ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ 12ο- Απότις πρώτες Προγονικές εστίες τωνσημερινών Κοζανιτών
Η Ήπειρος από την αρχαιότητα άκμασε και θεμελίωσε σε ολη την κατά τη γεωγραφική της έκταση , πόλεις και πολίσματα τα οποία μέχρι και των ημερών μας φανερώνουν ξεκάθαρα το πολιτιστικό της μεγαλείο.
Ανάμεσα στις πόλεις της Ηπείρου που διακρίθηκαν στην αρχαιότητα ήταν και το Ομφάλιον που σήμερα μετά βεβαιότητος πιστεύουν ότι βρισκόταν κοντά στην Πρεμετή την μικρή σημερινή πόλη από όπου το 1390–1392 μ.Χ. ξεκίνησαν οι κάτοικοι της αναζητώντας μαζί με τους κάτοικους της Κόζδιανης και του Μπιθικουκίου μια άλλη περιοχή για να εγκατασταθούν μόνιμα , για να αποφύγουν τις πιέσεις που δεχόταν από τον κατακτητή εκείνη την εποχή των Βαλκανίων τους Οθωμανούς
Έτσι αφού αρχικά εγκαταστάθηκαν στις πλαγιές του βουνού Άσκιο ή Σινίατσικο στην Δ. Μακεδονία , δημιουργώντας τον μικρο οικισμό της Παλιοκόζιανης , γρήγορα τον εγκατέλειψαν και κατευθύνθηκαν σε μια πιο ασφαλή περιοχή του υψώματος του Σιόπατου που αργότερα θα κατεβούν σε χαμηλότερα σημεία δημιουργώντας μαζί με τους ντόπιους κατοίκους του μικρού οικισμού Καλύβια , την Σκρκα και την Τζαμάρα που ήταν οι πρόδρομοι συνοικισμοί της σημερινής Κοζάνης.
Θα δώσουμε αρχικά τις πληροφορίες που συγκεντρώσαμε για την Πρεμετή όπως ήδη δώσαμε σε προηγούμενες δημοσιεύσεις για την Κόσδιανη και το Μπιθικούκι και στην συνέχεια τις πληροφορίες για το αρχαίο Ομφάλιον.
ΠΡΕΜΕΤΗ ΗΠΕΙΡΟΥ
Η Πρεμετή, μια μικρή πόλη στην Αλβανία, είχε μια σημαντική Ελληνική παρουσία στο παρελθόν, με Έλληνες να αποτελούν σημαντικό μέρος του πληθυσμού της και να ασκούν διάφορα επαγγέλματα. Πολλά στοιχεία της Ελληνικής ταυτότητας της Πρεμετής έχουν διατηρηθεί, αν και η Ελληνική παρουσία έχει μειωθεί με το πέρασμα του χρόνου.
ΘΕΣΗ
Η Πρεμετή βρίσκεται στην κοιλάδα του ποταμού Αώου, είναι γνωστή για τα γραφικά τοπία του, τη φυσική ομορφιά και την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά του. Η Περμετή βρίσκεται ανάμεσα στις ανατολικές πλαγιές των βουνών Νεμέρτσα και Τρεμπέσινα, τα οποία αποτελούν μέρος των ευρύτερων Αλβανικών Άλπεων.
Η πόλη βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Αώου, ενός από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Αλβανίας. Η γύρω περιοχή χαρακτηρίζεται από καταπράσινα δάση, εύφορες κοιλάδες και καταρράκτες.
Απέχει 7 χλμ από την Κόσανα (Κόσδιανι ; ) ,125 χιλιόμετρα από την Κορυτσά
και 75 χλμ από τα Ιωάννινα.
ΟΝΟΜΑ
Η ίδια η πόλη είναι γνωστή στα ελληνικά ως Πρεμετή/Premeti
στα αλβανικά ως Πρεμέτ . Η πόλη είναι γνωστή στα ιταλικά ως Permet, στα αρμάνικα ως Pãrmeti ,και στα τουρκικά ως Permedi .
