσωπαίας χώρας, ενώ ο Λίβιος αναφέρει ότι κατοικούνταν από Μολοσσούς.
<< Ήταν γνωστή για την κτηνοτροφία βοοειδών, η οποία ίσως συνδέεται με τον θρύλο των βοδιών του Γηρυόνη. Επιπλέον, υπάρχει μια αρχαία πόλη με το όνομα Φυλακή που αναφέρεται από τον Αθανάσιο Σταγειρίτη και τον Λίβιο, και τοποθετείται στην Κασσωπαία χώρα. >>
Μας δόθηκε η ευκαιρία αναζητώντας το όνομα της αρχαίας πόλης που βρισκόταν στην θέση της Κοζάνης να δούμε πάρα πολλούς αρχαίους χάρτες της περιοχής στην θέση των Σερβίων και το Βελβενδού νότια του Αλιάκμονα , συναντήσαμε πολλές φόρες μια πιο ενδιαφέρουσα πόλη από τις << Φυλακές >> την Μίεζα την πόλη που σε πολύ κοντινή απόσταση βρισκόταν η σχολή του Αριστοτέλη στην οποία φοίτησε ο Μέγας Αλέξανδρος .
Υπήρχαν όμως και χάρτες που έδειχναν την Μίεζα να βρίσκεται στην βόρεια πλευρά του Αλιάκμονα ,σε σημείο που προβληματιστήκαμε για το ενδεχόμενα η Μίεζα να ήταν η πόλη που βρισκόταν στην θέση της σημερινής Κοζάνης ,
Το πρόβλημα για μας λύθηκε όταν με την βοήθεια του αδερφού μου του Γιάννη Καπλάνογλου λύθηκε με την συνταύτιση των συντεταγμένων του γεωγράφου του Κλαύδιου Πτολεμαίου με τις σημερινές συντεταγμένες που τοποθετούσαν την Τύρισσα στην θέση της Κοζάνης και την Μίεζα ανάμεσα στα Σέρβια και το Βελβενδό ( εικόνες 1, 2, και 3 στο σημερινό κολάζ φωτογραφιών που συνοδεύει την δημοσίευση .
Ο λόγος της σύγχυσης βρίσκεται σε αρχαιοκάπηλους Γάλλους που στα μέσα του 19ου αιώνα περιφερόταν σε διάφορα μέρη γης Ελλάδας και αυθαίρετα και χωρίς καμιά τεκμηρίωση μιλούσαν για ερείπια που συναντούσαν ότι είναι η τάδε ή δείνα πόλη .
Έτσι περνώντας από την Νάουσα μίλησαν για την ύπαρξη της Μίεζας στα Λευκάδια και για την ύπαρξη των Φυλακών Σέρβια ,αυτό έγινε για τι προηγουμένως συνάντησαν ερείπια τα οποία πίστεψαν ότι η πόλη είναι είναι η αρχαία πόλι Ουαλλάι η Βάλλας και έχοντας κάπου διαβάσει ότι δυτικότερα της βρισκόταν οι Φυλακαί τα τοποθέτησαν στα Σέρβια.
Οι συνταγμένες του Πτολεμαίου δίνουν τις Φύλακες κάπου μετά την έξοδο του Αλιάκμονα στις πλαγίες των Πιερίων και πιο ανατολικά την πόλη . Βάλλας
Πουθενά δεν γράφτηκε ότι βρέθηκε στα Σέρβια της Κοζάνης η επιγραφή για τον Παρμενίωνα του Γλαυκίου του Φυλακαίου, δρομέα δολίχου.
Σύντομα θα υπάρχει η έκδοση ενός νέου βιβλίου για την Μίεζα με συγγραφέα τον Γιάννη Π. Καπλάνογλου οποί που θα υπάρχουν όλες πληροφορίες που θα αποδεικνύουν ότι τελικά η Μίεζα δεν βρίσκεται στην Νάουσα και αλλά νότια του Αλιάκμονα ανάμεσα στο Βελβενδό και ατα Σέρβια .
Φυσικά οι έχοντες άλλη άποψη θα έχουν την δυνατότητα να κρίνουν αν αυτά που γράφει ισχύουν ή όχι .
— Λουτρόν.
Το όνομα Λουτρόν το βρίσκουμε σε πολλές πόλεις της Ελλάδος κατά περιόδους ,μάλιστα κοντά στην Κοζάνη ο οικισμός της Άνω Κώμης, την εποχή των Ρωμαίων λεγόταν επίσης Λουτρό , για τα Σέρβια , το αναφέρει ο Π .Λίουφης στο βιβλίο του < <ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗς ΚΟΖΑΝΗς , >>
Η αρχαιοελληνική λέξη << λουτρόν >> προέρχεται από το ρήμα λούω + -τρον.
