Αλησμόνητες πατρίδες: Η θρησκεία στην Πισιδία διαχρονικά – Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου



Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σε κάθε τόπο η θρησκεία παίζει μεγάλο ρόλο στον τρόπο του σκέπτεσθαι και της κοινωνικής συμπεριφοράς.
Οι θρησκείες εμπεριέχουν σοφία αιώνων και λειτουργούν με την διδασκαλία τους , και την αυστηρή εφαρμογή της ,σαν άγραφος νόμος που η παραβίαση θα έχει συνέπειες σε αυτή ή την άλλη ζωή.
<<Θα σε τιμωρήσει ο θεός τον αδίκησες τον άνθρωπο >> ,λένε σε λάθος συμπεριφορές,έτσι ο ΄΄φόβος θεού΄΄ λειτουργεί βοηθώντας την συνύπαρξη των ανθρώπων ώστε να γίνετε πιο κοινωνικοί ,η πίστη στο θείον συγχρόνως βοηθά να δίνει ελπίδα σε ανθρώπου όταν τα βρίσκουν δύσκολα στην ζωή τους, η πίστη ακόμη απαλύνει τον φόβο μπροστά στην έλευση του θανάτου,τον κάνει να αντιμετωπίζει πιο εύκολα ασθένειες που εμφανίζονται μέσα στην διάβα της ζωής και πολλές φορές να τις ξεπερνά. Το κρατά ήρεμο μπροστά σε ανεξήγητα φυσικά φαινόμενα και το κυριότερο λειτουργεί σαν συνθετικός κρίκος κρατώντας ενωμένους τους ανθρώπους και ακόμη ολόκληρους λαούς.
Το τελευταίο το είδαμε στους Έλληνες της Μικράς Ασίας που ζούσαν για αιώνες εγκλωβισμένοι στην πατρίδα τους κάτω από μια ηγεσία που είχε σαν στόχο την αλλαγή της εθνικής ταυτότητος ,χρησιμοποιώντας μεταξύ των άλλων μια άλλη θρησκεία.

Αυτό έγινε και με τους κατοίκους της Πισιδίας που ζούσαν ατό εσωτερικό της Μ. Ασίας μακρυά από τα μεγάλα αστικά κέντρα που λόγω του μεγέθους τους και της θέσης βοηθούσε ώστε τα Ελληνικά ιδεώδη να είναι αναπτυγμένα.
Και μπορεί στην περίοδο την εμφάνισης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο Χριστιανισμός να βοήθησε στην διατήρηση της εθνική ταυτότητος (που ειρήσθω εν παρόδω στην Μ. Ασία και ιδιαίτερα στην Πισιδία κράτησε 800 περίπου χρόνια μετά τη ήττα στο Μαντζικέρτ των Βυζαντινών το 1072 μ.Χ. )
Το ίδιο συνέβη και για την πίστη τα προηγούμενα του Χριστιανισμού στους Ολύμπιους θεούς και αλλά άλλες τοπικές θεότητες που υπήρχαν στην περιοχή .

ΑΡΧΑΙΟΙ ΘΕΟΙ
Ολα δείχνουν ότι κοινό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που κατοικούσαν στις δυο πλευρές του Αιγαίου ηταν η πίστη στους θεούς του Ολύμπου.
Οι κάτοικοι της Πισιδία στην αρχαιότητα πίστευαν εκτός από τους Ολύμπιους θεούς κι άλλες θεότητες Φοινικικές, που είχαν κοινή καταγωγή με τους θεούς των Καρών, των Λυκίων και των Λελέγων.
Οι ανατολικές επιδράσεις στη θρησκευτική παράδοση των Πισιδών μαρτυριούνται και από κάποιες διαθρησκευτικές εκδηλώσεις.

Το Γοργόνειο, λ.χ., που χρησιμοποιείται κατά της βασκανίας (δύσμορφο κεφάλι, με γουρλωμένα μάτια και βγαλμένη γλώσσα). Στη Σέλγη, την αρχαιότερη Πισιδική πόλη, αποικία των Λακεδαιμόνιων, βρέθηκαν αργυρά νομίσματα, με το σύμβολο αυτό των Χετταίων.
Ο συγκρητισμός των θρησκειών γίνεται εντονότερος τους τελευταίους π.Χ. αιώνες όπου Ελληνικοί θεοί ξαναμπαίνουν σε όλη την Ανατολή, και λόγω της επέλασης του Μ. Αλεξάνδρο και των διαδόχων του. ενώ υιοθετούνται ανατολικές θεότητες στον ελλαδικό χώρο, όπου και αφομοιώνονται εντελώς.
– Δίας
Η λατρεία του Διός εισήχθη στην περιοχή του Αιγαίου και της Μικράς Ασίας στην αρχή της 2ης χιλιετίας π.Χ. από τις πρώτες ελληνικές φυλές που εγκαταστάθηκαν εκεί.
Γενάρχης των Πισιδών εθεωρείτο ο Σόλυμος Δίας
. Οι Πισίδες λατρεύουν το Δία Σαλβάσιο ή Σαβάζιο (σανσκριτικά: σεβαστός) καθώς και το Δία Βαγαίο (σανσκριτικά: μακάριος).