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Η Ελληνική κοινότητα της Πρεμετής (πλέον μέρος της Αλβανίας) είχε ιστορικό με σημαντικούς Έλληνες ευεργέτες και προσωπικότητες, οι οποίοι συνέβαλαν στην ανάπτυξη και την εκπαίδευση της περιοχής. Η Πρεμετή, στην οποία υπήρχε ελληνική παροικία, φιλοξένησε επίσης σημαντικές προσωπικότητες, όπως τον Αδάμ Δούκα, ένα από τους πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Πέρμιτη έχει μακρά ιστορία που χρονολογείται από την αρχαιότητα, με ίχνη Ιλλυρικών και Ρωμαϊκών οικισμών που έχουν βρεθεί στην περιοχή. Με το πέρασμα των αιώνων, έχει επηρεαστεί από διάφορους πολιτισμούς, συμπεριλαμβανομένων των Βυζαντινών, των Οθωμανών. Η πόλη έχει γίνει μάρτυρας σημαντικών ιστορικών γεγονότων
14ος αιώνας
Τον 14ο αιώνα η Πρεμετή πέρασε υπό Οθωμανική κυριαρχία και έγινε αρχικά καζάς του σαντζακιού του Αργυρόκαστρου και αργότερα του σαντζακιού των Ιωαννίνων .
18ος αιώνας
Κατά την εποχή των προσηλυτισμών στο Ισλάμ τον 18ο αιώνα, χριστιανικές αλβανόφωνες περιοχές όπως η περιοχή του Ρέζα αντιστάθηκαν σθεναρά σε αυτές τις προσπάθειες, ιδίως το χωριό Χόρμοβα και η πόλη της Πρεμετή.
Μετά από μια επιτυχημένη εξέγερση το 1833, η Οθωμανική Αυτοκρατορία αντικατέστησε τους Οθωμανούς αξιωματούχους στην πόλη με ντόπιους Αλβανούς και κήρυξε γενική αμνηστία για όλους όσους είχαν εμπλακεί στην εξέγερση.
* 20ός αιώνας
Τον Φεβρουάριο του 1913, μονάδες της προελαύνουσας 3ης Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού εισήλθαν στην πόλη χωρίς να αντιμετωπίσουν αντίσταση απο τους Τούρκους , Το 1914, η Πρεμετή έγινε μέρος της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Βορείου Ηπείρου , η οποία στη συνέχεια προσαρτήθηκε στο αλβανικό κράτος.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Οι σημαντικότερες εκκλησίες στην Πρεμετή, είναι ο ναός Σωτήρος στο Τρεμίστ Πρεμετής (1540-1560) και ο ναός Αγίου Αθανασίου στο Μαζάρ Πολύτσανης (1513). Επίσης, ο ναός Αγίου Δημητρίου (1526) και η μονή Προφήτου Ηλία στη Γεωργουτσάτη, καθώς και ο ναός Παναγίας (Αγίας Μαρίας ). στις Ζερβάτες (1569), Κάμενας και Βραχογοραντζή θεωρούνται σημαντικά.
ΠΑΙΔΕΙΑ
Το 1778, ιδρύθηκε ένα ελληνικό σχολείο, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία και τη διασπορά της πόλης.
Το 1882 η ελληνική εκπαίδευση επεκτάθηκε με την ίδρυση ενός ελληνικού σχολείου θηλέων που επιδοτούνταν από μέλη της τοπικής διασποράς που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη , καθώς και από τον Έλληνα εθνικό ευεργέτη, Κωνσταντίνο Ζάππα
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
*Φίλιππος και Μάρκος Δ. Φιλίππου, και ο *Σταθάκης Λούκας,
ήταν Έλληνες ευεργέτες.
Επίσης ήταν :
*Ζώτος Ντούρος,΄
Έλληνας ευεργέτης, ο οποίος ζούσε στη Βιέννη, κληροδότησε τα χρήματα για τη δημιουργία και λειτουργία του πρώτου ελληνικού σχολείου στην Πρεμετή το 1878.