Γράφει : << …Πέραν του Αλιάκμονας παρά τας πηροποδίας των Πιερίων και Σιδηρού όρους (Καμβουνίων ) κείται η πολύς Σέρβια ή Σέρβλια , (εικάζεται ότι εκκαλείτο πρότερον Λουτρόν ) >>
Σαν ουσιαστικό << λουτρόν >> είναι ουδέτερο (δωρικός τύπος : λωτρόν)
–Σέρβια (Καστροπολιτεια )
1.Η επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι ονομασία των Σερβίων προήλθε από το λατινικό ρήμα «servo» που σημαίνει «φυλάττω, παρατηρώ», το οποίο ανταποκρίνεται στη γεωγραφία της περιοχής αφού για αιώνες -και κυρίως επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας- λόγω της θέσης του, ήταν ένα απόρθητο φρούριο που έλεγχε τις μοναδικές διόδους μεταξύ Δυτικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας
- Η υπάρχει και δεύτερη εκδοχή λόγω της εγκατάστασης στο κάστρο Σέρβων
Ο Ηράκλειος τον 7ο αιώνα εγκατέστησε Σέρβους που ήρθαν από την περιοχή του Δούναβη και του Σάβου
Οι εγκατεστημένοι Σέρβοι παρέμειναν στο κάστρο έως τον 10ο αιώνα,
Το 14ο αιώνα οι Σέρβοι επανήλθαν μια και το 1341 καταλαμβάνονται από το Σέρβο Κράλη Στέφανο Δουσάν Ο Στέφανος Δουσάν έγινε βασιλιάς της Σερβίας εκθρονίζοντας τον πατέρα του Στέφανο Ντέτσανι.
— Σέλβια
Έτσι τα αναφέρει όπως προείδαμε ο Π. Λιούφης << Σέρβια .η Σέλβια >>
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
1528
Η περιοχή των Σερβίων είχε σημαντικό πληθυσμό και κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, με εκτιμήσεις για Χριστιανικό πληθυσμό περίπου 26.865 κατοίκους και μουσουλμανικό πληθυσμό 2.304 κατοίκους το 1528, Στα Σέρβια ζούσαν 1075 οικογένειες με 4838 κατοίκους , στην μεγάλη πλειοψηφία τους ΄΄Ελληνες,όταν η Κοζάνη είχε 693 κατοίκους και το Βελβενδό 2930 κατοίκους .
1912
Ο πληθυσμός των Σερβίων το 1912 δεν αναφέρεται ρητά στις διαθέσιμες πηγές.
Ωστόσο, η πόλη αναφέρεται με πληθυσμό 2918 κατοίκων το 1913.
1928
Το 1928, ο πληθυσμός είχε αυξηθεί σε 3250 κατοίκους
2011
Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 η περιοχή είχε 17657 κάτοικους και 14.830 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 Το 2023 η δημοτική κοινότητα των Σερβιων ήταν 3174 κάτοικοι
Η ΙΣΤΟΡΑ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ
Σίγουρα η ιστορία των Σερβίων της Κοζάνης είναι τόσο μεγάλη που 12 που ο περιορισμένος χώρος μιας ανάρτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν επαρκεί .Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε περιληπτικά μια εικόνα επικεντρώνοντας στην ιστορίας τους θα υπάρχουν παραλείψεις και ζητώ συγγνώμη για αυτό .
Κατά την αρχαιότητα, τα Σέρβια χρησίμευαν ως οχυρό για το πέρασμα μεταξύ Μακεδονίας και Θεσσαλίας, εξ ου και κατά μια άποψη των πολλών το όνομα τους .
Με την πάροδο του χρόνου, άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή και δημιουργήθηκε η πόλη
΄Το κάστρο στους δυτικούς πρόποδες των Πιερίων ,χτισμένο στην πιο σημαντική, οχυρή θέση, ελέγχει το πέρασμα από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία και τη Νότια Ελλάδα μέσω των στενών του Σαρανταπόρου.
–Η ΓΕΙΤΝΙΑΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΑΙΒΙΑ & ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙΣΑ ΔΩΔΩΝΗ
— ΔΑΡΕΙΟΣ
Κατά την αρχαιότητα, τα Σέρβια χρησίμευαν ως οχυρό τους .ό για το πέρασμα μεταξύ Μακεδονίας και Θεσσαλίας, εξ ου και κατά μια άποψη το όνομα
Με την πάροδο του χρόνου, άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή και δημιουργήθηκε η πόλη
΄Το κάστρο στους δυτικούς πρόποδες των Πιερίων ,χτισμένο στην πιο σημαντική, οχυρή θέση, ελέγχει το πέρασμα από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία και τη Νότια Ελλάδα μέσω των στενών του Σαρανταπόρου.
ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΙΜΕΙΑΣ
Η περιοχή των δήμων Σερβίων και Βελβενδού στην αρχαιότητα αποτελούσε αρχικά μέρος του βασιλείου των Τυρρηνών από το 1200 π.Χ. περίπου και τον Στέφανο Βυζάντιο
Αργότερα θα ανήκει στο βασίλειο της Ελίμειας ( κλασσική εποχή ) ,άγνωστο πότε μετονομάσθηκε σε Ελίμεια η περιοχή, για να ενταχθεί στην Μακεδονία του Φιλίππου του Β όταν βασιλιάς της Ελίμειας ήταν ο Δέρδας ο Γ’ (περισσότερες πληροφορίες για αυτό το βασίλειο θα δώσουμε σε επόμενες δημοσιεύσεις )
Η ΥΠΑΡΞΗ ΜΙΑΣ ΝΕΓΑΛΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΒΕΛΒΕΝΔΟΥ ΚΑΙ ΣΕΡΒΙΩΝ
Ήξερε να περάσει από ένα σημείο που ούτε ο πολύπειρος Ξέρξης δεν μπόρεσε να περάσει το 480 π.Χ. το Φαράγγι των Σερβίων , γιατί το σχολείο του Αριστοτέλη όπου μορφώθηκε βρισκόταν λίγα χιλιόμετρα ανατολικότερα όπου βρισκόταν και η πόλη Μίεζα *,κάπου ανάμεσα στο σημερινό Βελβενδό και τα Σέρβια.
