Αλησμόνητες πατρίδες: Το Ελμαλί βορειοδυτικά της Αττάλειας – Του Σταύρου Καπλάνογλου



Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Θα μου επιτρέψετε να ξεφύγω λίγο από την αυστηρή ουδετερότητα ενός ιστορικού ερευνητή έστω και ερασιτέχνη στην καταγραφή των αλησμόνητων πατρίδων και να αναφερθώ σε μεταφορά μιας πληροφορίας που έχει προσωπικό χαρακτήρα .
Στο Ελμαλί αναφερόταν στις διηγήσεις του,τακτικά ο αείμνηστος πατέρας μου που είχε έρθει σε ηλικία 12 των με την χήρα μητέρα του διωγμένος μαζί με όλους τους συμπατριώτες του που κατοικούσαν στην Σπάρτη της Μικράς Ασίας
Στο Ελμαλί βρέθηκε όταν ήταν μόλις 8 ή 9 χρόνων γύρω στο 1918-19
Εκεί είχε παντρευτεί η μεγάλη του αδερφή από άλλη μάνα μετά τον θάνατο του πατέρα τους το 1913 και την ισοπέδωση από τον σεισμό του σπιτιού τους στην Σπάρτη.

Από το 1914 το Ελληνικό σχολείο στην πατρίδα του δεν λειτουργούσε και η μητέρα του ακούγοντας ότι υπάρχει σχολείο στο Ελμαλί πήρε το γιο της και πατέρα μου και πήγε στην πόλη αυτή ,δυστυχώς γι’ αυτόν το Ελληνικό σχολείο στο Ελμαλι έκλεισε και με αποτέλεσμα ο σκοπός του ταξιδιού να μείνει απραγματοποίητος .
Αφού έκατσαν κάποιο διάστημα στο οποίο για να επιζήσουν δούλευε ο ίδιος σαν βοσκός η μητέρα τον πήρε και περπατώντας 180 χλμ περίπου γύρισαν με τα πόδια στην Σπάρτη μέσα από το δάσος .με την συνοδοιπορία 2 Τούρκων που είχαν την ίδια κατεύθυνση.
Το Ελμαλί της Λυκίας βρισκόταν ακόμη στα σύνορα Πισιδία όπου ανήκε η Σπάρτη

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
Το Ἐλμαλί ή αρχαία Ἀμελάς βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού της Αττάλειας , στους πρόποδες του ομώνυμου βουνού, και υπάγεται στη Λυκία. Απέχει περίπου 35 χλμ από την πόλη Korkuteli και 110 χλμ από την Αττάλεια.
Το Ἐλμαλί ιδρύθηκε σε ένα οροπέδιο σε υψόμετρο 1200 μέτρων που είχε σχήμα μπολ που περιβάλλεται από τις βουνοκορφές της οροσειράς του Ταύρου , που καλύπτει ολόκληρη σχεδόν την νότια πλευρά της Μ. Ασίας, Εκεί υπάρχει και το όρος Ελμαλί που η ψηλότερη κορφή του φθάνει σε ύψος 2503 μέτρα .Εκτός από την πόλη Ελμαλί , υπάρχουν και ι δύο άλλες μικρές πόλεις (Akçay και Yuva) καθώς και χωριά. Η περιοχή ποτίζεται από ρυάκια που τρέχουν από τα βουνά. Κοντά δε βρίσκεται η λίμνη Avlan γύρω της υπάρχει δάσος με σπάνια κέδρα

