Το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) Κοζάνης – Του Κ. Δεσποτίδη

Να, λοιπόν που προεκλογικά επανέρχεται η συζήτηση γύρω από το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ), που προωθεί η Δημοτική Αρχή και μάλιστα από υποψήφιους δημάρχους και συμβούλους οι οποίοι ουδέποτε συμμετείχαν στη μακροχρόνια διαβούλευση.

Εδώ και 2 χρόνια το ΣΒΑΚ εντάσσεται στον ολοκληρωμένο σχεδιασμό του Δήμου για μια σύγχρονη, έξυπνη και βιώσιμη πόλη. Η Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας το Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με πολυμελή ομάδα μελετητών, καταξιωμένων στην επιστημονική κοινότητα (Θ. Βλαστός, Ε. Μπακογιάννης κ. αλ.), με την συμβολή τοπικών ειδικών επιστημόνων και την ενεργή συμμετοχή των Υπηρεσιών και της Δημοτικής Αρχής από τη πλευρά του Δήμου Κοζάνης, εργάστηκαν, όλο αυτό το διάστημα, για την σύνταξη της αρχικής πρότασης. Οι διαβουλεύσεις τόσο με τους Πολίτες, όσο και με όλους τους Φορείς της πόλης, πολλές και εξαντλητικές είτε μέσω ερωτηματολογίων, είτε μέσω εργαστηρίων, είτε ηλεκτρονικά, είτε μέσω παρουσιάσεων σε ανοιχτές συνεδριάσεις, από την ομάδα του ΣΒΑΚ. Οι βασικές προτάσεις του Δήμου είναι γνωστές (βλ. παρακάτω), ακολουθούν τις οδηγίες του Eltis και της Ε.Ε. για τα ΣΒΑΚ και ήδη βρίσκονται στο στάδιο περαιτέρω εξειδίκευσης. Πρόκειται για ένα σχεδιασμό με μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη δυναμική και προοπτική.

Υπήρξε, κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης, κριτική από μερίδα συμπολιτών μας, που επικεντρώθηκε αποκλειστικά στην απώλεια θέσεων στάθμευσης στο κέντρο της πόλης, που αποτελεί βέβαια ένα στοιχείο του σχεδιασμού αλλά όχι την ουσία, εστιάζοντας στο δένδρο και χάνοντας το δάσος. Με τον τρόπο αυτό όμως αποπροσανατολίζεται η συζήτηση και η ψύχραιμη προσέγγιση σε ένα μέγιστο ζήτημα για το μέλλον της πόλης. Με κραυγές, αφορισμούς και ανέξοδη καταστροφολογία δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε τίποτε εποικοδομητικό! Αποτελεί υποχρέωση, απέναντι στους πολίτες, για όποιον τοποθετείται δημόσια, είτε θεσμικά ως αντιπολίτευση, είτε ως υποψήφιος τοποθετούμενος προεκλογικά, να καταθέσει και πρόταση. Κάτι τέτοιο δεν υπήρξε!

Φυσικά υπάρχει και η επιλογή της μηδενικής λύσης – Η μη πρόταση! Το μηδενικό σενάριο…. Να αφεθούν τα πράγματα ως έχουν. Όμως μια Διοίκηση οφείλει να οραματίζεται τη πόλη του μέλλοντος, ώστε να παραδώσει στην νέα γενιά ένα περιβάλλον κατά τι βελτιωμένο, σε σχέση με αυτό που παρέλαβε.

Τις τελευταίες δυο δεκαετίες παραμείναμε, ως πόλη, στάσιμοι, χωρίς φρέσκες ιδέες με αποσπασματικές και μόνο επιλογές. Άλλες μικρομεσαίες πόλεις μας περάσανε σε οργάνωση και αξιοποίηση του Δημόσιου Χώρου (Τρίκαλα, Λάρισα κ. άλ.). Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα άτυπο, πλην δημιουργικό, ανταγωνισμό των πόλεων. Η Κοζάνη τα τελευταία 5 χρόνια, με την παρούσα Δημοτική Αρχή, βρίσκεται πανελλαδικά στο κέντρο των εξελίξεων, της αποδοχής, του καλού παραδείγματος και του τρόπου που αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις του μέλλοντος, με ένα ολιστικό σχεδιασμό! Πρωτοπορούμε στις ιδέες και στις καλές πρακτικές! Σε όλα τα σχετικά συνέδρια είμαστε παρόντες για να καταθέσουμε τις ιδέες και τις πράξεις μας.

