Έχει φιλοξενήσει ιστορικά γεγονότα, όπως η επίσκεψη του Παύλου Μελά το 1904 κατά τη δεύτερη περιοδεία του στη Μακεδονία, η υποδοχή του ελληνικού στρατού το 1912 κατά την απελευθέρωση της Κοζάνης και η εγκατάσταση γερμανικής στρατιωτικής μονάδας κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Λεηλατήθηκε, υπέστη φθορές και άλλαξε πολλές χρήσεις μέχρι να στεγάσει τις λειτουργίες της Μητρόπολης Σερβίων και Κοζάνης.
Ο λόγος για το Επισκοπείο Κοζάνης, που μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης που πραγματοποιήθηκαν σ’ αυτό, θα φιλοξενήσει τον Μητροπολιτικό Οίκο Κοζάνης, τον οποίο θα εγκαινιάσει σε λίγες ημέρες ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, κατά την επίσκεψη που θα πραγματοποιήσει το τριήμερο 27-30 Ιουνίου στην Ιερά Μητρόπολη Σερβίων & Κοζάνης.
Η ιστορία του Επισκοπείου ξεκινά το 1744, οπότε κτίστηκε στον αύλειο χώρο της Αγίας Κυριακής των Σερβίων. Σύμφωνα με τη Μητρόπολη, το Μάρτιο του 1757 το κτίριο αποτεφρώθηκε μαζί με το πολύτιμο αρχείο του και όλα τα έγγραφα για την ιστορία της Επισκοπής.
Αργότερα, η έδρα της μεταφέρθηκε στην Κοζάνη και ο επίσκοπος Μελέτιος αγόρασε με δικά του χρήματα έκταση από τον ιερέα Γεώργιο Στεφανή. Εκεί, έκτισε το καινούριο Επισκοπείο, με την οικονομική υποστήριξη των χριστιανών της περιοχής.
Αρκετά χρόνια μετά, ο Επίσκοπος Βενιαμίν (1815 – 1850) αγόρασε νέα έκταση δίπλα στην αρχική, όπου κτίστηκαν βοηθητικά κτίρια (κρήνη, πύργος και σταύλος) ενώ υλοποιούνταν διαρκώς και νέες παρεμβάσεις για τον καλλωπισμό του Επισκοπείου.
Το 1904 το επισκέφθηκε ο Παύλος Μελάς κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιοδείας του στη Μακεδονία. Εκεί, συνεδρίασε με τους προκρίτους της πόλης για τη στρατολόγηση εθελοντών και τη μεταφορά όπλων. Από την επίσκεψη αυτή, μάλιστα, διασώζεται σκαρίφημα του κτιρίου που επιμελήθηκε ο ίδιος ο Μακεδονομάχος.
Στις 11 Οκτωβρίου του 1912, ο ελληνικός στρατός μπήκε απελευθερωτής στην Κοζάνη και ο Μητροπολίτης Φώτιος υποδέχτηκε το πανηγυρικό γεγονός ενώ δεξιώθηκε το διάδοχο του Βασιλιά, Κωνσταντίνο ο οποίος κατέλυσε με το επιτελείο στρατού στο Επισκοπείο.
Το 1919 εγκαταστάθηκαν στο κτίριο οι υπηρεσίες του Δήμου Κοζάνης και αμέσως μετά μετατράπηκε σε νοσοκομείο και χώρο υποδοχής ασθενών.
Στη γερμανική κατοχή (1941-1944) καταλήφθηκε από γερμανική στρατιωτική μονάδα και μετά την προσχώρηση του Μητροπολίτη Ιωακείμ στο ΕΑΜ, λεηλατήθηκε από τους Γερμανούς.
Μετά τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο και επί Μητροπολίτη Κωνσταντίνου Πλατή (1945 – 1957) πραγματοποιήθηκαν ριζικές αλλαγές και επισκευές, ενώ επί Μητροπολίτη Διονυσίου Ψαριανού έγιναν νέες εργασίες. Τελικά, στο πλαίσιο του σχεδιασμού για τη στέγαση των λειτουργιών της Μητρόπολης στο Επισκοπείο, πραγματοποιήθηκαν νέες παρεμβάσεις αποκατάστασης με την έγκριση και του υπουργείου Πολιτισμού.
Σήμερα το κτίριο θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα και πιο ιστορικά κτίρια της Κοζάνης, ενώ είναι χαρακτηρισμένο ως αρχαιολογικό μνημείο με βασιλικό Διάταγμα.
Ενδεικτικό, μάλιστα, της σημασίας του θεωρείται το γεγονός των εγκαινίων του από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, την πρώτη μάλιστα μέρα της επίσκεψής του στη Δυτική Μακεδονία.
Ο Χρόνος
