Του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου:
Πριν λίγες μέρες είχαμε μια συζήτηση με ένα συνάδελφο φυσικό ο οποίος μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν πιστός, αλλά κάπου σκάλωσε το μυαλό του και πέρασε στην αθεΐα. Το μυαλό συχνά αποτελεί παγίδα για εμάς των φυσικών επιστημών που όλα τα αντιμετωπίζουμε με την λογική. Είχε κολλήσει ο συνάδελφος στην ρήση του Σωκράτη «ουδείς εκών κακός» και άρα αφού χωρίς να το θέλει γίνεται κακός είναι άδικο να τιμωρηθεί με κόλαση και άρα δεν υπάρχει Θεός.
Βέβαια ο συνάδελφος χωρίς να το συνειδητοποιεί δέχθηκε αυθαίρετα ότι η ρήση του Σωκράτη είναι οπωσδήποτε σωστή και μάλλον την κόλαση δεν την εννόησε όπως την διδάσκει η Ορθόδοξη Εκκλησία. Το πρώτο δεν είναι παράξενο, επειδή και στις φυσικές επιστήμες 7 θεμελιώδη μεγέθη τα ορίζουμε αυθαίρετα π. χ. μάζα, χρόνος, μήκος (γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς) και πάνω σ’ αυτά οικοδομούμε όλα τα υπόλοιπα μεγέθη.
Πρόσφατα για το θέμα της ελευθερίας του ανθρώπου αναφέρθηκε ο γνωστός παπάς και γιατρός π. Ευάγγελος Παπανικολάου σε συνέντευξή του προς το κανάλι «ΡαδιοΧρηστότητα» του Ι. Ναού Αγίου Παντελεήμονος στο Μεσημέρι Θεσσαλονίκης. Επειδή θεώρησα ότι τα λεγόμενα του π. Ευαγγέλου απαντούν στα ερωτήματα του συναδέλφου του σύστησα να τα ακούσει, θέλησα όμως να τα παρουσιάσω και σε σας.
«Τι σημαίνει ότι ο Χριστιανός είναι ελεύθερος ; Λένε οι άθεοι φιλόσοφοι, ο μόνος ελεύθερος είναι ο Θεός και γι’ αυτό είναι ο μόνος αίτιος του κακού, ότι ο Θεός είναι το κακό. Αυτά λέει το αντίθετο πνεύμα. Ο Ντοστογιέφσκι στο έργο του «οι δαιμονισμένοι» παρουσιάζει ένα άνθρωπο που σκέφτεται να αυτοκτονήσει. Τώρα εγώ κανονίζω τον θάνατό μου και είμαι ελεύθερος να κανονίσω τον θάνατό μου, άρα δεν υπάρχει Θεός αφού λέμε ότι ο Θεός επιτρέπει τον θάνατο του ανθρώπου και αφού τον κανονίζω εγώ, άρα εγώ είμαι ο Θεός. Ο Ντοστογιέφσκι δεν το αποδέχεται αυτό, αλλά θέτει που φτάνει ο ανθρώπινος νους.
Και λένε οι άθεοι φιλόσοφοι: αν υπάρχει Θεός δεν είμαι ελεύθερος, όμως είμαι ελεύθερος, επομένως ο Θεός δεν υπάρχει. Αυτός είναι ο σκοτασμός που είναι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα που ζούμε. Αυτή τη στιγμή η χώρα και όλος ο κόσμος ζει ανεπαίσθητα μέσα σε αυτά. Γιατί δεν έχουν καταλάβει κάτι πολύ βαθύ. Ότι ο Θεός απεμπολεί την ελευθερία Του. Ο Θεός που πιστεύει η Ορθόδοξη Πίστη μας έχει το χαρακτηριστικό : μας χαρίζει την παντοδυναμία Του, περιορίζει ελεύθερα την παντοδυναμία Του για μας. Αφήνει στον άνθρωπο την ελευθερία.