Η τελευταία κυκλοφοριακή μελέτη για τη πόλη έγινε πριν 25 χρόνια! Η πόλη της Κοζάνης πρέπει κυκλοφοριακά να αναδιοργανωθεί εκ βάθρων για να συναντηθεί με τη νέα εποχή. Να αναδείξει, όσο το δυνατόν, τον ελάχιστο Δημόσιο Χώρο που διαθέτει τουλάχιστον στο κέντρο της, προβάλλοντας ταυτόχρονα την ιστορικής της ταυτότητα.

Ναι, η πόλη έχει ιδιαιτερότητες (πυκνό πολεοδομικό ιστό στο κέντρο, δύσκολο ανάγλυφο). Έχει όμως και ευκαιρίες και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μείνει αδρανής. Η αδράνεια, που συνοδεύει συνήθως την έλλειψη φρέσκων ιδεών, ισοδυναμεί, στην σημερινή εποχή, με αυτοκτονία. Εμείς αποδείξαμε ότι δεν φοβόμαστε να αναλάβουμε πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα, να λύσουμε χρονίζοντα ζητήματα να μην υπολογίσουμε το «πολιτικό κόστος», με μόνο γνώμονα την ευημερία των συμπολιτών μας και την προοπτική της πόλης.

Η ουσία της πρότασής μας, ως τωρινή και μελλοντική Δημοτική Αρχή, για το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας είναι ακριβώς η απόδοση του Δημόσιου χώρου στους πολίτες της πόλης. Είναι καθαρά ζήτημα δημοκρατίας! Σεβασμός στους πεζούς συμπολίτες μας και κυρίως στις ευάλωτες ομάδες που δεν τολμούν να ξεμυτίσουν από τα σπίτια τους γιατί δεν έχουν ικανό δημόσιο χώρο για να κινηθούν – Στις μητέρες με τα καροτσάκια, στα μικρά παιδιά, στους ηλικιωμένους, στα ΑμεΑ. Να αποκαταστήσουμε την ισορροπία στις μετακινήσεις. Να δώσουμε βάρος στην οργάνωση των ΜΜΜ, στο περπάτημα, στη κίνηση με ήπιους τρόπους (κοινό ή ηλεκτρικό ποδήλατο, ηλεκτρικό πατίνι), στο μοίρασμα του ΙΧ προς τους χώρους εργασίας.

Ο στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι σαφής και μας αφορά όλους:

«Πρέπει να τελειώνουμε με τους αποσπασματικούς και κοντόφθαλμους σχεδιασμούς … κάθε πόλη, μικρή ή μεγάλη, να αποκτήσει μια στρατηγική ουσιαστικής στροφής προς καθαρότερους και πιο βιώσιμους τρόπους μετακίνησης, όπως το περπάτημα, το ποδήλατο, η δημόσια συγκοινωνία, και προς νέα μοντέλα χρήσης και ιδιοκτησίας αυτοκινήτου».

Δίνεται έμφαση «… στην συμμετοχή στον σχεδιασμό όλων των κατοίκων καθώς και στην αλλαγή της συμπεριφοράς και των επιλογών τους ως προς την κινητικότητα».
και … «Η ευρωπαϊκή πόλη δεν είναι δεδομένη. Στο χέρι μας είναι να την αλλάξουμε για να κερδίσουμε χώρο και να μειώσουμε το κόστος των μετακινήσεων. Να μοιραστούμε το δρόμο πιο ισόρροπα, πιο δίκαια, γιατί όλοι έχουν δικαίωμα στο δρόμο, όλοι πρέπει να είναι παρόντες, είναι ζήτημα απλής λογικής, αφού με τις σημερινές επιλογές απλά δεν χωράμε».

Το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας είναι μια στρατηγική για να κάνει την πόλη πιο ανθρώπινη, πιο φιλική στον πεζό, πιο υγιή οικονομικά, πιο ελκυστική και πιο παραγωγική.