Ο Δίας, βέβαια, είναι ο παλαιότερος θεός, που αντικατέστησε τη λατρεία του Ουρανού,
Όπως στον ελλαδικό χώρο ο Δίας παίρνει διάφορες ονομασίες (ακραίος, μειλίχιος, ζύγιος, ερκείος, κτήσιος κ.λπ.), έτσι και στην Πισιδία λατρεύεται ως Σολομεύς, ενώ ειδικότερα στη Βάρη (σημερινή Σπάρτη Πισιδίας) ως Λαοδικεύς, στην Τερμησσό ως Κάκαβος (ή Κάκασβος) Ζευς και, τέλος, σε όλη την Πισιδία ως Σαλβάζιος ή Σώζων.
Στην Βάρι που μέχρι πρόσφατα πίστευαν ότι βρισκόταν στην θέση που είναι η σημερινή Σπάρτη λατρευόταν ο Δίας ο Σολυμεύς που είχε και άλλες προσωνυμίες στην Πισιδία όπως Δίας ο Λαοδικεύς ή Δίας ο Σώζων ή Δίας ο Σαλβάζιος
Ενδεικτικά αναφέρουμε τη λατρεία του Δία και της Γης στο Γάσηπτον της Σπάρτης στη Λακεδαίμονα.
Σε ένα μεγάλο τμήμα της Φρυγίας που μέρος της αποτελούσε κάποτε και η Πισιδία είναι τυπικός για το Δία ο χαρακτηρισμός «Βροντών». Στη Θράκη και τη Φρυγία βεβαιώνεται ένας Ζευς Διόνυσος, στη Φρυγία, Λυδία και Βιθυνία ένας Ζευς Σαβάζιος

– Κυβέλη
Η Κυβέλη, λ.χ., ταυτίζεται με τη θεά Ρέα Η λατρεία της Αστάρτης των Πισιδών δεν είναι άλλη από εκείνη της θεάς Ιστάρ της Βαβυλώνας, θεάς κυρίως της γονιμότητας, που εμφανίζεται και στην Καππαδοκία ως θεά Μα, ενώ στη Φρυγία και τη Λυκία ως Κυβέλη.
– Δήμητρα
Ενώ η λατρεία της – εξίσου παλαιάς – Γης εξακολουθεί στο πρόσωπο της Δήμητρας (Δημήτηρ: Γη Μήτηρ). Η Ισις συνταυτίζεται με τη Δήμητρα
– Αρτέμη
Η Άρτεμις, ασιατικής καταγωγής κι αυτή, παριστάνει την αγνή μορφή της δισυπόστατης Ιστάρ, ενώ τα κατάλοιπα της κακής διακρίνονται στη λατρεία του Κόρδακα στη Σπάρτη της Λακεδαίμονος (Άρτεμις Κορδάκα).
Η λατρεία της Αρτέμιδος στην Λακωνική Σπάρτη επηρέασε και την αντίστοιχη πίστη στην Πισιδία

– Ερμής
Ο Ερμής ήταν λόγιος, ο κήρυκας, ο αγγελιοφόρος, ο κερδώος, ο προστάτης του εμπορίου, των ποιμένων και των οδοιπόρων. Ο πανούργος παίς, ο λυράρης, ο αγώνιος και εναγώνιος. Ο γιος του Δία και της Μαίας, .
– Διόσκουροι
Το ίδιο συνέβη και με τους Διόσκουρους που τους λάτρευαν στη Σπάρτη της Πελοποννήσου και λατρεία αυτή μεταφέρθηκε στην Πισιδία
– Ηρακλής
Ο ημίθεος των Ελλήνων Ηρακλής λατρευόταν και στην Πισιδία.
Στους Φοίνικες ήταν γνωστός σαν ο ημίθεος Μελκάρθ, ονομασία που την συναντούμε και σε μέρη της Μ. Ασίας . Είναι γνωστός ο χαρακτηρισμός Μελλικέρτης για τον ημίθεο αυτό, ονομασία που μαρτυρείται και από τον Ηρόδοτο.

– Σόλυμος
Πριν, όμως, ακόμη και από τη λατρεία του Δία βρίσκουμε εδώ τον εθνικό θεό και γενάρχη των Πισιδών, τον Σόλυμο. Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια τις ιδιότητες αυτού του θεού, αλλά έπρεπε, μάλλον, να συμπίπτουν με εκείνες του Δία. Ο θεός Σόλυμος εικονίζεται σε δύο, τουλάχιστον, νομίσματα της Τερμησσού (SNG: 313 και 317)
– Ήλιος & Σελήνη
Πανάρχαιοι θεοί επίσης ήταν ο Όσογος και η Εκάτη, που παρίσταναν τον Ήλιο και τη Σελήνη αντίστοιχα
ΉλιοςἭλιος, Ἠέλιος ( Ομηρική διάλεκτο) είναι το όνομα του θεού και προσωποποίησης του ήλιου στην αρχαία Ελληνική θρησκεία και μυθολογία. Στην αρχαία τέχνη συχνά εμφανίζεται ως ένας νεαρός άνδρας με ηλιακό στέμμα που οδηγεί ένα τέθριππο στον ουρανό. Λόγω της ιδιότητάς του ως Ήλιος που βλέπει τα πάντα, ήταν και θεός των όρκων.
Η Σελάνα ή Σελήνη ήταν ελληνική θεά, κυρία της σεληνιακής ψυχής.
Το όνομά της ετυμολογείται από το σέλας (φως). Στην Ελληνική μυθολογία και Ελληνική Εθνική Θρησκεία η Σελήνη, ή Μην (από τη σεληνιακή μηνολόγηση) ή Πασιφάη (στη Λακωνία), είναι τιτανική οντότητα