ΕΛΛΗΝΕς ΤΟ 1922
Μια απογραφή του ανδρικού πληθυσμού του 1882-1885 παρουσιάζει 72 οικογένειες Έλληνων,1900 Μουσουλμάνων και 115 Αρμένιων.
Το 1922 την ελληνική Χριστιανική Κοινότητα του Ἐλμαλί αποτελούσαν 300 περίπου Έλληνες.
Στην πόλη έμεναν και 500 περίπου Αρμένιοι, οι οποίοι είχαν δικιά τους εκκλησία και σχολείο. όπως οι Έλληνες.
Οἱ Τούρκοι πού ήσαν περίπου 6.000 στο Ελμαλί ζούσαν αρμονικά με τούς Έλληνες.
Υπήρχε εκτός από τους μονίμους κατοίκους Ελληνική καταγωγής και άλλοι πλούσιοι Ἕλληνες οπό την Αττάλεια που είχαν σπίτια και κτήματα στο Ελμαλί και οι οικογένειές τους παραθέριζαν εκεί τα καλοκαίρια.

ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ
Η περιοχή πήρε τα ονόματα “Kabalı, Amelas, Elmalı” κ.α, με τη σειρά, αλλά δεν υπάρχουν οριστικά στοιχεία ως προς την προέλευση αυτών των ονομάτων.
Τα ονόματα αυτά ήταν :

– Ἀμελάς (Amelas, )
Σαν όνομα υπήρχε από την αρχαιότητα
Αργότερο έγινε γνωστό και ως Καμπαλί (Kabalı) και Εμελάς (Emelas.)

– Αλμαλί (Almali ) και Αλυμαλά (Alymala )
Αυτά τα δυο ονόματα έκανα εμφάνιση στην βιβλιογραφία για ύπαρξη πόλης στην γύρω περιοχή χωρίς όμως να υπάρχουν όμως πληροφορίες για την ακριβή θέση τους και υπάρχει η εκτίμηση ότι ήταν η Αμελάς
Σύμφωνα με τον Βυζαντινό Στέφανο, έναν από τους γεωγράφους του 6ου αιώνα, υπήρχε μια περιοχή που ονομάζεται Αλίμαλα στη Λυκία (επιμ. Meineke, 1849, σ. 75).

– Ακαρασσός (Akarassos)
Κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. και συγκεκριμένα το 21μ.Χ λεγόταν Ακαρασσός η οποία από τον 5ο αιώνα έως και τον 12ο ήταν έδρα επισκοπής

– Ελμαλού (Elmalu )
Το 1530 μ.Χ είχε το όνομα Ελμαλού προφανώς από παραφθορά της αρχαίας ονομασίας της πόλης από τους Οθωμανούς.

–Ελμαλί (Elmali)
Είναι η σημερινή ονομασία .Κατά τους Τούρκους το όνομα Ελμαλί το πήρε από τα πολλά και ωραία μήλα πού παράγει ἡ περιοχή, καθώς στα τουρκικά ἡ λέξη ελμά σημαίνει μήλο

ΙΣΤΟΡΙΑ
Το Elmalı υπήρξε ένας σημαντικός οικισμός σε κάθε περίοδο της ιστορίας.

– Διασταύρωση σημαντικών δρόμων στην αρχαιότητα
Ειδικά ήταν η πύλη εξόδου της Λυκίας στο Βορρά και μια από τις πιο σημαντικές διασταυρώσεις που συνέδεαν το Ελμαλί με αλλά μέρη στο εσωτερικό της Λυκίας. Οι δρόμοι για Αντίφελλο , τα Μύρα και τα Πατάρα περνούσαν από το Ελμάλι.
Αυτή η διαδρομή προς τις πόλεις που προαναφέραμε ήταν σαφώς ορατή σε καταγραφές σε σχέδια του Scharf. του 19ου αιώνος.

–Ίχνη οικισμού από το 2500 π.Χ.
Οι ανασκαφές, από τον Machteld Mellink από το κολλέγιο Bryn Mawr, για τους ταφικούς χώρους των Semahöyük και Müren έχουν δείξει σημάδια παραγωγής χαλκού που χρονολογούνται από το 2500 π.Χ.
Ιστορία και οι τάφοι στους βράχους δείχνουν ότι το Ελμάλι, ήταν ένας από τους παλαιότερους οικισμούς της Αττάλειας, έχει δει πολλούς πολιτισμούς σε όλη τη μακρά και πλούσια ιστορία του, που δυστυχώς μέχρι της ημέρες μας παραμένει άγνωστη

– Λούβιοι
14ος αιώνας. ως τον του 9ου αιώνα π.Χ στην πόλη κατοικούν οι Λούβιοι ( Luvites ) είναι η περίοδος του Βασιλείου της Arzava.