Η μέθοδος των χαρτών που χρησιμοποιήσαμε για να βρούμε την αρχαία πόλη που βρισκόταν στην θέση της Κοζάνης, μας οδήγησαν σε 2 ονόματα πόλεων την Τύρισσα και την Μίεζα..
Η Μίεζα αποκλείστηκε γιατί η θέση στην οποία εμφανιζόταν στους περισσότερους χάρτες φαινόταν να είναι νοτιότερα άπω την σημερινή Κοζάνη.
ΔΙΕΛΕΥΣΗ Μ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΣ ΠΟΡΤΕΣ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ
– 335π.Χ. Ο Μέγας Αλέξανδρος χρησιμοποίησε τη διάβαση των Σερβίων πορευόμενος από την .Αχρίδα για τη Θήβα.
Την άνοιξη του 335 π.Χ. εξεστράτευσε εναντίον των Ιλλυριών και Τριβαλλών, προελαύνοντας από την Αμφίπολη μέχρι τον Αίμο σε διάστημα δέκα ημερών. Αφού νίκησε τους εκεί Θράκες, προχώρησε προς τον Δούναβη, νίκησε τους Τριβαλλούς και επιχείρησε επιδρομή κατά των Γετών, την οποία όμως αναγκάστηκε να διακόψει λόγω εξέγερσης των Ιλλυριών. Μετά στράφηκε προς τον νότο και υπέταξε τους Αγριάνες και τους Παίονες, εξασφαλίζοντας την πλήρη κυριαρχία στην περιοχή Γεννημένος το 356 π.Χ σε ηλικία 21 χρόνων
Έχοντας διασφαλίσει τα βόρεια σύνορά του βασιλείου του, ο Αλέξανδρος Γ’ ειδοποιήθηκε τον Αύγουστο του 335 π.Χ., ότι οι Θηβαίοι πολιορκούσαν τη μακεδονική φρουρά στην Καδμεία, καθώς στην νότια Ελλάδα κυκλοφορούσε η φήμη του θανάτου του στη χώρα των Τριβαλλών.
( Οι Τριβαλλοί ήταν μια αρχαία φυλή, της οποίας η κυριαρχία εκτεινόταν στις πεδιάδες της σημερινής νότιας Σερβίας και της δυτικής Βουλγαρίας, στον ποταμό Οίσκο (σήμερα Iskar), με κέντρο μάλλον εκεί που συνορεύουν σήμερα η Σερβία και Βουλγαρία )
Ο Αλέξανδρος βρισκόταν στα βόρεια σύνορα της Μακεδονίας αντιμετωπίζοντας εχθρούς του (ήδη είχε αναλάβει την αρχηγεία των Μακεδόνων ,τον προηγούμενο χρόνο είχε δολοφονηθεί ο πατέρας του ) φεύγει από την από τη λίμνη Οχρίδα και μέσω της περιοχής των Σερβίων διασχίζει το Φαράγγι κατέφθασε μέσα σε 7 ημέρες στον Ογχηστό της Βοιωτίας—
Ήξερε να περάσει από ένα σημείο που ούτε ο πολύπειρος Ξέρξης δεν μπόρεσε να περάσει το 480 π.Χ. το Φαράγγι των Σερβίων , γιατί το σχολείο του Αριστοτέλη όπου μορφώθηκε βρισκόταν λίγα χιλιόμετρα ανατολικότερα όπου βρισκόταν και η πόλη Μίεζα *,κάπου ανάμεσα στο σημερινό Βελβενδό και τα Σέρβια.
Έφθασε στον Ογχηστό που ήταν αρχαία Βοιωτική πόλη, χτισμένη στα νότια της λίμνης Κωπαΐδας.—, λίγο έξω από την πόλη των Θηβών με 30.000 πεζούς και 3.000 ιππείς περίπου, όπως παραδίδει ο Διόδωρος εκπληκτική ταχύτητα αν λάβει κανείς υπόψιν τα μέσα της εποχής και το μέγεθος του στρατεύματος- και ζήτησε απλώς την παράδοσή της. Κήρυξε γενική αμνηστία για τους Θηβαίους και έκανε τις προτάσεις του Οι Θηβαίοι, όμως όχι μόνον δεν ενέδωσαν στις προτάσεις του Αλέξανδρου αλλά και τον καθύβρισαν, Οργισμένος ο Αλέξανδρος ορκίστηκε πως θα επέβαλλε στους Θηβαίους την έσχατη τιμωρία Εκεί, μετά από σύντομη αλλά σθεναρή αντίσταση των Θηβαίων, κατόρθωσε να επικρατήσει. Ακολούθως συγκάλεσε το Κοινό των Ελλήνων για να αποφασίσει την τιμωρία της Θήβας, την οποία εφάρμοσε διατάζοντας τον θάνατο έξι χιλιάδων Θηβαίων, με τους υπόλοιπους τριάντα χιλιάδες κατοίκους να πωλούνται ως δούλοι. Επίσης, ισοπέδωσε την πόλη, με εξαίρεση το σπίτι του ποιητή Πινδάρου Τόσο τρομερή ήταν η καταστροφή, ώστε ο Αλέξανδρος πήγε προσκυνητής στους Δελφούς για να εξιλεωθεί Μετά από αυτό, καμία πόλη δεν αψήφησε ανοιχτά τον νεαρό βασιλιά της Μακεδονίας
ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΡΩΜΑΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Πριν από την εποχή των βυζαντινών τα στενά των Σερβίων έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της Ελληνικής ιστορίας .
ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΡΩΜΑΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Πριν από την εποχή των βυζαντινών τα στενά των Σερβίων έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της Ελληνικής ιστορίας .
–ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ
Ο Απόστολος Παύλος κατά τη 2η ιεραποστολική περιοδεία του το 50 μχ. περασε απο την Βεροια . Φεύγοντας από τη Βέροια, ακολούθησε πεζός μια διαδρομή που συνέδεε την πρωτεύουσα της Ημαθίας με τον Κολινδρό Πιερίας, ενώ στη συνέχεια πέρασε από το Αιγίνιο και τη Μεθώνη
Λέγεται ότι απέπλευσε από το λιμάνι της αρχαίας Πύδνας, με προορισμό την Αθήνα.
Για την μετάβαση του στην Αθηνά , ενδεχόμενα να ακολούθησε και άλλη διαδρομή για να επισκεφθεί την αρχαία Μίεζα που σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες μας ανάμεσα στο Βελβενδό και τα Σέρβια .
Κοντά στην Μίεζα βρισκόταν και η φημισμένη σχολή του Μ. Αλεξάνδρου οποί δίδασκε ο Αριστοτέλης και σε καμιά περίπτωση δεν μπορούσε να αγνοηθεί.
ΔΙΕΛΕΥΣΗ ΓΟΤΘΩΝ & ΒΙΣΙΓΟΤΘΩΝ
Στην αναζήτηση μας της ιστορίας της πόλης που υπήρχε στην θέση της Κοζάνης της αρχαίας Τύρισσα , η πληροφόρηση μας από την βιβλιογραφία για την παρουσία Γότθων και Οστρογότθων στην κοντινή περιοχή των Σερβίων μας βοήθησε ώστε να γυρίσουμε μερικές δεκάδες χρόνια πίσω στον τέλος του 4ου αιώνα (395 μ.Χ.) και να διαπιστώσαμε ότι πρόγονοι του Θευδέμιρου και του Θευδέριχου του Νεώτερου πέρασαν από την περιοχή της Δ. Μακεδονίας και δεν άφησαν καμιά πόλη χωρίς να την εξαφανίσουν από προσώπου της γης ,ανάμεσα τους ήταν και η πόλη Τύρισσα ,αυτό είναι φανερό σε εκείνο το χρονικό σημείο σταμάτα η ύπαρξη ευρημάτων τόσο για την Τύρισσα , όσο και για άλλες αρχαίες πόλεις της περιοχής Είχαν για αρχηγό τους , τον φοβερό και τρομερό Αλάριχο τον Α’ που η χάρη έφτασε κάποια στιγμή μέχρι και την Ρώμη την οποία κατέλαβε και λεηλάτησε εκεί ωμός έχασε και την ζωή του είναι μια μεγάλη ιστορία που ελπίζω να αξιωθούμε να εκδώσουμε το βιβλίο για την Αρχαία Τύρισσα όπου θα δώσουμε αναλυτικά όλες τις πληροφορίες που συγκεντρώσαμε γι’αυτή
Οι λίγες πληροφορίες που είχαμε το 2012 όταν πρωτοασχοληθήκαμε με αυτό το θέμα ήταν
‘’1ον ) Το 460μ.Χ.ο αρχηγός της στρατιάς των Γότθων Θευδέμιρος περνά από τα Σέρβια καθώς βάδιζε από τη Λάρισα για τη Θεσ/νίκη.
2ον ) Το 479 μ.Χ. Ο αρχηγός των Οστρογότθων Θευδέριχος ο Νεώτερος περνά από τα Σέρβια.’’
ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ
΄Το κάστρο στους δυτικούς πρόποδες των Πιερίων ,χτισμένο στην πιο σημαντική, οχυρή θέση, ελέγχει το πέρασμα από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία και τη Νότια Ελλάδα μέσω των στενών του Σαρανταπόρου.
Είναι χτισμένο σε οχυρή θέση, χτίστηκε μεταξύ του 560 και του 630 μ.Χ. , στα χρόνια του Ιουστινιανού ή του Ηρακλείου.
— Ο Ιουστινιανός Α΄
Ο Ιουστινιανός Α΄( Φλάβιος Πέτρος Σαββάτιος Ιουστινιανός γεννήθηκε το 482 και πέθανε το 565 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη),ήταν Βυζαντινός Αυτοκράτορας από το 527 έως το θάνατο του το 565. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, ο Ιουστινιανός προσπάθησε να αναβιώσει το μεγαλείο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και να επανακτήσει τα χαμένα δυτικά εδάφη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η κυριαρχία του Ιουστινιανού αποτελεί μια ξεχωριστή εποχή στην ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και η βασιλεία του χαρακτηρίζεται από την «αποκατάσταση της αυτοκρατορίας».
Ο Φλάβιος Ηράκλειος
Ο Φλάβιος Ηράκλειος (575 – 641) ήταν αυτοκράτορας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από το 610 έως το θάνατο του το 641. Κατά τη βασιλεία του η ελληνική γλώσσα έγινε η επίσημη γλώσσα του Βυζαντινού κράτους. Η άνοδος στην εξουσία άρχισε το 608, όταν ο ίδιος και ο πατέρας του, ο Ηράκλειος ο Πρεσβύτερος, οδήγησαν σε εξέγερση τον στρατό ενάντια στον μη δημοφιλή Αυτοκράτορα Φωκά.