*Αδάμ Δούκας (1790-1860) Έλληνας πολιτικός ηγέτης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
Ο Αδάμ Δούκας γεννήθηκε στα Ιωάννινα, κατ’ άλλους στην Πρεμετή Βορείου Ηπείρου. Το επώνυμο του πατέρα του ήταν Ζώτος ή Ζώτογλου. Η μητέρα του καταγόταν από οικογένεια επιφανών προκρίτων της Ηπείρου, που διαδραμάτισαν σπουδαίο ρόλο μέσα από σημαντικές πολιτικές και στρατιωτικές θέσεις, στην αυλή του Αλή πασά, στον Αλέξανδρο Υψηλάντη και στον Ρωσικό στρατό. Συγγενής του Αδάμ Δούκα υπήρξε και ο Κωνσταντίνος Δούκας, ο οποίος υπηρέτησε κοντά στον Ιωάννη Στράτο και συμμετείχε στις επιχειρήσεις της Δυτικής Ελλάδας και του Ναυπλίου το 1827.
* Κωνσταντίνος Δούκας
Ο παππούς του Αδάμ Δούκα , Κωνσταντίνος Δούκας, γεννήθηκε στην Πρεμετή κατά τον 18ο αιώνα, σπούδασε στην Ευρώπη, υπήρξε υπάλληλος του Γαλλικού Προξενείου Ιωαννίνων και μυστικοσύμβουλος του Αλή πασά, καθώς και Επίτροπός του στα Άγραφα μια μετά στο Βεράτι, όπου και απεβίωσε. Είχε τρεις γιους, τον Ευθύμιο, τον Στέφανο και τον Δούκα και μια κόρη.
*Απόστολος Αρσάκης (1792-1874), Έλληνας ευεργέτης.
Ο Απόστολος Αρσάκης (Χοταχόβα Πρεμετής, 6 Ιανουαρίου 1792 – Βουκουρέστι 16 Ιουλίου 1874[ ήταν Έλληνας ευεργέτης, βλάχικης καταγωγής και πολιτικός στη Ρουμανία, όπου διετέλεσε και πρωθυπουργός της. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους ευεργέτες στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, ενώ την ίδια στιγμή έγινε μία ηγετική πολιτική προσωπικότητα στη Ρουμανία.
Ίδρυσε με δωρεά του το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο .Εδωσε 1.200.000 δρχ. για τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία .
* Βασίλειος Ιωαννίδης (1896-1963), .θεολόγος και ακαδημαϊκός.
Ο Βασίλειος Ιωαννίδης, (1896-1963) ήταν Έλληνας θεολόγος και καθηγητής πανεπιστημίου. Η έρευνα του εστίαζε στην ανάλυση και ερμηνεία της Καινής Διαθήκης. Ακόμη έλαβε μέρος στις τρεις πρώτες Συνελεύσεις του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (1947, 1955 και 1961) και συμμετείχε στο κίνημα του γεννήθηκε την 28η Δεκεμβρίου του 1896 στην Κούταλητης Πρεμετής, στη σημερινή νότια Αλβανία (Βόρεια Ήπειρο )
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Οι τεχνίτες του καζά της Περμετίας κατείχαν το μονοπώλιο στο εμπόριο οπινγκά στα βιλαέτια της Σκόδρας και των Ιωαννίνων μέχρι το 1841, όταν το προνόμιο αυτό ανακλήθηκε βάσει των μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ .
Τα όπινγκα είναι παραδοσιακά παπούτσια που φοριούνται από Αλβανούς στην Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο, τη Βόρεια Μακεδονία , το Μαυροβούνιο, την Ελλάδα (από τους Κλέφτες) και τα χωριά των Αρμπερέων της Ιταλίας.f
Φοριούνται επίσης από χωρικούς στη Ρουμανία τη Σερβία, την Κροατία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη τη Βουλγαρία και άλλες χώρες. Είναι κατασκευασμένα από ένα ενιαίο δέρμα, που σχηματίζεται στα πόδια με δερμάτινες ή μάλλινες λωρίδες. Μια νότια αλβανική ποικιλία όπινγκα είναι τα τυπικά δερμάτινα παπούτσια με κόκκινες και μαύρες μάλλινες φούντες στα άκρα, τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά για παραδοσιακούς χορούς.