Πρόκειται για μια στρατηγική που θα βοηθήσει την πόλη μας να συμμετάσχει υπεύθυνα στην πανευρωπαϊκή κινητοποίηση απέναντι στην κλιματική αλλαγή και στα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει το αστικό περιβάλλον.

Ζητούμενο είναι, λοιπόν, η Κοζάνη να λειτουργεί καλύτερα με δρόμους πιο ζωντανούς και με δυναμικές οικονομικές δραστηριότητες, επειδή θα δίνει περισσότερο βάρος στη δημόσια συγκοινωνία στη μικροκινητικότητα και το περπάτημα και λιγότερο στο αυτοκίνητο.

Στο χέρι μας είναι να αλλάξουμε την Κοζάνη διεκδικώντας περισσότερα δικαιώματα στην πόλη μας. Συμμετέχοντας στους σχεδιασμούς θα βοηθήσουμε να μειωθεί το κόστος και ο χρόνος των μετακινήσεων, να απελευθερωθούν κατειλημμένοι δημόσιοι χώροι, να μοιραστούν πιο ισόρροπα και πιο δίκαια. Το υπέρτατο ζητούμενο για τη πόλη μας έχει να κάνει με την κοινωνική, δημοκρατική και ηθική της ταυτότητα.

Οι προτάσεις του ΣΒΑΚ για την πόλη

ενίσχυση της κινητικότητας κατοίκων και επισκεπτών, κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της οικονομίας.

Θωράκιση του κέντρου απέναντι στις διερχόμενες από το εσωτερικό του ροές και ενίσχυση της προσπελασιμότητάς του από τον πεζό και τη δημόσια συγκοινωνία.

Δημιουργία γειτονιών ήπιας κυκλοφορίας με όριο ταχύτητας τα 30 χλμ/ώρα.

Προστασία της πόλης από τρεις διαδοχικούς δακτυλίους που ενθαρρύνουν τις περιμετρικές κινήσεις γύρω από τις περιοχές που περιβάλλουν:

τον περιμετρικό που προστατεύει ολόκληρη την πόλη,
τον ενδιάμεσο. Σε αυτόν οι αρτηρίες διακόπτονται και οι προεκτάσεις τους προς το κέντρο μονοδρομούνται. Δίνεται η δυνατότητα να αναμορφωθούν και να αναβαθμιστούν αισθητικά.
τον εσωτερικό που αποτελεί την τελική γραμμή άμυνας του κέντρου.

Επίλυση των προβλημάτων στάθμευσης περιορίζοντας τις άσκοπες μικρομετακινήσεις, βελτιώνοντας τις επιδόσεις της δημόσιας συγκοινωνίας και δρομολογώντας μικρά οχήματα αποκλειστικά για την προσπέλαση του κέντρου. Παράλληλα, θα αναπτυχθεί σύστημα έξυπνης στάθμευσης που θα ενημερώνει τον οδηγό για τις διαθέσιμες θέσεις στάθμευσης τόσο επί των οδών όσο και επί των εκτός οδού χώρων στάθμευσης. Τέλος προγραμματίζονται περιφερειακοί χώροι στάθμευσης μεγάλης χωρητικότητας για την εφαρμογή συστήματος park and ride, αλλά και νέοι χώροι στάθμευσης στα όρια του δακτυλίου της κεντρικής περιοχής.

Αγαπητοί συμπολίτες!
Τώρα είναι η ώρα των αποφάσεων με προτάσεις και ολοκληρωμένο σχεδιασμό, που θα οδηγήσουν την πόλη και τους πολίτες με ασφάλεια στο μέλλον και όχι με κραυγές και μόνιμο αρνητισμό!
Στόχος μας, μια βιώσιμη, υγιή οικονομικά πόλη με πολίτες ισότιμους που θα απολαμβάνουν τον δημόσιο χώρο που δικαιούνται!
Η Δημοτική Αρχή έχει αποδείξει ότι μπορεί να ηγηθεί αυτής της προσπάθειας που θα βελτιώσει την ποιότητα και τις συνθήκες ζωής των πολιτών και θα αναδείξει τη πόλη μας ως πρωτοπόρο πανελλαδικά!!

Δεσποτίδης Κων/νος
Αρχιτέκτονας Μηχ/κός MSc