Ψηλά βουνά, δάση απέραντα, όπου μπερδεύει το πεύκο με το έλατο κι ο γάβρος με την οξιά. Βαθιές χαράδρες που διακλαδίζονται σαν πελώριο ψαροκόκαλο και που στα βάθη του κυλούν ορμητικά ποτάμια, λαγκαδιές που βουίζουν μυστικά μέσα στην άχνα της απεραντοσύνης, χωριά γαντζωμένα σε απότομες πλαγιές με τις φολιδωτές σκεπές από τη σταχτιά πλάκα του βουνού, που θαρρείς αγγίζουνε τον ουρανό, συνθέτουν το κάδρο του Βοΐου. Σε τούτο τον τόπο, όπου το κάθε τοπίο είναι μια ψυχική διάθεση στο φως, στο χρώμα, στους ήχους και την ιστορία των ανθρώπων της πέτρας, σκαρφαλώνουν τα μαστοροχώρια. (Αργύρης Παφίλης)
Το Βόιο χρειάζεται καιρός για να το χωρέσει ο νους, χρειάζεται καιρός για να μάθεις τη ζωή και την ιστορία που κρύβει στους κόρφους του.
Το όρος Βόϊο, από το οποίο πήρε την ονομασία της ολόκληρη η επαρχία, αποτελείται στην ουσία από τέσσερα επιμέρους βουνά ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Δεν πρόκειται για ένα ομοιογενές όρος, αλλά για μία οροσειρά με διεύθυνση Βορρά – Νότου, όπως και η υπόλοιπη Πίνδος. Το μήκος του φθάνει τα 45 χιλιόμετρα και το πλάτος του τα 25. Πρόκειται για ένα από τα πιο δασωμένα βουνά της Ελλάδας, με δασοκάλυψη που πλησιάζει το 80% και κορυφές που υψώνονται προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι αρχαίοι Έλληνες χαρακτήριζαν με αυτό το όνομα ολόκληρη την Πίνδο. Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του βουνού είναι το πλήθος και το ιδιαίτερο σχήμα των κορυφών του, κάτι που οφείλεται στους εντυπωσιακούς γεωλογικούς σχηματισμούς. Η διάταξη των πετρωμάτων είναι από τα δυτικά προς τα ανατολικά, με αποτέλεσμα οι δυτικές πλαγιές να είναι ιδιαίτερα απόκρημνες, ενώ οι ανατολικές περισσότερο ομαλές και δασωμένες.
Περιλαμβάνει τον κύριο κορμό, που ξεκινά κατά μήκος της λεκάνης που σχηματίζεται μεταξύ του Νεστορίου και του χωριού Πεύκος της Καστοριάς, διασχίζει το Νομό Κοζάνης και καταλήγει στα Γρεβενά. Το μεγαλύτερο μέρος του Βοΐου βρίσκεται στο Νομό Καστοριάς. Η ιδιαιτερότητά του είναι ότι αποτελείται από δύο ομώνυμες κορυφές ίσου ύψους, τον ‘‘Προφήτη Ηλία Ζουπανίου’’ (υψόμ. 1808μ.) και το ‘‘Παλιοκρημίνι’’ (υψόμ. 1807μ.). Την τρίτη υψηλότερη κορυφή αποτελεί το ‘‘Πετρίτσι’’ (υψόμ. 1768μ.) και την τέταρτη ο ‘‘Πύργος Κοτύλης’’ (υψόμ. 1761μ.). Ολόκληρη η κορυφογραμμή του κυρίως κορμού αποτελεί το υψηλότερο τμήμα του όρους με πλήθος κορυφών πάνω από τα 1700 μέτρα. Τα υπόλοιπα τμήματα του βουνού συνθέτουν τα παράξενα ‘‘Όντρια’’, ο ‘‘Τάλιαρος’’ και η ιδιόμορφη λοφοσειρά Πολυκάστανου – Αυγερινού – Τσοτυλίου.
Από το Βόιο πηγάζει ο μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας, ο Αλιάκμονας, καθώς και οι κύριοι παραπόταμοί του, ο Βενέτικος και η Πραμόριτσα. Από τη δυτική πλευρά του βουνού ξεκινά ένας ακόμα ιστορικός και πανέμορφος ποταμός, ο Σαραντάπορος, βασικός παραπόταμος του Αώου.
Τα νερά που αναβλύζουν από τις πηγές ανάμεσα στους βράχους σχηματίζουν φυσικές λεκάνες νερού και καταρράκτες που λαξεύουν τις πέτρες.
Στα πλούσια οικοσυστήματα του Βοΐου, που περιλαμβάνουν πολλά μικτά δάση, κυριαρχεί η βελανιδιά, η καστανιά, η οξιά, το πεύκο, το έλατο, ενώ υπάρχουν επίσης και ρόμπολα. Κατά δεύτερο λόγο υπάρχουν καρυδιές, κέδρα, λεπτοκαρυές, και αμυγδαλιές. Η χαμηλή βλάστηση του βουνού διαθέτει πλούσιο τσάι, σαλέπι, πρασσάκο και πολλές τριανταφυλλιές.
Στο Βόιο απαντάται κάθε είδος άγριας πανίδας που μπορεί να συναντήσει κανείς στη Βόρεια Ελλάδα, όπως ελάφια, ζαρκάδια, λύκους, αγριόχοιρους, αρκούδες, αετούς, γεράκια, μπούφους, σκίουρους, αλεπούδες, αγριόγατες, τσακάλια, αλλά και ψάρια.
Βόρεια του Πενταλόφου υπάρχει σπήλαιο με δύο στοές. Πηγή με ιαματικά νερά λίγο έξω από τον Πεντάλοφο έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε όσους έχουν ρευματοαρθριτικές παθήσεις, αλλά και γενικότερα το ευνοϊκό κλίμα της περιοχής δημιουργεί σοβαρές προσδοκίες για τη θεραπεία δύσκολων ασθενειών που σχετίζονται με το αναπνευστικό σύστημα.
Υπάρχουν μαρτυρίες για άγνωστα βάραθρα και σπήλαια σε όλο το μήκος του βουνού.
Στον ορεινό όγκο του Βοΐου, υπάρχει πλήθος από αρχαίες και νεότερες διαδρομές ιστορικά καταγεγραμμένες. Από αυτές, άλλες διαμορφώθηκαν σε δρόμους, άλλες σε πεζοπορικά και ορειβατικά μονοπάτια, ενώ άλλες χάθηκαν μαζί με τους οικισμούς που συνέδεαν.
Οι επιβλητικές κορυφές, τα ορμητικά ποτάμια και τα απέραντα δάση που αλλάζουν χρώματα με την εναλλαγή των εποχών κάνουν το Βόιο παράδεισο για ορεινές διαδρομές σε δρόμους και ορειβατικά μονοπάτια.Το Βόϊο είναι μία από τις πιο αξιόλογες οικολογικά και πολιτιστικά γεωγραφικές ενότητες της Δυτικής Μακεδονίας, αποτελώντας συνέχεια της περιοχής του Γράμμου και των ορεινών οικισμών των Γρεβενών.
ecokoz.gr