Στην περιοχή υπήρχαν ιαματικές πήγες , όπως η Μπένια και η Λενγκάριτσα,
Η ΠΡΕΜΕΤΗ ΣΗΜΕΡΑ
Η Πρεμετή η ( αλβανικά: [pəɾˈmɛt] ) είναι πόλη και δήμος στην επαρχία Αργυροκάστρου , στη νότια Αλβανία .Ο πληθυσμός της δημοτικής ενότητας στην απογραφή του 2023 ήταν 4.809.
************ ΑΡΧΑΙΟ ΟΜΦΑΛΙΟΝ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ***************
Για το αρχαίο Ομφάλιον υπήρχε αναφορά από τον Κλαύδιο Πτολεμαίοως ο οποίος δίνει και τις συντεταγμένες της πόλης εντός της περιοχής των Χαόνων . Σε ότι αφορά την σημερινή τοποθεσία όπως προείπαμε εκτιμάται πως ταυτίζεται με την πόλη Πρεμετή, ] ενδεχομένως και το Λάμποβο (κοντά στο Αργυρόκαστρο)
Σύμφωνα με τον Άγγλο μελετητή της αρχαιοελληνκής μυθολογίας του 18ου αιώνα Τζέικομπ Μπράιαντ (1715–1804), υπάρχει αρχαία μνεία ότι οι κάτοικοι της Δωδώνης ονομάζονταν Ομφαλιείς. Θεωρούσε έτσι ότι το Ομφάλιον της Ηπείρου βρισκόταν στην περιοχή του αρχαίου μαντείου, διότι ονομασίες όπως Ομφαλός, Ομφαλία συσχετίζονταν με μαντεία και τα γύρω από αυτά μέρη ονομάζονταν συχνά χωρίον Ομφάλιον
ΘΕΣΗ
Το <<Ομφάλιον» συμφωνά με τις σημερινές απόψεις των επιστημόνων , βρισκόταν στην θέση της Πρεμετής στην Νότια Αλβανία. Σε μια απόκρημνη κορυφογραμμή, με θέα το φαράγγι του ποταμού Σούχη, ηταν οχυρωμένη με τείχος και ισχυρούς πύργους.
Η τοποθεσία ελέγχει την είσοδο από την κοιλάδα του Δρίνου στο ψηλό οροπέδιο του Πολιτσάν, την περιοχή πιθανώς των Ομφάλων, μιας φυλής των Χαόνων.
Μνεία του συγκεκριμένου Ομφαλίου από τον Στέφανο δε φαίνεται να προκύπτει από τα γραπτά του. Ο Στέφανος καταχωρίζει κρητικό και Θεσσαλικό Ομφάλιον.
Έχοντας μελετήσει την ιστορία των Τυρρηνων, αναζητώντας τα ίχνη της αρχαίας Κοζάνης (Τυρισσα) μπορούμε να αντιληφθούμε ότι την σύγχυση Θεσσαλικό ή Ομφάλιον της Ηπείρου μπορεί να προκάλεσε η ύπαρξη του Μαντείου της Δωδώνης στην Περραιβία της Θεσσαλίας πριν από το 500 π.Χ. που μετά από την καταστροφή του από τους Λαπηθες μεταφέρθηκε στην Ήπειρο μια και υπήρξε η φήμη ότι οι κάτοικοι της Δωδώνης της Ηπείρου ονομάζονταν Ομφαλιείς.
ΟΝΟΜΑ
Αναφερόταν ότι συχνά οι Αρχαίοι Έλληνες έδιναν στις περιοχές όπου υπήρχαν μαντεία ονόματα όπως Όλυμπος, Ολυμπία ή Ομφαλός, Ομφαλία και στη γύρω περιοχή το όνομα χωρίον Ομφάλιον
Ομφαλός*
Για την λέξη ομφαλός υπάρχουν δύο εκδοχές: α) Σύμφωνα με τον Ησύχιο ομφύνειν = αναπτύσσομαι, μεγαλώνω, αλλά ομφαξώ σημαίνει κάνω κάτι σπουδαίο.
– Το έμβρυο αναπτύσσεται, τρέφεται μέσω του ομφάλιου λώρου. «μέσω του ομφάλου στη μήτρα της μητέρας του» (Αναξαγόρας)
. «Η ανάπτυξη του εμβρύου γίνεται μέσω του ομφάλου» (Αριστοτέλης, Ζ.Ι.α.13). Σύμφωνα με τον Σωρανό, ο γιατρός Ηρόφιλος λέει: «ομφαλός, μέσω του οποίου η ουσία, αίμα και πνευματική, παρέχεται στα έμβρυα για τροφή». ομφαλός=αυτός που κάνει το καλό β) ομφαλός (θεία φωνή) αλατιού/υγρού/θάλασσας.