–Φρύγες
Από όσα είναι γνωστά στην περιοχή κατοικούσαν οι Φρύγες
Αποκαλύφθηκε αντικείμενα σε ανασκαφές που ανήκαν στους Φρυγούς

– Λύκιοι
Οι Λύκιοι έζησαν στην περιοχή από τον 9ος αιώνα έως το 546 π.Χ..

– Πόλη κλειδί στην Βόρεια Λυκία
Η περιοχή ήταν μια πόλη-κλειδί στα βόρεια της παλαιάς επαρχίας της Λυκίας, και η εμπορική οδός Lycian Way πέρασε από εδώ.

–Πέρσες
Πέρσες εισέβαλαν στην Ελλάδα τον 5ο αιώνα,

– Δηλιακή συμμαχία
Υπό την ηγεσία του Κράτους της Αθήνας, ιδρύθηκε μια ένωση που αποτελείται από τις πόλεις της Μεσογειακής Περιφέρειας (Ένωση Αττικής-Δήλου). Αυτή η ένωση είχε ένα κέντρο και έναν προϋπολογισμό. Κάθε χώρα συνέβαλε σε αυτήν την ένωση ανάλογα με τη δύναμή της από το ασημένιο νόμισμα που κόπηκε.

– Πέρσες
Οι Πέρσες παρέμειναν έως την έλευση των Μακεδόνων

– Μ. Αλέξανδρος & οι Διάδοχοι
Από το 333 π.Χ. 190 ήταν η εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του

– Ρωμαίοι
Στη συνέχεια, το 190 π.Χ. η πεδιάδα ελέγχεται από τους Ρωμαίους, μέχρι το 395 μ.Χ.

–Βυζάντιο
Η Βυζαντινή εποχή ξεκινά από το τέλος του ενιαίου Ρωμαϊκού κράτους και παραμένει υπό βυζαντινή κυριαρχία μέχρι το 1080 μ.Χ.

–Οθωμανοί
Το 1080 μ.Χ. εμφανίσθηκαν μετά την ήττα των Βυζαντινών στο Μαντζικέρτ οι Σελτζούκοι Τούρκοι που παρέμειναν μέχρι το 1324 μ.Χ. (Περίοδος Seljuk )
Το 1324 μ.Χ. έως το 1423 μ.Χ. ήταν η εποχή του Πριγκιπάτου του Τεκ.
Και από το 1423 μ.Χ. αρχίζει Οθωμανική περίοδος ΄που έφθασε στο 1920μ.Χ και την Μικρασιατική καταστροφή
Η πόλη αποτελούσε την έδρα του Beylik of Teke clan των Ανατολικών μύλων όταν εισήχθη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία την εποχή του Σουλτάνου Bayezid I.

– Evliya Çelebi
Ιστορική μαρτυριά για το Ελμαλί αποτελεί η επίσκεψη το 1659 μ.Χ του γνωστού Τούρκου περιηγητή Evliya Çelebi. Που γράφει για μια πόλη με νερά με πολλές γέφυρες. Και το τείχος της, που μερικές φορές ξεπερνά ακόμη και το Σινικό Τείχος.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ
Η πρόσφατες ανασκαφές αποκάλυψαν :

–Τείχη
Επίσης ένα κάστρο από την περίοδο των Λυκίων (Το κάστρο Lycian του Gilevgi, ) μεταξύ των χωριών Gilevgi και Çobanisa.