Η ίδρυση του Κάστρου σ’ αυτή τη στρατηγική θέση με τη φυσική οχύρωση το κατέστησε κάστρο απροσπέλαστο στους εχθρούς
.- Τον 7ο αιώνα ο Πορφυρογένητος αναφέρει την ίδρυση των Σερβίων σε οχυρωμένη πόλη εξαιτίας σλαβικών επιδρομών.
ΣΕΡΒΟΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ
Ο Ηράκλειος τον 7ο αιώνα εγκατέστησε Σέρβους που ήρθαν από την περιοχή του Δούναβη και του Σάβου Οι εγκατεστημένοι Σέρβοι παρέμειναν στο κάστρο έως τον 10ο αιώνα, όποτε αποχώρησαν και το φρούριο έμεινε έρημο μέχρι που το κατέλαβαν οι Βούλγαροι με τσάρο τον Σαμουήλ.
Τμήματα των τειχών, αναγνωρίστηκαν ήδη φάσεις των πρώιμων βυζαντινών χρόνο του 6ου-7ου αιώνα.
Ακόμη αναγνωρίσθηκαν ανοικοδομήσεις και επισκευές του φρουρίου κατά την διάρκεια των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου Λέωντος Ε’ του Αρμένιου (813-820 μ.Χ.) και Ρωμανού Λεκαπηνού (959-963 μ.Χ.).
Το μεγαλύτερο μέρος της οχύρωσης που σώζεται σήμερα χρονολογείται στη μεσοβυζαντινή εποχή (11ος-12ος αιώνας).
Εκτεταμένες επιδιορθώσεις και ανακτήσεις πραγματοποιήθηκαν και στα χρόνια των Παλαιολόγων (13ος-15ος αιώνας
Η ΑΝΩ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΣΕΒΙΩΝ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ
Στο κάστρο αυτό υπήρχε από την πρώτη στιγμή εγκατάσταση πέραν από την φρουρά του και αρκετές οικογένειες που αποτέλεσαν την Άνω Βυζαντινή πόλη των Σερβίων
Η Βυζαντινή πόλη παρουσιάζει ένα ιδιαίτερα εξελιγμένο σύστημα οχυρώσεων, που μπορεί να συγκριθεί με τα αμυντικά συστήματα σημαντικών πόλεων της εποχής, όπως η Θεσσαλονίκη, η Βέροια κ.α .
To κάστρο έχει ακανόνιστο σχήμα, αφού έτσι το υπαγόρευε η ανώμαλη διάπλαση του απόκρημνου βράχου πάνω στον οποίο ήταν αυτό βρίσκεται. Την διάταξη αυτή καθορίζουν τρεις σειρές τειχών μαζί με τα τείχη της ακρόπολης,σε διαδοχικά επίπεδα άμυνας,εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό τη μέγιστη προστασία σε περίπτωση πολιορκίας Η συνολική έκταση του κάστρου είναι περί τα 100 στρέμματα.
Η πόλη περιελάμβανε την Ακρόπολη, την Άνω Πόλη και την Κάτω Πόλη. Υπήρχαν δηλαδή τρεις ζώνες οχύρωσης, η μία μέσα στην άλλη. ,
Η Άνω Πόλη
Η Άνω Πόλη κάλυπτε 20 στρέμματα.
Στην Άνω Πόλη διέμενε ζούσε η μεσαία τάξη
Σώζονται οι βάσεις πολλών κατοικιών και τα τείχη που την περιέβαλαν, που είχαν σχήμα πολυγωνικό, με πύργους στρογγυλούς και ορθογώνιους που ακολουθούσαν την κλίση του λόφου.
Η Κάτω Πόλη
Η Κάτω Πόλη κάλυπτε 75 στρέμματα.
Στην Κάτω Πόλη ζούσαν οι αγρότες και οι εργάτες
Σώζονται τείχη, τμήμα της κεντρικής υψηλής πύλης του Κάστρου, τμήματα Υδραγωγείων, πολλά ερείπια και ίχνη σπιτιών και εκκλησιών.
Τρεις μάλιστα εκκλησίες σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση με πολλές σπάνιες και θαυμάσιες τοιχογραφίες.
Είναι η μεγάλη Βυζαντινή Βασιλική Εκκλησία (11ου αιώνα), που πιθανολογείται από τους ειδικούς ότι είναι του Αγίου Δημητρίου, η εκκλησία του Προδρόμου Ιωάννη και το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων, ψηλά σε ένα άγριο και απόκρημνο βράχο, με φανταστική θέα.
Από τον εξωτερικό περίβολο σώζονται ελάχιστα λείψανα,κυρίως,στη νοτιοανατολική δυτική και βόρεια πλευρά της πόλης, η οποία ήταν και η μόνη προσβάσιμη.
Εκεί σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, υπήρχε η κεντρική πύλη όπου κατέληγε η κύρια οδική αρτηρία προς το κάστρο. Μια άλλη πύλη που οδηγεί από την κάτω πόλη στην άνω, αποκαλύφθηκε και στο διάμεσο τείχος, στο καλύτερα διατηρημένο δυτικό τμήμα του.
Η Ακρόπολη
Η Ακρόπολη κάλυπτε 2,5 στρέμματα και εκεί ζούσε ο άρχοντας.
και σήμερα σώζονται -με μεγάλες φθορές- οι Πύργοι, που ξεπερνούσαν τα 20 μέτρα ύψος, μεγάλα τμήματα από τα τείχη και ίχνη κτισμάτων.