Στη μητρική θάλασσα του αμνιακού υγρού, ο άνθρωπος τρέφεται μέσω του ομφαλού και ο ομφαλός/θεία φωνή ξυπνά μέσα του σιγά σιγά…
Και επειδή όλα είναι ένα αντίγραφο της θείας φύσης, η μητέρα Γαία/Γη τρέφεται από την ηλεκτρομαγνητική θάλασσα του κοσμικού σύμπαντος εδώ και χιλιάδες χρόνια μέσω του δικού της ομφαλού, που βρίσκεται εδώ στην Ελλάδα.
Ίσως ακόμη και από το όμφις (αυτός που κάνει το καλό) + αλός, αυτός που κάνει κάτι καλό στη θάλασσα του αμνιακού υγρού και το αυξάνει συνεκδοχειακά (το καλό), ώστε να μπορούμε να το συσχετίσουμε και με το ομφινέν=αύξηση.
*Ομφαλός ως τοπωνύμιο .
Η ετυμολογία του ονόματος της πόλεως αφορά τον «ομφαλό», το κεντρικό σημείο σε έναν τόπο.
Η λέξη Ομφάλιον προερχόμενη από την «ομφαλός», έχει χρησιμοποιηθεί για όνομα διάφορων Ελληνικών πόλεων στην αρχαιότητα όπως :
Την πόλη της Ηπείρου Ομφάλιον που αναφέρεται από τον Κλαύδιο Πτολεμαίο . Την πόλη της Θεσσαλίας Ομφάλιον που αναφέρεται από τον Στέφανο Βυζάντιο Σαν όνομα πεδιάδα; Όπως συνέβαινε με την πεδιάδα της Κρήτης : Ομφάλιον που αναφέρει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης στην περιοχή της Κνωσσού στον ποταμό Τρίτωνα (Πλατύρεμα).
Χρησομοποιειται σαν Αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό: Το Ομφάλιον, στην Αγία Σοφία και μαρμάρινες πλάκες που σχηματίζουν σχήμα ομφαλού στην Αγία Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη Υπήρχε δε και το αρχαιοελληνικό ανδρικό όνομα Ομφαλίων,
Ο Bryant δίνει έναν γενικό κανόνα ετυμολογίας (Ομφ-Ελ = ο χρησμός του θεού).
Η ΚΑΤΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Η κατοίκηση στην αρχαιότητα του Ομφάλιου γινόταν από το Ελληνικό φύλο των Χαόνων.
Η Χαονία όπως λεγόταν η βορειότερη περιοχή της Ηπείρου, βρισκόταν στα σημερινά όρια της Βορείου Ηπείρου .
Ήταν μία από τις τρεις κύριες περιοχές εθνοτικής διαίρεσης της Ηπείρου, η άλλη ήταν η Μολοσσία και η Θεσπρωτία
Η Χαονία ή Χάων ήταν η ονομασία του βορειοδυτικού τμήματος της Ηπείρου, πατρίδας του των Χαόνων. Κύρια πόλη της ήταν η Φοινίκη.
Ετυμολογικά, τόσο η περιοχή της Χαονίας «Χαονία», όσο και το όνομα των κατοίκων της Χάονες «Χάωνες, Χαόνιοι », προέρχονται από το Χάων «Χαών», το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το ελληνικό *χα-ών «τόπος με άβυσσο»
Σύμφωνα με τον Βιργίλιο, ο Χάων από την Τροία, πιθανότατα γιος του Πριάμου και αδελφός του Έλενου ήταν ο επώνυμος πρόγονος των Χαόνων.
Ο Βιργίλιος συνεχίζει στην Αινειάδα ότι ο Αινείας στον δρόμο του για την μελλοντική Ρώμη σταμάτησε στην Χαονία για να συναντήσει την Ανδρομάχη και τον Έλενο, εκεί συνάντησε την Σίβυλλα που του ανήγγειλε το λαμπρό μέλλον των απογόνων του.