Αν αφήσεις ένα μωρό χύμα, δεν το φασκιώσεις, δεν το περιορίσεις αλλά το αφήσεις ελεύθερο να κάνει ότι θέλει, ούτε αίσθηση της ύπαρξής του δεν θα αποκτήσει. Ενώ ο περιορισμός που του κάνεις από αγάπη τελικά το κάμνει ευτυχισμένο. Αν δεν καταλάβει τα όριά του το μωρό θα είναι δυστυχισμένο σε όλη του την ζωή.
Άρα τι σημαίνει ; Ότι η αγάπη αυτή μπορεί να είναι περιοριστική αυτής της ασύδοτης ελευθερίας, αλλά αυτή η αγάπη είναι η πραγματικότητα της ελευθερίας. Δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς η αγάπη να σου καθορίζει την ελευθερία σου και ποιο όριο θα έχει σε σχέση με τους αδελφούς σου. Και ξέρετε και κάτι άλλο. Ενώ η Δύση λέει, το δικό σου σταματάει εκεί που αρχίζει το δικό μου, στην Ορθοδοξία λέμε, το δικό μου είναι μέσα στο δικό σου. Στην Εκκλησία έχουμε ο ένας να είναι μέσα στον άλλο.
Ο Σαρτρ λέει «ο άλλος είναι η κόλασή μου» ενώ για μας ισχύει «ο άλλος είναι ο παράδεισός μου». Βλέπετε ο κόσμος λέει «ο άλλος είναι η κόλασή μου» και ο Χριστός λέει «ο άλλος είναι ο παράδεισός μου». Γι’ αυτό έχουμε την αλληλοπεριχώρηση που εκφραζόταν πολύ απλά. Για παράδειγμα, ενώ στη Δύση έλεγαν το χωράφι μου και το χωράφι σου, εδώ στην Ανατολή συνέβαινε το χωράφι να ήταν δικό σου και μέσα οι ελιές να ήταν αλλουνού. Δεν είναι φοβερό ;
Σου έλεγε τα Βυζάντιο. Έχεις αυτό το χωράφι, είναι χέρσο, δεν το καλλιεργείς τίποτα εσύ. Δεν σου παίρνω το χωράφι, αλλά θα το καλλιεργεί κάποιος άλλος, που δεν έχει να ζήσει την οικογένειά του. Ελεύθερος είσαι να έχεις το χωράφι σου. Αλλά ελεύθερος είναι και ο άλλος . Όταν πρωτογεννήθηκε ο άνθρωπος δεν υπήρχαν χωράφια, αλλά μόνοι τους τα περίφραζαν και τα έκαμναν ιδιοκτησία τους. Μέχρι το 1821 υπήρχε αυτή η τακτική του Βυζαντίου και μετά σιγά σιγά το κατάργησαν και φέραν την δυτική άποψη το χωράφι και τα όριά του και για δυο όρια σκοτώνεται ο κόσμος. Ακόμη και μέχρι σήμερα υπάρχουν χωράφια με ελιές μέσα που είναι αλλουνού. Πραγματική ελευθερία και ανεξαρτησία πνεύματος».
Ακούγοντας τα λόγια του π. Ευαγγέλου μου πέρασε η σκέψη : μήπως ο νομικός όρος της χρησικτησίας και εννοώ όταν χρησιμοποιώ για χρόνια κάτι που ανήκει σε άλλον και μου δίνει ο νόμος το δικαίωμα να το κάμνω δικό μου, μήπως ήταν πολύ πονηρός ; Αντί να πω και ευχαριστώ στον άλλο που μου παραχώρησε έτσι π.χ. τόσα χρόνια το χωράφι του, τολμώ να του το αρπάζω κι από πάνω ;
Ξέρω σε πολλούς θα φανούν υπερβολικά και ακραία τα λεγόμενα του π. Ευαγγέλου. Μήπως όμως μας φαίνονται υπερβολικά τα λόγια επειδή έχει αυξηθεί υπερβολικά η πλεονεξία μας και ο σκοτισμός της ψυχής μας ;