Ο νότιος πύργος είναι συμπαγής. Είναι κυκλικός στη βάση του και πενταγωνικός στο υπόλοιπο τμήμα του. Η διαφορετική αυτή δομή πιθανώς να οφείλεται σε ανακαινίσεις (13ος αιώνας) μετά την καταστροφή του κάστρου από τον Βασίλειο Β.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Α Ο ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ
Το 1001 ανακαταλαμβάνεται από τον Βασίλειο Β΄.
Το 1018 ο Βασίλειος Β΄ καταστρέφει μερικώς τα τείχη για να μην λειτουργήσει το κάστρο ως θύλακας του βουλγαρικού στρατού. Στη συνέχεια τα επισκευάζει
Η Βουλγαρία υποτάχθηκε ολοκληρωτικά στο Βασίλειο Β΄ τέσσερα χρόνια αργότερα, απο τον θάνατο του Σαμουήλ τερματίζοντας την πενηντάχρονη σύγκρουση Βυζαντινών – Βουλγάρων.
ΟΙ ΦΡΑΓΚΟΙ
Το 1204 τα Σέρβια καταλαμβάνονται από τους Φράγκους, ήταν η χρονιά που οι Σταυροφόροι πολιόρκησαν , κατέλαβαν λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τμήματα της Κωνσταντινούπολης κατά την διάρκεια της 4ης Σταυροφορίας
ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ & ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ
Το Δεσποτάτο της Ηπείρου ήταν ένα από τα κράτη που προέκυψαν από την διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μετά την Δ΄ Σταυροφορία το 1204. Το Δεσποτάτο της Ηπείρου μαζί με την Αυτοκρατορία της Νίκαιας και την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας ήταν η νόμιμη Ελληνική συνέχεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Το 1216 τα Σέρβια περιέρχονται στην κατοχή του δεσπότη της Ηπείρου Θεοδώρου Δούκα.
Ο Μιχαήλ Β΄Δούκας μετά τη μάχη της Κλοκότνιτσας (1230) σπεύδει και καταλαμβάνει το κάστρο. Αμέσως επισκευάζει τα τείχη.
Το 1257 τα Σέρβια περιέρχονται στον αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεόδωρο Β΄Λάσκαρη.
ΣΕΡΒΟΙ
Το 1341 καταλαμβάνονται από το Σέρβο Κράλη Στέφανο Δουσάν οι Οθωμανοί
Ο Στέφανος Δουσάν έγινε βασιλιάς της Σερβίας εκθρονίζοντας τον πατέρα του Στέφανο Ντέτσανι. Μέχρι το 1345 ο Δουσάν ο Ισχυρός είχε επεκτείνει το κράτος του στο ήμισυ των Βαλκανίων, σε εδάφη περισσότερα τόσο από τη Βυζαντινή όσο και από τη Β΄ Βουλγαρική Αυτοκρατορία. Έτσι το 1345 στις Σέρρες ο Δουσάν ανακήρυξε τον εαυτό του “Τσάρο” (“Καίσαρα”). Στις 16 Απριλίου του 1346 στα Σκόπια έστεψε τον εαυτό του “Αυτοκράτορα των Σέρβων και των Ελλήνων”,
ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΕΠΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ
, Το 1350 ανακαταλαμβάνονται από τον Ιωάννη ΣΤ΄Καντακουζηνό
Ο Ιωάννης ΣΤ’ Καντακουζηνός (1292 – 1383 μ.Χ.) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας και ιστορικός, ο οποίος κάθισε στον θρόνο από το 1341 μέχρι την εκούσια παραίτησή του, το 1354. Τυπικά όμως, στέφθηκε αυτοκράτορας μόλις το 1347, ως συναυτοκράτορας του Ιωάννη Ε’
Η ΑΛΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ
Μισό αιώνα πριν από την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1393 μ.Χ .οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν τα Σερβία, με τα στρατεύματα του Σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ
Στα τέλη του 14ου αι ή στο πρώτο τέταρτο του 15 τα Σέρβια καταλήφθηκαν από τους Τούρκους.
Στη δεκαετία 1421-1430 τοποθετεί την άλωση ο Απόστολος Βακαλόπουλος, επί Μουράτ Β΄. . Ο Αθανάσιος Τσαρμανίδης στο βιβλίο του «Τα Σέρβια» παρατηρεί ότι πρέπει να τα ξαναπήραν οι Έλληνες, διότι υπάρχει μαρτυρία του Τσελεμπή ότι το 1500 τα Σέρβια παραδόθηκαν στους Τούρκους με υποταγή.
Την περίοδο της τουρκοκρατίας η βυζαντινή ακρόπολη εγκαταλείπεται, ενώ η κάτω πόλη και το τμήμα έξω από τα τείχη είναι πυκνοκατοικημένα.
Το 1745 η έδρα της επισκοπής μεταφέρεται στην Κοζάνη.
Οι χριστιανικοί ναοί δεν μετατρέπονται σε τζαμιά, αλλά επισκευάζονται και επανατοιχογραφούνται συνεχίζοντας τη λειτουργία τους μέχρι το 19ο αιώνα, όταν ο παλαιός οικισμός εγκαταλείπεται.
Τα Σέρβια επί Τουρκοκρατίας,, αποτελούν χάσι των νισαντζή πασάδων, δηλαδή των ανώτατων αξιωματούχων της Πύλης αμέσως μετά το μεγάλο Βεζίρη.
Έχει Βοεβόδα που εκτελεί χρέη και κυβερνητικού δικαστή, σερίφη με 150 άσπρα μισθό, φρούραρχο με 20 στρατιώτες, κεχαγιά των σπαχήδων, κεχαγιά της πόλης, αρχηγό των γενιτσάρων κλπ.