Ο Στράβων εντός του έργου του υπό τον τίτλο Γεωγραφία,τοποθετεί γεωγραφικά την Χαονία ως ευρισκόμενη μεταξύ των Κεραυνίων Ορέων προς τα βόρεια και του Ποταμού Θύαμη προς τα νότια.
Ο Ρωμαίος ιστορικός, Αππιανός, αναφέρει τη Χαονία ως το νότιο σύνορο στην περιγραφή του και γεωγραφία της Ιλλυρίας.
Σημαντικές πόλεις στην Χαονία ήσαν η Χίμαιρα (σημερινή Χειμάρρα), το Βουθρωτό, η Φοινίκη, η Κασσιοπη ,το Ομφάλιον (σημερινή Πρεμετι ) , η Πάνορμος, ο Όγχησμος (σημερινοί Άγιοι Σαράντα) , την Αντιγόνεια ,την Κεστρίνη (σημερινοί Φιλιάτες ), το Ίλιο (σημερινό Δεσποτικό ) , και το Παλαέστι .
Η άποψη του Στράβωνα ήταν ότι :
Οι Ομφάλες συγκαταλέγονταν στις έντεκα φυλές που ζούσαν στην κλασική Ήπειρο, . Ανήκαν στην βορειοδυτική ελληνική ομάδα φυλών.
Δεν είναι βέβαιο αν αποτελούσαν μέρος των μεγαλύτερων ηπειρωτικών ομάδων των Χαόνων ή των Μολοσσών
Μέχρι το 370 π.Χ., αποτελούσαν μέρος του Μολοσσικού κράτους κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Νεοπτόλεμου Α΄ της Ηπείρου Ως μέλη του Μολοσσικού κοινού , συμμετείχαν στο εκτελεστικό συμβούλιο της Μολοσσικής Συμπολιτείας, τον συνάρχοντα με ένα μέλος.
Η συμμετοχή στο συμβούλιο των Μολοσσών συναρχόντων καταγράφεται και πάλι σε επιγραφή του 344 π.Χ.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Στη θέση “ΟΜΦΑΛΙΟΝ” (Κέντρο της Γης – Ομφαλός),αναφέρουν οι πηγές της Ιστορίας γενικά και ειδικά του Ηπειρώτικου χώρου , ότι κατά την αρχαιότητα ήταν η είσοδος του Άδη – του Κάτω Κόσμου .Εκεί ο Χάροντας μέσα από την Αχερουσία Λίμνη μετέφερνε τις ψυχές των πεθαμένων ανθρώπων στο Νεκρομαντείο.
ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Tα κυκλώπεια τείχη της πόλης.
Μια πόλη για την οποία δεν υπάρχουν πολλές λεπτομέρειες, αλλά μας την διευκρινίζει η τοποθεσία και η ονομασία της είναι το «Ομφάλιον» της Ηπείρου. Η ετυμολογία του ονόματος της πόλεως αφορά τον «ομφαλό», το κεντρικό σημείο σε έναν τόπο. Στις μέρες μας συμπεριλαμβάνεται στην περιοχή της Πρεμετής .
Ο William Martin Leake στο έργο του “Travels in Northern Greece” κάνει λόγο για την πόλη στις αναφορές του σχετικά με την Ήπειρο.
Συγκεκριμένα την τοποθετεί πλησίον της Πρεμετής, στην κοιλάδα του Αώου ποταμού μεταξύ Κλεισούρας και Κόνιτσας, ενώ αντλώντας στοιχεία από τον Έλληνα αστρονόμο και γεωγράφο Κλαύδιο Πτολεμαίο αναφέρει πως γειτνιάζει με τα φύλα των Παραβαίων και αποτελεί μια από τις εσωτερικές πόλεις της Χαονίας ή με άλλα λόγια της Ατιντάνιας, η οποία με τη Συνθήκη της Φοινίκης το 205 π. Χ. ανατέθηκε στο Μακεδονικό Βασίλειο.
Κατά τους χριστιανικούς χρόνους για το Ομφάλιον βρίσκουμε μια ακόμη μαρτυρία στο βίο του Αγίου Δονάτου Επισκόπου Ευροίας.
