Του Σταύρου Καρβούνη
Επειδή στην πολιτική αρένα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου, οι ανθρωποθυσίες και οι ψευδεπίγραφες κατηγορίες ένθεν και ένθεν των πολιτικών παρατάξεων, δεν έχουν έλεος, καλό θα είναι να αναγράφεται η πραγματική διάσταση των περιστατικών. Έτσι για το δημόσιο χρέος της χώρας και τους τρόπους αντιμετώπισής του γράφτηκαν πολλά αναφορικά με τις δηλώσεις της υποψηφίας Βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Ραχήλ Μακρή. Αναπτύχθηκαν μάλιστα και ευφυολογήματα για δήθεν «επίλυση του ελληνικού προβλήματος χρέους με Ραχηλιάρικα».
Ποια είναι, όμως, η αλήθεια; Αυτή μπορεί να αναζητηθεί μόνον στα θεσμικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τι προβλέπουν. Και αυτό που προκύπτει δικαιώνει «εν μέρει» τη Ραχήλ Μακρή, διότι ναι οι εθνικές κεντρικές τράπεζες έχουν το δικαίωμα να εκδώσουν τραπεζογραμμάτια, άρα και η Τράπεζα της Ελλάδος, ωστόσο αυτό υπόκειται σε έγκριση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και αναγκαία διαβούλευση μαζί της, κάτι που απέκρυψε ή δεν γνώριζε η κα Μακρή. Τι λένε ακριβώς οι ενωσιακές συνθήκες;
Πρώτον, Η ΕΚΤ έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να επιτρέπει την έκδοση τραπεζογραμματίων ευρώ εντός της ΕΕ. Συγκεκριμένα, η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες μπορούν να εκδίδουν τέτοια τραπεζογραμμάτια όπως καθορίζεται στην απόφαση της ΕΚΤ 2013/211 της 19ης Απριλίου 2013 σχετικά με τις ονομαστικές αξίες, τις προδιαγραφές, την αναπαραγωγή, την ανταλλαγή και την απόσυρση των τραπεζογραμματίων ευρώ (OJ L 118, 30.4.2013, p. 37). Η πρόβλεψη αυτή διατυπώνεται ρητά και κατηγορηματικά στο άρθρο 128 των ενωσιακών ενοποιημένων συνθηκών: «1. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να επιτρέπει την έκδοση τραπεζογραμματίων σε ευρώ μέσα στην Ένωση (εκδοτικό δικαίωμα). Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες μπορούν να εκδίδουν τέτοια τραπεζογραμμάτια. Τα τραπεζογραμμάτια που εκδίδονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες είναι τα μόνα τραπεζογραμμάτια που αποτελούν νόμιμο χρήμα μέσα στην Ένωση.»
Δεύτερον, ειδικότερα τα ανωτέρω καθορίζονται και στο Πρωτόκολλο αριθ. 4 το οποίο είναι προσαρτημένο στις ενωσιακές ενοποιημένες συνθήκες περί του καταστατικού του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στο άρθρο 16 περί τραπεζογραμματίων ορίζεται με σαφήνεια:
«Σύμφωνα με το άρθρο 128, παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Διοικητικό Συμβούλιο (της ΕΚΤ) έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να επιτρέπει την έκδοση τραπεζογραμματίων σε ευρώ μέσα στην Ένωση. Η ΕΚΤ και οι εθνικές τράπεζες μπορούν να εκδίδουν τέτοια τραπεζογραμμάτια (εκδοτικό δικαίωμα). Τα τραπεζογραμμάτια που εκδίδονται από την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες είναι τα μόνα τραπεζογραμμάτια που θα αποτελούν νόμιμο χρήμα μέσα στην Ένωση. Η ΕΚΤ σέβεται κατά το δυνατόν τις υπάρχουσες πρακτικές σχετικά με την έκδοση και την όψη των τραπεζογραμματίων».
Τρίτον, τα κράτη μέλη μπορούν να εκδίδουν κέρματα ευρώ, μετά από έγκριση της ΕΚΤ αναφορικά με τον όγκο της έκδοσης. Προβλέπεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 128 ΣΛΕΕ, πρώην άρθρο 106 της ΣΕΚ: «2. Τα κράτη μέλη μπορούν να εκδίδουν κέρματα σε ευρώ, η ποσότητα των οποίων τελεί υπό την έγκριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Επιπροσθέτως, στο άρθρο 127 ΣΛΕΕ, ορίζεται ότι «επιβάλλεται να πραγματοποιείται διαβούλευση (να ζητείται η γνώμη) με την ΕΚΤ για κάθε προτεινόμενη ευρωπαϊκή πράξη, η οποία με τη σειρά της (η ΕΚΤ) μπορεί να υποβάλλει γνωμοδοτήσεις στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ή στις εθνικές αρχές, για θέματα που εμπίπτουν στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της». Το θέμα αυτό προβλέπεται μάλιστα στην απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ 98/415 της 29ης Ιουνίου 1998 περί της διαβούλευσης των εθνικών αρχών με την ΕΚΤ αναφορικά με προτεινόμενα σχέδια νόμων και αναλαμβανόμενες νομοθετικές πρωτοβουλίες εντός του δικού της πεδίου αρμοδιοτήτων (OJ L 189, 3.7.1998, p. 42), όπου και καθορίζονται το πεδίο και οι όροι διαβούλευσης των κρατών μελών της ΕΕ με την ΕΚΤ.
Σταύρος Καρβούνης
Ειδικός Επιστήμονας στο ΓΚΛΚ