– Βελλεροφόντης
Κυρίως, όμως, ο Βελλερεφόντης, που παριστάνεται πάντα έφιππος να σκοτώνει τη Χίμαιρα. Αργότερα, στους ιστορικούς χρόνους, η λατρεία του Βελλερεφόντη περνάει στο πρόσωπο του θεού Μηνός Ασκηνού.
Ο Βελλεροφόντης ο γνωστός βασιλιάς της Λυκίας με καταγωγή από την Πελοπόννησο είχε μια ξεχωριστή θέση στο πιστεύω των Πισιδών και λατρευόταν σαν θεός , η εικόνα που είχαν για τον Βελλεροφόντη ήταν ο θεός – αυτός να ιππεύει τον Πήγασο το φτερωτό άλογο.
–Μην Ασκηνός
Ο Μην Ασκηνός, ο μεγαλύτερος θεός μετά τον Βαγαίο Δία λατρευόταν κυρίως στην Αντιόχεια της Πισιδίας, την Καρία, τη Φρυγία και την Παμφυλία.
Η μεγάλη, εξάλλου, διάδοση της λατρείας του φαίνεται και από ένα πλήθος προσωνυμιών (Μην Λύκιος, Μην Τιαμός κ.λπ.). Ήταν θεός της ευγονίας, της φύσεως, της αφθονίας και του πολλαπλασιασμού φυτών και ζώων.

– Τύχη
Στην Πισιδία πίστευαν στην θεά Τύχη
Η Τύχη , κόρη του Ερμή και της Αφροδίτης, είτε μια από τις Ωκεανίδες, κατά τον Πίνδαρο ήταν κόρη του Δία ήταν θεότητα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, προσωποποίηση της ευμάρειας και του πλούτου μιας πόλης. Παριστάνονταν ως γυναίκα που κρατούσε συνήθως ένα μικρό παιδί, ένα στάχυ ή το κέρας της Αμαλθείας ως ένδειξη του πλούτου. Ιδιαίτερα στην Ελληνιστική εποχή, οι πόλεις είχαν ως προστάτιδα τη δική τους Τύχη, η οποία απεικονιζόταν συχνά σε νομίσματα, με κορώνα τα τείχη της πόλης.
– -Νέμεση
Πίστευαν ακόμη στην Νέμεση .Ήταν Θεά εξισορροπητική που εξασφαλίζει μέσα στον Κόσμο το αδιασάλευτο του Ορθού ή Ιερού και του Δικαίου, στο δε ανθρώπινο επίπεδο έθετε όρια στον εγωισμό και τιμωρούσε την αδιαφορία για το κοινό καλό ή την υπεροψία, την αλαζονεία και την ύβρη.

— Σέραπις
Με βάσει τα ευρήματα οι Πισιδία πίστευαν στον Σέραπη .
Ο Σέραπις, ή Σάραπις, ήταν Ελληνο-αιγυπτιακός θεός της αρχαιότητας.
Κατά τη βασιλεία του Πτολεμαίου του Σωτήρα (305-283 π.Χ.) έγινε προσπάθεια να ενοποιηθεί η αιγυπτιακή θρησκεία με τη θρησκεία των Ελλήνων . Η πολιτική του Πτολεμαίου αποσκοπούσε στο να βρεθεί μία θεότητα που θα ενέπνεε το σεβασμό και στις δύο εθνότητες, . Παρόμοια προσπάθεια είχε γίνει και παλιότερα από το Μέγα Αλέξανδρο,
Ο Σέραπις θεωρείτο χθόνιος θεό, και ως χθόνιος θεός, απεικονιζόταν ως ανδρική μορφή που μοιάζει με τον Πλούτωνα: έχει στην κεφαλή του το μόδιο (ένα καλάθι, μέτρο ζύγισης των σιτηρών), φέρει στο χέρι σκήπτρο, στα δε πόδια του υπάρχει ο Κέρβερος και ένα φίδι.
Ταυτίζεται με τον Δία ή τον Άδη ή τον Πλούτωνα).

– Κέστρος – Ευρημέδον
Τέλος πίστευαν στους ποτάμιους θεούς Κέστρο και Ευρυμέδοντα Οι άνθρωποι απέδιδαν τιμές στους ποταμούς – θεούς για την ευεργετική τους δύναμη αλλά και για να κατευνάζουν την καταστροφική οργή τους, .. Τους λάτρευαν και απεικόνιζαν της μορφές τους σε νομίσματα και έργα τέχνης (ανάλογο νόμισμα βρέθηκε στην Σαγαλασσό της Πισιδία )
Ποταμοί είναι οι θεοί των ποταμών στην Ελληνική μυθολογία. Ήταν οι πατέρες των Ναϊάδων, και οι αδελφοί των Ωκεανίδων, και ως εκ τούτου, οι γιοι του Ωκεανού και της Τηθύος.
Οι ποτάμιοι θεοί απεικονίζονταν σε μία από τις τρεις μορφές: ενός ανθρώπου με κεφάλι ταύρου, ενός ταυροκέφαλου ανθρώπου με σώμα ψαριού σαν-φιδιού από τη μέση και κάτω, ή ως στηριζόμενος με το βραχίονα πάνω σε μία κανάτα αμφορέας χύνοντας νερό

