Αλησμόνητες Πατρίδες: Αλώνη – Πρόκεννος – Νέα Πρόκεννος – Αυλωνία – Αλών – Αλόννησος – Πασαλιμάνι – Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου



Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Η Αλώνη είναι ένα μικρό νησί στην Προποντίδα στα ανατολικά της Αφυσίας στα νότια του νησιού του Μαρμαρά, 4 μιλια .Ανατολικά της Κυζίκου 1 μίλι δυτικά της νησίδας Kuyus Adasi ΄Νήσος των προβάτων,
Έχει έκταση 29 τ.χ το δε κύριο λιμάνι της είναι μεγάλο και ασφαλές

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ
Απο τον 4ο αιώνα π.Χ. μέχρι, σήμερα το νησί το συναντούμε με διάφορα ονόματα:
Πρόκεννος -Νέα Πρόκεννος – Αυλωνία- Αλώνη -Αλών – Αλόννησος-Πασαλιμάνι-Pasalimani Adasi.
Το τελευταίο και προτελευταίο όνομα το έδωσαν οι Τούρκοι και έχει παρθεί από την ευρύτητα του λιμανιού του, που είναι ένα μεγάλο αλώνι, όπου χωρούσε ο στόλος του Πασά.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Υπήρχαν μέχρι την καταστροφή 5000 Ελληνες κατοικεί στο νησί και 60 μόνον Μουσουλμάνοι.
Κύριος οικισμός της ήταν το χωριό Αλώνη, με 1100 κατοίκους, κτισμένο στο Νότιο μέρος του λιμανιού.
Έδρα του Μητροπολίτου.
Στο βόρειο μέρος του Λιμανιού υπήρχε το Βούργαρο ή Βουλγαρό (Πασαλιμάνι), με 1000 κατοίκους, έδρα του Μουδίρη και έδρα της Οθωμανικής διοίκησης.
Στην ανατολική ακτή ήταν το χωριό Χουχλιά, με 610 κατοίκους,όπου η πλειοψηφία των ανδρών ήταν ναυτικοί. Πέρα από τους χριστιανούς υπήρχαν και οι 60 Μωαμεθανοί
Υπήρχαν ακόμη ,το Βόρι στο Β. μέρος με 715 ΄Ελληνες και 55 Τούρκους, ένα χωριό, από το οποίο βγήκαν πολλοί κληρικοί, και τα Σκουπιά με 970 κατοίκους, στην νότια ακτή με κατοίκους, κυρίως, ναυτικούς .

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ
Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την ιστορία του νησιού, κατά την αρχαιότητα. Το πρώτο όνομα πρέπει να ήταν Πρόκεννος.
Το νησί, κατά την αρχαιότητα, δέχθηκε πολλές επιθέσεις από του Πέρσες (Τέλος του 5ου αιώνα ) και τους Φοίνικες.
Αργότερα, ήρθαν οι Μιλήσιοι και της έδωσαν το όνομα Νέα Πρόκκενος.
Στην συνέχεια, θα ονομασθεί Αλώνι «Haloni» ,που σήμαινε ‘’τόπος συγκομιδής’’. Αργότερα, μίλησαν για το όνομα Αλόνε << Halone.>>
Από τον 4ο π.Χ. αιώνα ή Κύζικος κατορθώνει να επιβάλλει την κυριαρχία στα κοντινά νησιά και έτσι η Αλώνη ταυτίζει την τύχη με τη μεγαλύτερη και ακμαία πόλη.
Αυτό συμβαίνει και αργότερα, όταν η επισκοπή Προικοννήσου υπάγεται στη μητρόπολη Κυζίκου.
Στη βυζαντινή εποχή, το νησί έχει μετατρέψει το όνομα σε Αυλώνια << Aulonia. >>.
Ο Ακροπολίτης περιγράφοντας τις κατακτήσεις των Βενετών, μετά την Δ΄ Σταυροφορία (1204) αναφέρεται και στις κατακτήσεις των πόλεων Βόρις και Αυλώνια.
Το νησί πέρασε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τον 14ο αιώνα. Ο ιστορικός La Mottraye έγραψε τον 18ο αιώνα, ότι ονομάζεται το νησί «Alonya».
Αργότερα, ακούσθηκαν το σύγχρονο ελληνικό όνομα «Αλώνι» ή Πασαλιμάνι και «Αλόννησος».
Σήμερα, αναφέρεται με το όνομα Pasalimani .
Υπάρχει μια πληροφορία ότι τα δυο χωριά Βόρι και Χουχλιά, κατά την αρχαιότητα ,λεγόταν αντίστοιχα Βώρυς και Αιγικόραι.