Ο Άγιος Δονάτος έζησε κατά την περίοδο 310 – 387 μ. Χ., επί αυτοκρατορίας του Μέγα Θεοδοσίου. Ανέπτυξε μεγάλη κοινωνική δράση υπέρ των φτωχών και των αδυνάτων και έγινε γνωστός για τα θαύματά του. Εκοιμήθη σε βαθύ γήρας περίπου το 388 μ. Χ. και ενταφιάσθηκε πλησίον του ναού στο Ομφάλιο Ηπείρου, σε τάφο που έφτιαξε ο ίδιος
ΠΑΙΔΕΙΑ
Οι κάτοικοι του Ομφάλιου είχαν Ελληνική παιδεία.
Το ότι όντως είχαν Ελληνική παιδεία και μιλούσαν Ελληνικά το επιβεβαιώνει ο ιστορικός Hammond γράφοντας
«Το ότι όντως μιλούσαν ελληνικά υπονοήθηκε από την συμπερίληψη των Μολοσσών από τον Ηρόδοτο μεταξύ των Ελλήνων αποίκων της Μικράς Ασίας, αλλά αυτό κατέστη αποδεδειγμένο μόνο όταν ο Δ. Ευαγγελίδης δημοσίευσε δύο μακροσκελείς επιγραφές του Μολοσσικού κράτους, που ιδρύθηκαν περίπου το 369 π.Χ. στη Δωδώνη, στα ελληνικά με ελληνικά ονόματα, ελληνικά πατρώνυμα και ελληνικά φυλετικά ονόματα όπως Κελαίθι, Ομφάλης, Τριπολιταί, Τριφυλαί κ.λπ.»
ΠΡΟΣΩΠΑ
–Άγιος Δονάτος Επίσκοπος Ευροίας /
Γεννήθηκε γύρω στο 310 και απεβίωσε το 387.
Πρόκειται για μια προσωπικότητα δυναμική και δραστήρια της εποχής του.Για τη ζωή του δεν γνωρίζουμε και πολλά.
Γεννιέται στις πρώτες δεκαετίες του Δου π.χ. αιώνα και πεθαίνει κατά τα τέλη αυτού σε βαθιά γεράματα στην Εύρια.
Μορφώνεται στο Βουθρωτό της Ηπείρου,όπου και δίδαξε ως τα 30 χρόνια του και μετά χειροτονείται Επίσκοπος Ευροίας.
Ζει και δραστηριοποιείται κατά τα χρόνια του Μεγάλου Θεοδοσίου.
Δείχνει ότι γνωρίζει καλά και την προηγούμενη κατάσταση της περιοχής του και του ανθρώπινου δυναμικού που κινείται και δρα σ’ αυτή.
Σπουδαιότερες τοποθεσίες της Επισκοπής του Αγίου Δονάτου είναι η Ευροία ή Ισώρεια και το Ομφάλιον.
Τις πρώτες 3 τετραετίες της ζωής του τις έζησε στο Βουθρωτό της Ηπείρου, όπου και δίδασκε. Λίγα χρόνια αργότερα, χειροτονείται Επίσκοπος Ευροίας. Δένεται με τον κόσμο και σύντομα γίνεται πολύ αγαπητός, καθώς ανέπτυξε πολυσχιδή δραστηριότητα υπέρ του ποιμνίου του.
Ο Μέγας Θεοδόσιος χάρισε στον Άγιο Δονάτο για ίδρυση νέου Ναού με τοποθεσία στην Ήπειρο ,που λέγεται Ο μ φ ά λ ι ο ν ,μαζί με γενναία οικονομική ενίσχυση.
Ή φήμη των θαυμάτων του Αγίου έφθασε μέχρι τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο το Μεγάλο, ό όποιος τον κάλεσε στην Κωνσταντινούπολη, για να θεραπεύσει την θυγατέρα του πού έπασχε από δαιμόνιο. Ό Άγιος θεράπευσε την βασιλόπαιδα και ό Θεοδόσιος προσέφερε τόπο, στο Όμφάλιο Ηπείρου, και χρήματα, προκειμένου ό Άγιος να ανεγείρει ναό. Στην τοποθεσία αυτή σώζονται ερείπια αρχαίου ναού πού χρονολογείται όμως από την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου . Είναι πιθανό ό νεότερος αυτός ναός να οικοδομήθηκε επί των θεμελίων εκείνου, τον όποιο έκτισε ό Άγιος, διότι κατά τις ανασκαφές βρέθηκε και παλαιοχριστιανικό υλικό.