– Αγάλματα
Βρέθηκαν αγάλματα από αρχαίες θεές όπως της Κυβέλης αλλά και άλλες .
Άγαλμα γυναίκας από με ελεφαντόδοντο και αγαλμα βασιλιά από ασημι .,

–Ο μεγάλος θησαυρός
Το 1984 κατά τη διάρκεια μιας παράνομης ανασκαφής ανακαλύφθηκε στο χωριό Bayındır του Elmalı ένας μεγάλος θησαυρός με χιλιάδες αρχαία Ελληνικά νομίσματα και μεταφέρθηκαν λαθραία στις ΗΠΑ και σε άλλες ς ευρωπαϊκές χώρες.

Συμπεριλάμβανε :1.900 ασημένια νομίσματα (συμπεριλαμβανομένων 1.100 από τη Λυκία και 14 εξαιρετικά σπάνια δεκάδραχμα από την Δηλιακή συμμαχία.

Ο πιο σημαντικός λόγος για τον οποίο αυτά τα νομίσματα ονομάζονται θησαυρός του αιώνα είναι ότι οι Έλληνες τότε αποφάσισαν να εκδώσουν ένα αναμνηστικό νόμισμα επειδή νίκησαν τους Πέρσες. Ήταν το πρώτο νόμισμα των 10 δραχμών,
Τα Δεκάδραχμα,είχαν σήμερα αυξημένη συλλεκτική αξία λόγω της ωραίας κατασκευή τους και της έλλειψής τους στον κόσμο, τόσο ο αριθμός των δεκάδραχμων που είναι γνωστοί στον κόσμο έχει διπλασιαστεί ,επειδή μέχρι το 1984, ήταν γνωστή η ύπαρξη μόνο 13 Δεκάδραχμων στον κόσμο, προστεθήκαν τα 14 που βρέθηκαν στο θησαυρό στο Ελμαλί
Το (Elmalı Hazinesi) είναι το όνομα που συνήθως δίνεται στην Τουρκία σε ένα σημαντικό εύρημα αρχαίου θησαυρού.

–Το Ελληνικό δεκάδραχμο του θησαυρού του Ελμαλί
Το αθηναϊκό δεκάδραχμο κόπηκε λίγο μετά το 467 π.Χ. στην Αθήνα.
Το νόμισμα ήταν κατασκευασμένο από ασήμι, το οποίο ήταν ένα άφθονο και πολύτιμο μέταλλο στην Αθήνα. Αυτό το συγκεκριμένο νόμισμα ήταν κατασκευασμένο από ασήμι πιθανότατα από τα πλούσια ορυχεία αργύρου του Λαυρίου
Στον Αθηναϊκό δεκάδραχμο, η Αθηνά εμφανίζεται με μεγάλα χείλη και μάτια που χαρακτηρίζουν την τέχνη στην Αρχαϊκή Περίοδο].

Η κουκουβάγια από την άλλη πλευρά είναι ένα άλλο σύμβολο της Αθηνάς, με τα φτερά της απλωμένα σε στυλ που χαρακτηρίζει το σπάνιο δεκάδραχμο.
Η κουκουβάγια συνοδεύεται από το δώρο της Αθηνάς στην πόλη, το κλαδί της ελιάς, καθώς και τα παραδοσιακά Αθηναϊκά γράμματα ΑΘΕ.

Η έκδοση αυτού του νομίσματος ακολούθησε τις Ελληνικές νίκες στους Περσικούς πολέμους .
Τα τελευταία Αθηναϊκά δεκάδραχμα κόπηκαν κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του Περικλή γύρω στο 430 π.Χ.
Ο σκοπός του νομίσματος ήταν πατριωτικός , αλλά είχε και πρακτική και εμπορική χρήση, παρόλο που τα τετράδραχμα είδαν περισσότερη χρήση και έφτασαν σε ευρύτερη κυκλοφορία.