– Ρωμαϊκή εποχή
Στους ελληνιστικούς χρόνους δεν σημειώνονται αξιόλογες μεταβολές, ενώ στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η κυριαρχία της Ρώμης βασίστηκε στην έννοια του κράτους και υπήρξε αδιαφορία για το πλήθος των θεών.
Η παρουσία των Ρωμαίων δεν επηρέασε τα αντίστοιχα πιστεύω των Πισιδών μια οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες ήταν αδιάφοροι ,έχριζαν τους εαυτούς τους θεούς και τους ενδιέφερε μόνον η είσπραξη των φόρων

– ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΑ ΘΕΩΝ & ΗΜΙΘΕΩΝ ΠΙΣΙΔΙΑΣ ( Τα νομίσματα και οι παραστάσεις σε μαρμάρινα ανάγλυφα που μιλούν για το πιστεύω των Πισιδών π.Χ. ) Σε πολλά νομίσματα αρχαίων Ελληνικών πόλεων της Πισιδίας υπάρχουν παραστάσεις θεοτήτων που πίστευαν και τιμούσαν
Στην Σέλγη του Δία, Αθηνάς , Νίκης, Αρτέμης και Άρτεμης Περγαίας,,Ηρακλή του Ηλίου
Στην Τερμισσό της Αθηνάς, της Άρτεμις της Τύχης ,της Νίκης ,της Σελήνης. του Σόλυμου, του Δια , Διονύσου, Ηρακλή , Ερμή ,
Στη Σαγαλασσό της Αθηνάς ,Νίκης , Δια ,Ερμή, Απόλλωνα , Διονυσίου ,Τύχης , Διόσκουροι Σελήνη & Ήλιος , Ασκληπιός , Ηρακλή , Κέστρο… κ.α
Στα Άδαδα της Εκάτης
Στην Αντιόχεια του Σέραπη, του Ερμή . Νίκης, Τύχης αλλά και των μυθολογικων ιδρυτών της Ρώμης ,Ρώμου και Ρωμήλου.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
– Στην Αντιόχεια της Πισιδίας η πρώτη αποδοχή του Χριστιανισμού στην Μ. Ασία
Η αρχική αδιαφορία των Ρωμαίων αυτοκρατόρων για την θρησκεία έδωσε πρόσφορο έδαφος για την διάδοση του Χριστιανισμού.
Πρώτη αποστολική περιοδεία (47–48 μ.Χ.).
Ο Παύλος ξεκίνησε μαζί με το Βαρνάβα και τον ανιψιό του Ιωάννη (πρόκειται για τον Ευαγγελιστή Μάρκο) ακολουθώντας τη διαδρομή: Κύπρος (από τη Σαλαμίνα μέχρι την Πάφο), Πέργη Παμφυλίας, Αντιόχεια Πισιδία ( Η πρώτη ομιλία για τον Χριστό και η πρώτη εκκλησιά στην Μ. Ασία έγινε στην Αντιόχεια της Πισιδία ) ,Ικόνιο, περιοχές της Λυκαονίας, Δέρβη, Λύστρα.

Στην επιστροφή πέρασαν από τις ίδιες πόλεις και κατέληξαν στην Αντιόχεια. Παντού το Παύλος με το Βαρνάβα – ο Μάρκος παρέμεινε στην Πέργη – κήρυσ
Από ‘δω και πέρα οι θρησκευτικές εξελίξεις στην Πισιδία, παρά τους άγριους διωγμούς, που πολύ σύντομα θ’ ακολουθήσουν, είναι μία αδιάκοπη παράθεση από σπουδαία ονόματα, που λαμπρύνουν τη χριστιανική παράδοση και σφυρηλατούν την καινούργια θρησκεία σε ολόκληρη τη Μ. Ασία. Ενδεικτικά μόνον ας θυμηθούμε: την Αγία Μαρίνα, την Αγία Θέκλα, τον Αγιο μάρτυρα Ζώσιμο, τους Αγίους μάρτυρες Μάρκο και Στέφανο, τους Ιερομάρτυρες Νίκανδρο και Έρμαιο, τον Ιερομάρτυρα Μεθόδιο και δεκάδες άλλους Πισίδες, που μαρτύρησαν για την εδραίωση της χριστιανικής πίστης στα σκληρά χρόνια των διωγμών του Νέρωνος, του Διοκλητιανού, του Δομιτιανού και του Σεπτίμιου Σεβήρου.
– Απόστολος Παύλος & Βαρνάβας
Μιλήσαμε ήδη για τους δυο Αποστόλους τον Απόστολο Παύλο και τον Απόστολο Βαρνάβα πως επέλεξαν την Πισιδία και την Αντιόχεια για να κηρύξουν για πρώτη φορά τον λόγο του θεού στην Μικρά Ασία φθάνοντας σε αυτή μεσώ Πέργης της Παμφυλίας

Στην Αντιόχεια Πισιδίας

• Ο Παύλος κηρύττοντας την Ανάσταση του Χριστού και την διδασκαλία του , προκάλεσε το ενδιαφέρον τόσο των Ιουδαίων όσο και των εθνικών, όμως η συγκέντρωση πολλών εθνικών στο κήρυγμα του Παύλου προκάλεσε την οργή των Ιουδαίων και το διωγμό των Αποστόλων από την πόλη.
Στο Ικόνιο όπου έφθασαν μετά τον διωγμό Παύλος και Βαρνάβας έγιναν ταραχές από τους Ιουδαίους και οι Απόστολοι αναγκάστηκαν να φύγουν. Εκεί μαρτύρησε η Αγία Θέκλα, που έγινε η πρώτη γυναίκα μάρτυρας του Χριστιανισμού).
Στα Λύστρα ζούσαν πολλοί εθνικοί, που λάτρευαν ιδιαιτέρως το Δία και τον Ερμή.οταν οι 2 Απόστολοι θεράπευσαν έναν τυφλό εκ γενετής τους πέρασαν για θεούς και θέλησαν, να τους προσφέρουν θυσίες.