Σήμερα είναι Πολιούχος ολόκληρου του Νομού Θεσπρωτίας, καθώς και των γειτονικών περιοχών , που υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Παραμυθίας Φιλιατών Γηρομερίου και Πάργας.
Μεταξύ των Επισκόπωων της Παλαιάς Ηπείρου εξέχουσα θέση κατέχει ο Άγιος Δονάτος, που έκτισε μεγάλη Εκκλήσια, βασιλικού ρυθμού, στα παλιά προχριστιανικά και πρωτοχριστιανικά ερείπια.
Έλαβε μερος στην ΄Β. Οικουμενική Σύνοδο το 381 μ.Χ., όπου καταπολέμησε την αίρεση του Μακεδονίου.
Θεράπευσε την θυγατέρα του Αυτοκράτορα, σκότωσε τον Δράκο που δηλητηρίαζε τα γλυκά νερά των πηγών του Αχέροντα και ο κόσμος αρρώσταινε. Στα κοινωφελή έργα πρέπει κανείς να αναφέρει την εκτροπή των νερών της κοίτης του Αχέροντα από το γενικό άπλωμα σ’ όλη την πεδιάδα σε μια μόνιμη και ελεγχόμενη κοίτη
ΟΙ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ
Στο κολάζ φωτογραφιών βάλαμε και ένα απόσπασμα από τις συντεταγμένες του Πτολεμαίου στις οποίος εμφανίζεται η πόλη Ομφάλιων αλλά και άλλα τοπωνυμιών της Ηπείρου Φοινίκη, Εκατομπέδον,Ελαιούς, και Κασσώπη
ΦΟΙΝΙΚΙ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
Ήταν η μεγαλύτερη κοινότητα και το κέντρο της επαρχίας Φοινίκης.
Χωριό με υψόμετρο 60 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, 8 χλμ ανατολικά των Αγ. Σαράντα κι άλλα τόσα Νοτιοδυτικά του Δελβίνου, τοποθετημένο στα δυτικά του βουνού της Φοινίκης.
Σύμφωνα με το θρύλο το όνομα το πήρε από τον Φοινικαίο τον οποίο ο γιος του Καλής τον ενταφίασε στη ράχη και ίδρυσε την πόλη Φοινίκη με το όνομα του πατέρα του.
Κατοικείται με ελληνικής καταγωγής πολίτες.
ΕΚΑΤΟ ΠΕΔΟΝ
Το τοπωνύμιο αυτό πιθανολογούμε ότι πρέπει να έχει σχέση με τα Ακροκεραύνια όρη της Β. Ηπείρου.
ΕΛΑΙΟΥΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
Ενδεχομενα να ειναι η σημερινη κωμόπολη της Ηπείρο Ελεούσα της Ηπείρου που Βρίσκεται στα βορειοδυτικά της λίμνης Παμβώτιδας] και 7 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης των Ιωαννίνων.
ΚΑΣΣΙΟΠΗ
Η Κασσιόπη της Ηπείρου βρίσκεται στους λόφους του σημερινού χωριού Καμαρίνα του Δήμου Ζαλόγγου Πρέβεζας υπάρχουν τα ερείπια της αρχαίας πόλης Κασσιόπης, η οποία ιδρύθηκε από τους Κασσωπαίους, ένα Ηπειρωτικό φύλο, κλάδο των Θεσπρωτών και πιθανώς αργότερα εποικίσθηκε και από εποίκους Ηλείους και Αρκάδες.
Οι Κασσωπαίοι ήταν Ελληνική φυλή που ζούσε στην Αρχαία Ήπειρο στις ακτές από την Θεσπρωτία ως τον Αμβρακικό μέχρι την Αρχαία Νικόπολη, πρωτεύουσα τους ήταν η Αρχαία Κασσώπη.