ΠΑΙΔΕΙΑ
Υπήρχε Ελληνικό σχολείο στην Αλώνη, με δικό του κτήριο από το 1844, που κτίσθηκε σε οικόπεδο δωρεάς της Μονής Λειμώνος της Λέσβου

ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Εκκλησιαστικώς, η Αλώνη ανήκε στην επαρχία Προικοννήσου πού περιελάμβανε και τα γειτονικά νησιά Μαρμαρά, Κούταλη καί Αφυσία.
Η Προικόννησος ήταν ανεξάρτητη αρχιεπισκοπή σε όλη τη μέση και ύστερη βυζαντινή περίοδο.
Μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα ο επίσκοπος Προικονήσσου είχε έδρα στο χωρίο Αλώνη .
Το 1823, η Αρχιεπισκοπή προβιβάζεται σε Μητρόπολη τού Οι­κουμενικού Πατριαρχείου.
Η παρουσία μοναχών από την Άνδρο, όχι μόνο στα νησιά της επαρχίας Προικοννήσου, αλλά σε ολόκληρη την Προποντίδα, είναι πολύ έν­τονη, ιδίως κατά τον 18ο αιώνα.
Σ’ αυτό συνετέλεσε και ή τακτική επι­κοινωνία με την Πόλη, που διατηρούσαν τα Ανδριώτικα καράβια πού πλη­θαίνουν, όσο πλησιάζουμε προς το 1800 .
Στο νησί, υπήρχαν πολλά μοναστήρια και μετόχια μοναστηριών.
Το μοναστήρι της ‘Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Αθανάσιου , Μετόχι της Παναγίτσας στην Σκουπία, Μετόχι των Χουχλιών, Μετόχι Αγιοταφικό της μονής του Λειμώνος της Λέσβου ,Μετόχι του Αγίου Όρους των Μόνον Κουτλουμουσίου και Ιβήρων και ενδεχομένως και άλλα.

ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΣΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙ
Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, στο Παραδείσι ήταν το αξιολογότερο ιερό τής Αλώνης, και με τα χρόνια,, από τις αφιερώσεις των πι­στών, είχε αποκτήσει σημαντική κτηματική περιουσία, με πολλά αμπέλια.
Το 1790, το Παραδείσι έχασε την αυτοτέλειά του και προσηλώθηκε σαν μετόχι στη Μονή του Αγίου Νικολάου τής Ανδρου στην εξάρτηση της οποίας παρέμεινε μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Η ΑΓΙΑ ΒΑΣΑ
Κατά το τέλος του 3ου αιώνα η Αγία Βάσσα, κατά την παράδοση των κατοίκων της Αλώνης, μετά από πολλά βασανιστή­ρια στη Μακεδονία, ρίχτηκε στη θάλασσα.
Ύστερα από οκτώ ημέρες, εμφανίσθηκε στην Αλώνι, σώα και αβλαβής και εκεί την συνέλαβε ο ύπατος τής Κυζίκου και τη θανάτωσε.
Λέγεται ότι κατά τις αρχές του δεκάτου τετάρτου αιώνα στην παραλιακή τοποθεσία Καράκαλη, βορείως του χωρίου τής Αλώνης, βρέ­θηκε ανάμεσα στα βούρλα, η εικόνα της Αγίας Βάσσας, η οποία μεταφέρθηκε, τότε, στον μητροπολιτικό ναό του Άγιου Γεωργίου.
Οι κάτοικοι της Αλώνης έχτισαν, το 1911, ένα εκκλησάκι προς τιμή της Αγίας. Η εικόνα μεταφέρθηκε, από αυτό τον ναό, στην Ελλάδα και βρίσκεται σήμερα, στον συνοικισμό των Αλωνιστών, στο Αίγιο .
Η Αγία Βάσσα ήταν Εδεσσαία στην καταγωγή και έζησε στα χρόνια του μεγάλου διώκτη των χριστιανών, Διοκλητιανού.
Είχε παντρευτεί ένα ειδωλολάτρη ιερέα, είχε τρία παιδιά μαζί του και κατοικούσε στην ΄Εδεσσα.
Αργότερα, η Βάσσα ασπάστηκε τον χριστιανισμό μαζί με τα παιδιά της.
Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής της ήταν να έχει την τύχη, που προαναφέραμε, καθώς, όταν το έμαθε ο άνδρας της, εξοργίστηκε και αποφάσισε να τους καταδώσει στον ανθύπατο της Έδεσσας, ο οποίος και διέταξε την σύλληψή τους.
Αρχικά, μαρτύρησε ο πρωτότοκος με πολλά βασανιστήρια Οι υπόλοιποι ρίχτηκαν στην φυλακή και αργότερα, θανατώθηκαν . Η Αγία Βάσσα εορτάζει στις 21 Αυγούστου.

Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟ ΝΗΣΙ
Πέρα από την ύπαρξη πολλών ναυτικών στο νησί, οι κάτοικοι ασχολιόταν και με το ψάρεμα και ήταν ξακουστά τα παστά ψάρια τους .
Μια δεύτερη απασχόληση ήταν η γεωργία.
Το πιο σημαντικό προϊόν της νήσου Αλώνης ήταν το κρασί, για το όποιο το νησί ήταν ξακουστό.
Τα αμπέλια ήταν η κύρια καλλιέργεια και κάλυπταν μεγάλη έκταση του εδάφους, που δεν ήταν άλλο από χαμηλούς λόφους ( To ύψος του μεγαλύτερου λόφου ήταν 213 μέτρα).
Η καταλληλότητα του εδάφους και ο αέρας που έπνεε στο νησί, ήταν οι ιδανικές συνθήκες για καλλιεργούνται σταφύλια , κυρίως με σταφύλια που χρησιμοποιούνται στην οινοποιία.
Ακόμη, παρήγαγαν αρκετά σιτηρά.
Υπήρχαν ακόμη ελιές, επιτραπέζια σταφύλια, μήλα, μαύρα μούρα, σύκα, δαμάσκηνο και πολλά άλλα φρούτα.
Δυστυχώς, το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της εύφορης γεωργικής γης, για κάποια περίοδο και μετά, ήταν στα χέρια των Μοναστηριών.
Με αποτέλεσμα η Αλώνη, αλλά και άλλα νησιά τής Προποντίδος κάθε άλλο παρά αξιοζήλευτα να είναι.
Οι κάτοικοι, όπως και στην Θεσσαλία, με τους τσιφλικάδες έμεναν αγράμματοι και πάμπτωχοι, εξαρτώμενοι απολύτως από τις καλές η κακές διαθέσεις των ηγουμένων, που πολύ λίγο ενδιαφερόταν για τις ανάγκες του ποιμνίου.

ΟΙ ΔΙΩΞΕΙΣ ΤΟ 1914 – 1922
Το καλοκαίρι του 1915, οι κάτοικοι της Αλώνης εκδιώχθηκαν βίαια, αφού κατηγορήθηκαν από τις οθωμανικές αρχές ότι τροφοδοτούσαν τα συμμαχικά υποβρύχια στην Προποντίδα. μεταφέρθηκαν στην Πάνορμο και από εκεί, με τα πόδια στο Μιχαλίτσι της Προύσας.
Κατά την περίοδο 1919-1922, όταν τα νησιά του Μαρμαρά τέθηκαν κάτω από τη διοίκηση των δυνάμεων της Αντάντ ως τμήμα της ζώνης των Στενών, σημειώθηκε επιστροφή του εκτοπισμένου πληθυσμού της Αλωνης και ανάκαμψη της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας του ελληνικού στοιχείου.
Μετά την Μικρασιατική καταστροφή οι κάτοικοι του νησιού ακολούθησαν το 1923 την τύχη των υπολοίπων Ελλήνων και με την συνθήκη της Λωζάνης έγιναν πρόσφυγες σε διάφορα μέρη του κόσμου και κυρίως στην Ελλάδα

ΜΕΡΗ ΠΟΥ ΠΗΓΑΝ
Βρίσκουμε τους κατοίκους του νησιού στην Αττική και κυρίως στο Αίγιο, όπου και έκτισαν την εκκλησιά της Αγίας Βάσσας

Σχολιάστε

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.