• Όταν ο Απόστολος Παύλος αντέδρασε σε αυτή την πράξη ,τους λιθοβόλησαν και τους πέταξαν έξω από την πόλη έτσι έφτασαν στην Δέρβη Λυκαονίας που ήταν και ο τελευταίος σταθμός της Α΄ Αποστολικής περιοδείας.
Τα αποτελέσματα της ήταν :
Το άνοιγμα του Χριστιανισμού και η συγκρότηση τοπικών εκκλησιών κυρίως από εθνικούς .
Και την εκκλησία να ξεφεύγει από τα στενά πλαίσια του Ιουδαϊκού κόσμου και γίνεται οικουμενική.

– Διώξεις
Στα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του Χριστιανισμού στην Μ. Ασία δεν υπήρχε κάποιο θέμα σχέσεών του με το Ρωμαϊκό κράτος, καθώς ο χριστιανισμός θεωρούνταν μια απλή αίρεση του Ιουδαϊσμού, στη σκιά του οποίου αναπτύχθηκε η νέα θρησκεία.
Η διαφοροποίηση όμως του Χριστιανισμού από τον Ιουδαϊσμό το 42 μ. Χ. και στη συνέχεια από τους Εθνικούς ,κυρίως από το 70 μ. Χ. και την κατάληψη της Ιερουσαλήμ, είχε σαν αποτέλεσμα, ο Χριστιανισμός να καταταχθεί στις απαγορευμένες θρησκείες (religio illicita).

Ο πρώτος γνωστός διωγμός των Χριστιανών, έγινε από τον Νέρωνα το 54 μ. Χ., ο οποίος τους κατηγόρησε ως υπεύθυνους για την πυρκαγιά στη Ρώμη, την οποία, πιθανότατα λόγω των παράλογων και εγκληματικών του τάσεων, προκάλεσε ο ίδιος ,
Ο επόμενος μεγάλος διωγμός κατά των Χριστιανών, ξέσπασε στα χρόνια του Δομιτιανού από το 81 έως το 96 μ.Χ. και είχε ως αφετηρία, την προσπάθεια του αυτοκράτορα να απαλλαγεί από τους πιθανούς μνηστήρες του θρόνου στην Ρώμη .
Από την Ρώμη, ο διωγμός του Δομιτιανού επεκτάθηκε στην Παλαιστίνη και τη Μικρά Ασία, όπου είχε διαδοθεί μαζικά ο Χριστιανισμός.
Προβλεπόταν σταύρωση τους ή παράδοσή τους σε αγώνες με τα θηρία σε λαϊκές συγκεντρώσεις και αμφιθέατρα. Η πλέον, επιεικής θα λέγαμε τιμωρία, ήταν η καταδίκη σε καταναγκαστικά έργα σε μεταλλεία.

ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΔΕΙΧΘΕΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΙΣΙΔΙΑ
Πολλοί άγιοι αναδείχθηκαν στην Πισιδία και την γύρω περιοχή ,απόδειξη ότι ο Χριστιανισμός έγινε ευρύτατα αποδεκτός στα λαϊκά στρωματά που μαρτύρησαν για την πίστη τους
Μερικοί από αυτούς ήταν :
– Οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι Ἀκύλας καί Πρίσκιλλα.
Το ιερό αυτό ζευγάρι αναφέρεται πολλές φορές στις επιστολές του αποστόλου Παύλου, το οποίο συνέβαλλε τα μέγιστα στο ιεραποστολικό έργο του αποστόλου των Εθνών. Ήταν εβραϊκής καταγωγής και ζούσαν αρχικά στη Ρώμη. Ασκούσαν το επάγγελμα του σκηνοποιού, κατασκευάζοντας ειδικά υφάσματα για σκηνές. Όμως το 49 μ. Χ. ο αυτοκράτορας Κλαύδιος (41-54 μ. Χ.) εκδίωξε τους Εβραίους από τη Ρώμη με την αιτιολογία ότι φιλονικούσαν γιακάποιον «Χριστό». ο Ακύλας χειροτονήθηκε από τον Παύλο επίσκοπος «των παροικιών της Ασίας», χωρίς να διευκρινίζεται η ακριβής πόλη
–Άγιος Κινδέας Επίσκοπος Πισιδία
Ο Όσιος Κινδέος ή Κινδαίος ήταν Επίσκοπος Πισιδίας και κοιμήθηκε με ειρήνη. Δεν έχουμε περισσότερες λεπτομέρειες για τον βίο του Οσίου.20 Φεβρουαρίου Ὁ Ἅγ. Κινδέας, Ἐπίσκοπος Πισιδίας.

