Δεν είναι λίγοι αυτοί που ισχυρίζονται πως οι φανοί έλκουν την καταγωγή τους από τις πολεμικές γιορτές της αρχαίας Ελλάδας, ενώ άλλοι μελετητές τούς συνδέουν με τα αρχαία Διονύσια.
Στο πέρασμα των χρόνων οι φανοί άλλαξαν μορφή χωρίς όμως να χάσουν την ουσία τους, ενώ κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας αποτελούσαν τόπο συγκέντρωσης των υπόδουλων Ελλήνων. Τότε σε κάθε γειτονιά στηνόταν ο βωμός με τα ξερόκλαδα όπου άναβε η φωτιά, ενώ γινόταν «έρανος» στα σοκάκια της πόλης για την ενίσχυση του μεγάλου φανού που άναβε μόνο με δαδί. Γύρω από κάθε φανό ντυμένοι όλοι με παραδοσιακές φορεσιές συγκεντρώνονταν οι χορευτές και ο πρωταγωνιστής που έσερνε τον χορό. Τα τραγούδια στην αρχή ήταν ερωτικά, ιστορικά και σατιρικά, ενώ μετά τα μεσάνυχτα περιείχαν βωμολοχίες.
Σήμερα η πόλη ζει στους ρυθμούς του καρναβαλιού από την Τσικνοπέμπτη μέχρι και την Καθαρή Δευτέρα, με κύρια χαρακτηριστικά τους πατροπαράδοτους φανούς και το κοζανίτικο χιούμορ, τη σιουρδαμάρα όπως αποκαλούν οι Κοζανίτες τα σκωπτικά πειράγματα. Οι εορταστικές εκδηλώσεις κορυφώνονται την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς και η παρέλαση των αρμάτων ξεκινάει το μεσημέρι, ενώ στις 6 το απόγευμα ο δήμαρχος ανάβει στην κεντρική πλατεία Νίκης τον κεντρικό φανό. Πολύ σύντομα, ωστόσο, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται καθώς η σκυτάλη περνά στους φανούς που ανάβουν, κατά τις 8, στις συνοικίες της πόλης που εκείνο το βράδυ μοιάζει να φλέγεται ολόκληρη από το διονυσιακό γλέντι. Τότε είναι που το πανηγύρι αρχίζει για τα καλά. Οι χορευτές μετέχουν στο έθιμο τηρώντας το τελετουργικό. Οπως χόρευαν οι παλιοί κοζανίτες αγρότες εξορκίζοντας την κακοδαιμονία, έτσι κινούνται και οι σύγχρονοι γύρω από τη φωτιά με τους μασκαρεμένους και μη να τριγυρνούν από φανό σε φανό, να χορεύουν και να τραγουδούν.
Τα βήματα όμως είναι συγκρατημένα και μονότονα, συνοδευτικά των τραγουδιών που πέρασαν από γενιά σε γενιά. Πολλά είναι σκωπτικά και διακωμωδούν άνδρες και γυναίκες, άλλα ερωτικά, ενώ δεν λείπουν και τα «ξινέντραπα», «νοικοκυρίσια» κατ’ ευφημισμόν ή «μασκαραλίτκα».
Την Καθαρή Δευτέρα στήνονται γιορτές σε πάρκα και διάφορες τοποθεσίες γύρω από την πόλη, όπου ο Δήμος Κοζάνης σε συνεργασία με τους συλλόγους προσφέρει νηστίσιμα φαγητά.
ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΕΙΤΕ
– Το Μαμάτσιο. Είναι το κωδωνοστάσιο ύψους 26 μέτρων του 1855 στην Πλατεία Νίκης.
– Την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, κτισμένη το 1664.
– Την Πινακοθήκη Μνημείου Μακεδονομάχων.
– Το Αρχαιολογικό Μουσείο.
– Το Ιστορικό, αλλά και το Λαογραφικό Μουσείο.
– Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
– Την υψηλή γέφυρα Σερβίων στην τεχνητή λίμνη Πολυφύτου.
Κόστος διαμονής
Το δίκλινο στοιχίζει από 40 έως 75 ευρώ με το πρωινό.
Από Τα Νέα