— Κατάλοιπα αρχαίου δρόμου ΒΔ του Ελμαλί
Ο αρχαίος Βόρειος Λυκικός δρόμος είναι ένας δρόμος που σε πηγαίνει πίσω στην ιστορία στην περιοχή Kisla Elmali, περνώντας μέσα από την ιστορία,
Το κύριο μέρος του δρόμου έχει πλάτος 4 μέτρων, και φέρει δυο στρώσεις από πέτρες,ο δρόμος οδηγούσε στο εμπορικό και διοικητικό κέντρο της πόλης /
Πιστεύετε ότι κατασκευάστηκε την εποχή των Λυκίων όταν εκεί βρισκόταν εκεί οι Πέρσες .
και πήρε την τελική του μορφή κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο,

Οι αρχικές πέτρες ήταν καλυμμένες με ερείπια και χώματα στα σημεία που περνούσε ο δρόμος
Ηταν γνωστό εδώ και αιώνες, και ακόμη ότι οι πέτρες του δρόμου αποσυναρμολογήθηκαν για χρήση σε κοντινούς τάφους και κατασκευές τοίχων. Πολ λες από τις επιφανειακές πέτρες του αρχαίου δρόμου ήταν κατεστραμμένες ή παραμορφωμένες από την διέλευση αμαξών και τα πέταλα των αλόγων Ο αρχαίος δημόσιος δρόμος ήταν σε μεγάλο βαθμό διατηρημένος στην περιοχή της συνοικίας Elmaly στο Kishla, είναι μια από τις πιο σημαντικές διαδρομές που συνδέουν την Αττάλεια και το Αιγαίο από το Korkuteli.

–Νεκρόπολη
Μεγάλο αριθμό τάφων και λειψάνων από την αρχαία Λυκία, και από πιο πρώιμες περιόδους .
Μερικά από αυτά είναι οι τάφοι Kızılbeli, της ιδίας περιόδου .
Τάφους στην γύρω περιοχή στις θεσεις Semahöyük Cube, Yapraklı Village Written Rock, Armutlu Village Rock Tomb, Söğle Plateau Bee Serens είναι δείκτες ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου.
Υπάρχουν δύο γνωστοί μνημειακοί τάφοι στο Elmalı. Το πρώτο από αυτά είναι στο Karaburun και το άλλο στο Kızılbel. Οι τοίχοι της αίθουσας Karaburun King’s Tomb στον δρόμο Antalya – Elmalı είναι διακοσμημένες με τοιχογραφίες κυνηγιού και πολέμων. Το μνημείο του τάφου Kızılbel βρίσκεται στον δρόμο Elmalı – Yuvayol στα δυτικά της πόλης.

–Άλλα αρχαιολογικά κατάλοιπα στην γύρω περιοχή
1.Στην θέση Beyler Höyük στο Beyler Village, στον δρόμο Elmalı – Kaş, νότια της πόλης υπάρχει ανάχωμα όπου παρατηρούνται ίχνη συνεχούς οικισμού από την εποχή του Χαλκού
2.Ανατολικά της πόλης, 6 χλμ. κοντά στο χωριό Bayındır. Στις ανασκαφές που έγιναν σε έναν από τους λίγους τύμβους που στέκονταν δίπλα-δίπλα, βρέθηκαν σημαντικά αρχαία του 7ου π.Χ. αιώνα.
3. Στο χωριό Mugren στα δυτικά της πόλης Οι αρχαιολογικές έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν ίχνη διαφόρων πολιτισμών
Αυτά τα ευρήματα, τα οποία εκτίθενται σε ένα ειδικό μέρος

ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η Χριστιανική κοινότητα του Ελμαλί ήταν ενταγμένη στην Μητρόπολη των Μύρων της Λυκίας
Μάλιστα την περίοδο 1646-1651, η Μητρόπολη Μύρων είχε ως έδρα το Ελμαλί
Το Ελμαλί είχε παλιότερα επισκοπή Με την κατάργησή επί Τουρκοκρατίας αυτής της Μητρόπολης ,λόγω περιορισμού των χριστιανών από τις διώξεις και τους εξισλαμισμούς εντάχθηκε στην Μητρόπολη Πισιδίας
Ο Μητροπολίτης Πισιδίας έφερε τον τίτλο:Μητροπολίτης Πισιδίας, Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Λυκίας, Σίδης, Μυρέων και Αττάλειας και Μικράς Αντιόχειας.