– Ο Όσιος Αρτέμων Επίσκοπος Σελευκείας της Πισιδίας
Ο Όσιος Αρτέμων έζησε στους αποστολικούς χρόνους, όταν για πρώτη φορά το Ευαγγέλιο του Χρίστου διαδιδόταν στις ειδωλολατρικές κοινωνίες.
Ο Απόστολος των Εθνών, Παύλος, πήγε στη Σελεύκεια της Πισιδίας, κήρυξε το λόγο του Θεού και είλκυσε εκλεκτές ψυχές, που αποτέλεσαν την πρώτη Εκκλησία της πόλης εκείνης. Μεταξύ των νεοφωτισθέντων ξεχώρισε ο Αρτέμων, που ο Παύλος τον ανέδειξε και επίσκοπο.
Στο διάστημα της επισκοπής του, δικαίωσε την προτίμηση και τις ελπίδες που στήριξε σ’ αυτόν ο Παύλος. Καλλιέργησε τη διδασκαλία, φρόντισε για τους φτωχούς και της χήρες, ήταν παράδειγμα στους πιστούς με λόγια και έργα, πατέρας αυτών και βοηθός, καύχημα και παρηγοριά.
Πέθανε ειρηνικά 24 Μαρτίου

– Άγιος Γεώργιος Επίσκοπος Πισιδίας.
Ο Όσιος Γεώργιος έζησε κατά τους χρόνους της εικονομαχίας και εξελέγη Επίσκοπος Πισιδίας. Προσκληθείς μαζί με άλλους Επισκόπους στην Κωνσταντινούπολη, όπου επρόκειτο να επιβληθεί η κατάργηση των ιερών εικόνων, στην Σύνοδο του 754 μ.Χ., αντιστάθηκε σθεναρά στα εντάλματα των κρατούντων εικονομάχων και στην ασέβειά τους. Για τον λόγο αυτό εξορίσθηκε από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε’ τον Κοπρώνυμο (741-775 μ.Χ.) και ευρισκόμενος στην εξορία κοιμήθηκε. Για τους αγώνες του υπέρ της ορθοδόξου πίστεως ονομάσθηκε Ομολογητής. .Ο Άγιος Γεώργιος ο Ομολογητής εορτάζεται 19 Απριλίου.

Αγία Θέκλα
Η Ισαπόστολος Αγία Θέκλα , είναι Μικρασιάτισσα Αγία της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας από το Ικόνιο, αναφερόμενη ως ακόλουθος του Αποστόλου Παύλου. Ασπάστηκε τον Χριστιανισμό, έγινε ακόλουθος του Αποστόλου και κήρυξε και η ίδια μέχρι το μαρτύριο της, αποτελώντας την πρώτη γυναίκα χριστιανή μάρτυρα. Για τον λόγο αυτό ονομάζεται Ισαπόστολος και Πρωτομάρτυς.

Κατά την παράδοση, καθόταν επί τρεις ημέρες στο παράθυρό της ακούγοντας τις διδαχές του Αποστόλου, Παύλου καθώς εκείνος κήρυττε από τη γειτονική οικία του Ονησιφόρου. Βλέποντας αυτό, ο Θάμυρις στράφηκε προς τις Αρχές, συγκεκριμένα στον ηγεμόνα Καστίλιο, ώστε να τιμωρήσουν τον Παύλο και τη Θέκλα.
Ο Καστίλιος τότε φυλάκισε και μετά απέλασε τον Παύλο.
Η Θέκλα σώθηκε με θαυματουργικό τρόπο από τη θανάτωση στην πυρά, με το ξέσπασμα μιας θύελλας, και ταξίδεψε μαζί με τον Παύλο μέχρι την Αντιόχεια της Πισιδίας.

Όμως την δίκασαν για επίθεση, όταν αντέκρουσε ένα Ρωμαίο ευγενή που την ερωτεύθηκε και την καταδίκασαν να φαγωθεί από άγρια θηρία. Και πάλι όμως η Θέκλα σώθηκε με σειρά θαυμάτων, καθώς τα θηλυκά θηρία (και ειδικότερα οι λέαινες) την προστάτευσαν από τα αρσενικά. Στην Αντιόχεια επίσης η αγία βαπτίσθηκε Χριστιανή .Ξαναβρήκε τον Απόστολο Παύλο στα Μύρα και κατόπιν ταξίδεψε για να κηρύξει τον λόγο του Θεού, Σε ένα τελευταίο της ταξίδι, μπόρεσε να μεταβεί στη Ρώμη και να ξαπλώσει δίπλα στον τάφο του Παύλου

Το ιερό λείψανο της Αγίας Θέκλας μεταφέρθηκε από τους Μικρασιάτες εξ Ικονίου που εγκαταστάθηκαν στην πόλη της Δράμας και σήμερα φυλάσσεται στον Ιερό Ναό Αγίων Ανάργυρων Δράμας.
Στην Πισιδία ανήκε στους ιδιαίτερα τιμώμενους Αγίους.
Η μνήμη της γενικά στους Ορθόδοξους Χριστιανούς τιμάται πανηγυρικά στις 24 Σεπτεμβρίου κάθε έτους.
– Οι Δεκαπέντε χιλιάδες Άγιοι Μάρτυρες της Πισιδίας.
Οι Άγιοι Δεκαπέντε Χιλιάδες Μάρτυρες οι εν Πισιδία μαρτύρησαν δια ξίφους.
Σταθερή. Εορτάζει στις 16 Ιουλίου εκάστου έτους.
– Ἡ Αγία Μεγαλομάρτυς Μαρίνα.
Η Αγία Μαρίνα, (γνωστή και ως Αγία Μαργαρίτα της Αντιόχειας στην Καθολική Εκκλησία ( 289 – 308 μ.Χ ) , ήταν Μικρασιάτισσα Χριστιανή αγία και μάρτυρας, που έζησε στα τέλη του 3ου αιώνα στην Αντιόχεια Πισιδίας της Μικράς Ασίας.