Από το 1881 είναι έδρα Μουτεσαρίφη (Γενικού Διοικητή) με πασά Μουτεσαρίφη και υπάγεται απ’ ευθείας στην Κωνσταντινούπολη.
Στο Μουτεσαριφλίκι των Σερβίων υπάγονταν οι καζάδες (Υποδιοικήσεις) Ελασσόνας, Κοζάνης, Πτολεμαΐδας, Νεαπόλεως και Γρεβενών.
Ήσαν δε τα Σέρβια και έδρα Εφετείου, καθώς και Σώματος Στρατού στο οποίο υπάγονταν στρατολογικά εκτός από τους παραπάνω καζάδες και οι Καζάδες Καστοριάς και Βεροίας.
Η ακρόπολη, λόγω της οχυρής της θέσης, χρησιμοποιήθηκε μέχρι τον 20ο αιώνα , κατά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Στο εσωτερικό της σώζονται ίχνη κτισμάτων που θα χρησίμευαν πιθανώς ως κατοικία του διοικητή, στρατώνες, αποθήκες, στάβλοι κτλ.
10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1912 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ
Το 1912 Οι Βαλκανικές χώρες Βουλγαρία, Σερβία,και Ελλάδα συνασπίστηκαν και κήρυξαν πόλεμο, κατά των Οθωμανών.
Οι Τούρκοι, αρχικά έλπιζαν ότι η Ελλάς δεν θα συμμετάσχει στον πόλεμο.
*Η Ελλάδα αποφάσισε την συμμετοχή της στον πόλεμο και στις αρχές Οκτωβρίου άρχισαν οι πολεμικές επιχειρήσεις στο νότιο μέτωπο (5 Οκτωβρίου), .
Μετά την έναρξη των εχθροπραξιών, οι Τούρκοι προέβαλαν μικρή αντίσταση στα σύνορα.
Ο ελληνικός στρατός ξεκίνησε από τον Προφήτη Ηλία, το Μπουρνάζι του Τυρνάβου, το Ρεσένι και τη Μελούνα και προέλασε, χωρίς ουσιαστική αντίσταση, προς την Τσαριτσάνη (Μελούνα), στα περίχωρα της Ελασσόνας.
*Στις 6 Οκτωβρίου, ύστερα από τετράωρη πεισματώδη μάχη προ των τουρκικών οχυρώσεων, ο Ελληνικός στρατός , κατέλαβε την Ελασσόνα, όπου του επιφυλάχθηκε ενθουσιώδης υποδοχή.
Την ίδια στιγμή οι τουρκικές δυνάμεις αποσύρθηκαν στα στενά του Σαρανταπόρου, τις Σιδηρές Πύλες.
Ο Ελληνικός στρατός άρχισε να χτυπάει τις τουρκικές οχυρώσεις και συγχρόνως οι Έλληνες έκαναν μεγάλη κυκλωτική κίνηση στα όρια του σημερινού νομού Κοζάνης, από τα χωριά Μόκρο (Λιβαδερό), Ράχοβο (Πολύραχο) και Μεταξάδες.
Τα πρώτα τμήματα είχαν περάσει τις δασωμένες κορυφές αυτών των βουνών και μπορούσαν να βλέπουν την Κοζάνη, όπου ακούγονταν οι βολές των πυροβόλων, αφού η απόσταση δεν ήταν παραπάνω από τριάντα χιλιόμετρα.
*Στις 9 Οκτωβρίου έγινε σοβαρή μάχη , η μάχη των Λαζαράδων η νικητήρια μάχη του Ελληνικού απελευθερωτικού στρατού ενάντια στα τουρκικά στρατεύματα. Οι απώλειες του Eλληνικού στρατού στη μάχη των Λαζαράδων έφτασαν τους 150 νεκρούς και τραυματίες
Ύστερα από πείσμωνα αντίσταση, οι Οθωμανοί εγκατέλειψαν πυροβόλα και πλούσια λεία στο πεδίο της μάχης, υποχώρησαν και επειδή αδυνατούσαν να σταθμεύσουν στα Σέρβια, κατέλαβαν άλλη αμυντική γραμμή, πάνω από τον ποταμό Αλιάκμονα, στην ανωφέρεια μεταξύ Πετρανών και Βαθυλάκκου.
Με την έναρξη των εχθροπραξιών οι Τούρκοι συνέλαβαν 73 τοπικούς άρχοντες των Σερβίων και της περιοχής και τους κρατήσανε ομήρους , ανάμεσα στους οποίους βρίσκονταν κάποιοι ιερείς και δάσκαλοι. Μετά την ήττα των Τούρκων και την υποχώρηση από τα Σέρβια, σκότωσαν τους ομήρους, που κρατούσαν.
Η αγγελία της υποχώρησης κατατάραξε τους Οθωμανούς στην Κοζάνη και σκόρπισε πανικό.
*Την 10η Οκτωβρίου, σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, συνοδείες ανδρών, γυναικών και παιδιών Τούρκων από τα Σέρβια προχωρούσαν, μέσω της Κοζάνης για την Πτολεμαΐδα (Καϊλάρια), ενώ η βιασύνη (σπουδή) με την οποία έφευγαν και ο τρόμος, που ήταν αποτυπωμένος στην όψη τους προκαλούσαν τον οίκτο.
Πριν εγκαταλείψουν την πόλη των Σερβίων οι Τούρκοι έσφαξαν τρεις ιερείς και 70 άοπλους Χριστιανούς.