Στη δικαιοδοσία της Μητρόπολης ανήκαν οι επισκοπές: Καστελλορίζου, Μάκρης, Λειβησσού, Βουρδουρίου, Πάρλας, Πόρλου, Μύρων, Σπάρτης, Ατταλείας, Ελμαλού, Φοινίκης, Νησίου και Αντιφέλλου.
Την Ελληνική Χριστιανική Κοινότητα του Ελμαλί στις αρχές του 20 ου αιώνα αποτελούσαν 300 περίπου Έλληνες.
Η εκκλησία τους ήταν το Γενέσιον της Θεοτόκου και λειτουργούσε πάντοτε κανονικά.
Οι δύο τελευταίοι ιερείς ήσαν ο παπά -Σέργιος και ο παπά -Στέφανος.
Έξω από το Ελμαλί υπάρχουν τα ερείπια ενός βυζαντινού ναού τού αγίου Γεωργίου και είκοσι περίπου τύμβοι ανάμεσα σε άλλες αρχαιότητες.
Σε καταγραφή του 1888 υπάρχουν 2 εκκλησίες και ένα Τζαμί χωρίς να αναφέρονται τα ονόματα τους
Δεν ξέρουμε αν ο Α. Γεώργιος ήταν η δεύτερη εκκλησιά της απογραφής του 1888

ΠΑΙΔΕΙΑ
Στην καταγραφή του 1888 υπάρχουν ένα Ελληνικό και ένα Αρμενικό σχολείο
Στο Ελληνικό Σχολείο πού ήταν τριτάξιο μικτό, κατά τα έτη 1913-14, φοιτούσαν 65 μαθητές και 30 μαθήτριες και δίδασκαν δύο δάσκαλοι. Λίγα χρόνια αργότερα έκλεισε και όπως ανέφερα στην αρχή ο πατέρας μου Παντελής Στ. Καπλάνογλου με την μητέρα του ,όταν βρέθηκε εκεί το 1918-19 για να εγγραφεί στο σχολείο το βρήκε κλειστό.

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Την πόλη διατρέχει ποτάμι με διαυγές νερό πού πηγάζει από το βουνό. έχει αφθονία λαχανικών και κηπευτικών. Παράγει ακόμη και σήμερα πεπόνια, σταφύλια, βύσσινα, αχλάδια, κυδώνια, δαμάσκηνα και δημητριακά.

ΤΟ ΕΛΜΑΛΙ ΣΗΜΕΡΑ
Το 2000 ο πληθυσμός της πόλης ήταν 14.600 και τα χωριά είχαν 25.440 κατοίκους και σύνολο 40,041.
Το Elmalı έχει 2 δήμους (Akçay και Yuva) και 49 χωριά.

– Η λίμνη Avlan,
Η λίμνη Avlan, η οποία αποξηράνθηκε για να αποκτηθεί γεωργική γη στη δεκαετία του 1970, αυτό είχε δυσμενέστατες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στις στις αποδόσεις των γεωργικών καλλιεργειών

Έτσι αποφασίστηκε η αναδημιουργία της λίμνης το 2001 μετά από απαίτηση του κόσμου. Με την κατακράτηση νερού της λίμνης, η φυσική ζωή άρχισε να ζωντανεύει ξανά.

Προς το παρόν, η λίμνη,έχει καταπράσινα νερά και καλάμια, είναι η κοινή ελπίδα όλων η λίμνη να επανέλθει στην προηγούμενη κατάσταση

Σχολιάστε

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.