Ο πατέρας, ο οποίος ήταν ειδωλολάτρης, όταν η μητέρα της πέθανε λίγο μετά από τη γέννησή της. ανέθεσε την ανατροφή της σε μια χριστιανή γυναίκα. Η γυναίκα αυτή δίδαξε στην Αγία Μαρίνα τον χριστιανισμό
Σε ηλικία 15 ετών αποκάλυψε στον πατέρα της ότι ήταν χριστιανή. Ο πατέρας της την έδιωξε. Λίγο καιρό αργότερα ο έπαρχος Ολύμβριος έμαθε ότι η Αγία Μαρίνα ήταν χριστιανή. Αφού διέταξε να τη συλλάβουν και την ανέκρινε, της ανάγκασε να υποστεί σκληρά βασανιστήρια ώστε η Αγία Μαρίνα να απαρνηθεί την πίστη της, κάτι που δεν έγινε. Ο έπαρχος αποκεφάλισε την Αγία Μαρίνα η οποία ήταν μόλις 19 χρονών .
Τα λείψανα της Αγίας Μαρίνας βρίσκονται στην Αθήνα, στον ναό της Αγίας Μαρίνας, ενώ η χείρα της βρίσκεται στη Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος

– Οἱ Ἅγ. Μάρτυρες Ἀλέξανδρος, Ἀλφειός καί Ζώσιμος, αὐτάδελφοι ἐκ Πισιδίας καί οἱ συμμαρτυρήσαντες Ἅγ. Μάρτυρες Μάρκος, Νίκων, Νέων καί Ἡλιόδωρος.
*Ο Άγιος Μάρκος ήταν υπόδειγμα ποιμένος κατά το πρότυπο του Κυρίου στην Αντιόχεια της Πισιδίας.
Κατά τον διωγμό των χριστιανών από τον Διοκλητιανό το έτος 290, ο ηγεμόνας της Πισιδίας Μάγνος μεταξύ των πρώτων συνέλαβε τον ποιμένα της Εκκλησίας Μάρκον.
Σκοπός του ήταν, αν κατάφερνε να τον κάνει να αρνηθεί τον Θεό του, ευκολότερα θα μετέστρεφε στη λατρεία των ειδώλων και τους άλλους οπαδούς του. Όμως ούτε οι υποσχέσεις ούτε οι απειλές του ηγεμόνα τον κλόνισαν
Η μνήμη του εορτάζεται 28 Σεπτεμβρίου

– Ὁ Άγιος Αθανάσιος και άλλοι μάρτυρες του Χριστιανισμού από Σπάρτη & Αττάλεια Σύμφωνα με το Νέο Μαρτυρολόγιο ο Άγιος Αθανάσιος εκ Σπάρτης της Πισιδίας μαρτύρησε στα Μουδανιὰ στις 29 Οκτωβρίου 1653.
Οι Αγ. Μάρτυρες Λέων καί Παρηγόριος. Που εορτάζεται 18 Φεβρουαρίου ,
στις 2 Μαρτίου Οἱ Ἅγ. Μάρτυρες Νέστωρ καί Τριβίμιος.
5 Μαρτίου Ὁ Ἅγ. Μάρτυς Κόνων, ὁ κηπουρός.
19 Απριλίου Οι Ἅγ. Μάρτυρες, Θεόδωρος ἡ μήτηρ αυτού Φίλιππα και οι συμμαρτυρύσαντες Σωκράτης και Διονύσιος.
2 Μαΐου Οι Ἅγ. Μάρτυρες Έσπερος καί Ζωή μετά των τεκνων αυτών Κυριάκου και Θεοδούλου.
19 Ιουνίου Ὁ Αγ. Μάρτυς Ζώσιμος.
10 Ιουλίου Ὁ Άγιος Μάρτυς Βιάνωρ, ο εκ Πισιδίας.
2 Οκτωβρίου Ὁ Ἅγ. Ἱερομάρτυς Κυπριανός επίσκοπος Αντιοχείας της Πισιδίας και η Αγ. Παρθενομάρτυς Ἰουστίνα.
25 Ὀκτωβρίου Οἱ Ἅγ. Μάρτυρες Παπίας, Διόδωρος καί Κλαυδιανός.
22 Νοεμβρίου Οἱ Ἅγ. Μάρτυρες Μάρκος, Στέφανος καί Μάρκος (έτερος), εξ Αντιοχείας της Πισιδίας..
21 Δεκεμβρίου Ὁ Ἅγ. Μάρτυς Θεμιστοκλῆς.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΠΙΣΙΔΙΑΣ
Σημαντικό ρόλο στην επιβίωση της Χριστιανική θρησκείας κυρίως στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και την διατήρηση του Ελληνικού φρονήματος είτε μεσώ της πίστης ,είτε μεσώ της παιδείας και κυρίως τον τελευταίο αιώνα με την ίδρυση Ελληνικών σχολείων έπαιξε η Μητρόπολη Πισιδίας
Αρχικά ἡ μητρόπολις αυτή ήταν γνωστή μητρόπολις Αντιοχείας της Πισιδίας.
Όπως ήδη έχουμε αναφέρει σε προηγούμενη δημοσίευση ο Απόστολος Παύλος μαζί με τον Απόστολο Βαρνάβα επισκεφθήκαν την πόλη της Αντιοχείας το 44-45 μ.Χ.
Κήρυξε τον λόγον του Θεού εκεί και ίδρυσε την Χριστιανική εκκλησίαν,, την οποία και οργάνωσε κατάλληλα. Και στις δυο άλλες Αποστολικές περιοδείες ίσως πέρασε και πάλι από την Αντιόχεια πηγαίνοντας για την Φρυγία και την Γαλατία (Βη τέλη 48-αρχές 52, Γη άνοιξη 52-άνοιξη 57μ.Χ),