Η κατάληψη της πόλης των Σερβίων πρέπει να έγινε αργά τη νύχτα της 10ης Οκτωβρίου 1912, όπως προκύπτει από τα τηλεγραφήματα που στάλθηκαν τα μεσάνυχτα της 10ης Οκτωβρίου προς το Υπουργείο Στρατιωτικών. Οι άνδρες της 4ης Μεραρχίας κατέλαβαν την πόλη των Σερβίων λίγο αργότερα κύριοι της γέφυρας του Αλιάκμονα. Η 5η Μεραρχία, μία Ταξιαρχία Ιππικού και τμήμα του 2ου Τάγματος Ευζώνων διασκορπίστηκαν καταλαμβάνοντας την πεδιάδα του Αλιάκμονα.
Μετά την κατάληψη της γέφυρας του Αλιάκμονα οι Τούρκοι πανικόβλητοι τράπηκαν σε φυγή πέρα από τον ποταμό και άλλοι προς τις ορεινές περιοχές
Η πόλη της Κοζάνης απελευθερώθηκε την επόμενη μέρα στις 11 Οκτωβρίου του 1912, .
ΤΑ ΣΕΡΒΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣΙΑ
513 – 515) η επισκοπή Καισαρείας αναφέρεται ως η πρώτη επισκοπή της περιοχής και να υπάγεται στη Μητρόπολη Λαρίσης κατά τον 5ο αιώνα (431 – 551).
Τον 7ο αιώνα ο Πορφυρογέννητος αναφέρει την ίδρυση των Σερβίων σε οχυρωμένη πόλη εξαιτίας σλαβικών επιδρομών.
Τον 8ο αιώνα φαίνεται και η ύπαρξη Επισκοπής Σερβίων που μεταφέρθηκε στα Σέρβια από την Καισαρεία
Αώο τα Σέρβια αναδειχθηκαν σημαντικές προσωπικότητες της Χριστιανοσύνης, ενδεικτικά
αναφερουμε2 από αυτά.
*Αγία Θεοδώρα της Άρτας
Η Θεοδώρα Πετραλίφαινα ή Αγία Θεοδώρα της Άρτας (Σέρβια, 1210 – 1280) ήταν σύζυγος του Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ και Ορθόδοξη χριστιανή Αγία.
Η Θεοδώρα γεννήθηκε και ανατράφηκε περί το έτος 1210 μ.Χ. στα Σέρβια της Κοζάνης
* Γρηγόριος Κονταρής
Ο Γρηγόριος (κατά κόσμον Γεώργιος Κονταρής) ήταν λόγιος διδάσκαλος από τα Σέρβια κατά τον 17ο αιώνα, ο οποίος διετέλεσε Μητροπολίτης Σερβίων και κατόπιν Σμύρνης.
Το 1745 μεταφέρεται η έδρα της επισκοπής στην Κοζάνη και η ονομασία αλλάζει σε Επισκοπή Σερβιων και Κοζάνης που το 1882 θα γίνει μητρόπολη Σερβιων και Κοζάνης
Υ.Γ.
ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΗ ΔΙΕΥΚΡΊΝΗΣΗ
Στο κολάζ φωτογραφιών που υπάρχει στην δημοσιευση υπάρχουν 2 αποσπάσματα χαρτών και ένας πινάκας με την τοποθέτηση των τοπωνύμιων αρχαίων πόλεων της περιοχής
Ενα απο τα αποσπάσματα (Νο 2 ) προερχεται απο την χάρτα του Ρήγα .
Ο Ρήγας χρησιμοποίησε τον χάρτη της αρχαίας Ελλάδος του Delisle, Ο Ρήγας ,σκόπιμα, Χρησιμοποίησε το χάρτη της αρχαίας Ελλάδος, διότι προσπάθησε να αντικαταστήσει την μέχρι τότε ονοματολογία της οθωμανικής πολιτικής διαίρεσης, καθώς και τα τοπωνύμια, στα οποία έδωσε τα αρχαία ελληνικά ονόματα. Σε αρκετά τοπωνύμια πρόσθεσε και τη σύγχρονη ονομασία της εποχής του.Έκτος από τον χάρτη του του G. Delisle που εκδόθηκε το 1794. και τον χάρτη Graeciae Antiquae Tabulae Nova, ο οποίος τυπώθηκε στο Παρίσι, το 1707.
Ο χάρτης αυτός για την περιοχή μας εμφανίζει την Τύρισσα, στη θέση της Κοζάνης. Στα νότια έχει την Μίεζα, αριστερά της Τύρισσας, τον Ευρωπό και κάτω δεξιά, την Ελίμεια, αλλά και άλλες γνωστές πόλεις της αρχαιότητας,
Ο 3ος χάρτης του Rizzi Zannoni, “Carte de la partie septentrionale de l’empire Otoman”, ο οποίος τυπώθηκε στο Παρίσι, το 1774.
Ο χάρτης , αυτός είναι σχετικά σύγχρονος, με το Ρήγα Φεραίο, καθώς μας δίνει
ονομασίες , όπως Κόζιανη, Σέρβια, Τύρισσα. .Μιεζα,
Όλοι οι αρχαίοι χάρτες είχαν σαν βάση τις συντεταγμένες του γεωγράφου Κλαύδιου Πτολεμαίου (2ος αιών π,Χ, ) αλλά είχαν και τις παρατηρήσεις των δημιουργών της από την δική τους εμπειρία και γνώση.