Ὁ πρώτος μνημονευόμενος επίσκοπος της υπήρξε ὁ Εύδοξος επί Μαξιμιανού (285-305 μ.Χ.).
Φαίνεται ότι ορχικά ὁ μητροπολίτης επαρχίας Πισιδίας όπως προείπαμε, ονομαζόταν Αντιοχείας, τον δε 14ο αιώνα αρχίζει να ονομάζεται Πισιδίας, με εναλλαγές και ως Αντιοχείας, αλλά έκτοτε ήταν γνωστή ως Πισιδίας.
Με τον περιορισμό των χριστιανικών πληθυσμών κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας και την ανυπαρξία ή ελαχιστοποίηση του ποιμνίου των όμορων Μητροπόλεων καταργουνται , και έγινε συνένωση των Μητροπόλεων αυτών , στην Μητρόπολη Πισιδία .

Μετά την ολοκλήρωση της συνένωσης , η μητρόπολη είχε 14 Επισκοπές που υπαγόταν στον Μητροπολίτη Πισιδίας, που έφερε τον πομπώδη τίτλο: «Μητροπολίτης Πισιδίας, Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Λυκίας, Σίδης, Μυρέων και Ατταλείας και Μικράς Αντιοχείας». Οι Επισκοπές ήσαν οι: Καστελλορίζου, Μάκρης, Λειβησσού, Βουρδουρίου, Πάρλας, Πόρλου, Νησιού, Ελμαλού, Φοινίκης, Αντιφέλλου, Μύρων, Καλαμακίου, Ατταλείας και, φυσικά, Σπάρτης.

– Μητροπολίτες
Στο διάστημα αυτό δεκάδες Μητροπολίτες, λιγότερο ή περισσότερο σημαντικοί, άφησαν τη σφραγίδα τους στα εκκλησιαστικά πράγματα της Πισιδίας.
Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε τον Ευγένιο τον Β’, που για ένα μικρό διάστημα διαδέχτηκε τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’ στον Οικουμενικό θρόνο.
Τον Γεράσιμο τον Β’, που τον διαδέχτηκε ο Μελέτιος κι αυτόν ο Καισάριος.
Ακολούθησαν ο Παρθένιος και ο Βενέδικτος .
Ο Γεράσιμος (Τανταλίδης), γόνος της περίφημης φαναριώτικης οικογένειας των Τανταλιδών, σπουδαίος μεταρρυθμιστής της Εκκλησίας, νεωτεριστής, προσωπικότητα λαμπρή και πολύπλευρη.
Τον Γεράσιμο διαδέχτηκε ο Κωνσταντίνος, το 1905, βαθύς γνώστης τι ρινικής πολιτικής και δεινός ρήτωρ, που χειρίστηκε με άψογο τρόπο τα εθνικά ζητήματα.
Ακολούθησε ο Πατάρων Μελέτιος (Χρηστίδης), που υπήρξε και ο τελευταίος επίσκοπος της Πισιδίας.

– Εναπομείναντες Χριστιανοί στην αρχή του 20ου αιωνα
Εκτιμάται ότι στον 20ο αιώνα και μέχρι την εκδίωξη των Χριστιανών το 1922 , ο συνολικός αριθμός των χριστιανών ανερχόταν σε 15000 έως 20000 ψυχές
Στην Πισιδία δεν υπήρξαν Μονές. Παρά τις συνεχείς, όμως, πιέσεις και διώξεις που υπέστησαν οι Χριστιανοί, όπως είπαμε από την αρχή η εκκλησιαστική διοίκηση, συγκροτημένη γερά, κατάφερε να περισώσει αμείωτη τη θρησκευτική πίστη των Ελλήνων. Οι εξασθενημένες θρησκευτικές ελευθερίες των Χριστιανών παγιώνονται εν μέρει τον 19ο αιώνα,
δίνεται το δικαίωμα της ελεύθερης εκτέλεσης των θρησκευτικών καθηκόντων παραχωρείται στους Έλληνες και η δυνατότητα επίσκεψης στους Αγίους Τόπους (και αυτό σαν συνέπεια της ήττας το 1774 από τους Ρώσους) .
Από τότε και μέχρι το 1922 η Εκκλησία αποτελούσε τον μοναδικό πυρήνα συσπείρωσης, διατήρησης και ενδυνάμωσης της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων της Πισιδία. Άλλα με πάρα πολλά εμπόδια , κυρίως μετά την απόφαση των Γερμανών και των Νεότουρκων να εξαφανίσουν του Ελληνορθόδοξους Χριστιανούς και όχι μόνον από την Μικρά Ασία.

Ένα σχόλιο στο άρθρο “Αλησμόνητες πατρίδες: Η θρησκεία στην Πισιδία διαχρονικά – Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

Γράψτε απάντηση στο Ανώνυμος Ακύρωση απάντησης

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.