Τις επόμενες μέρες ολοκληρώνονται οι διαδικασίες του PSI και των εφαρμοστικών νόμων και αποφάσεων για την εφαρμογή του Μνημονίου Β. Τα επώδυνα αλλά αναγκαία για την πλειοψηφία του κοινοβουλίου μέτρα έρχονται σαν χιονοστιβάδα με στόχο να αποδείξουν ότι είναι ικανά να σταθεροποιήσουν σε πρώτη φάση την κατάσταση και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την πολυπόθητη ανάπτυξη. Το αν θα επιβεβαιωθεί αυτό το αισιόδοξο σενάριο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και πρώτα και κύρια από την αποφασιστικότητα των κυβερνώντων να διαμορφώσουν ένα βιώσιμο και πειστικό στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης με μακροχρόνιο χαρακτήρα, με μετρήσιμους βραχυπρόθεσμους στόχους, με ενίσχυση όλων εκείνων των παραγόντων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν την δύναμη κρούσης για μια νέα πορεία.
Δυστυχώς η συνεχής διεύρυνση της ύφεσης και η αφαίμαξη της αγοράς όχι μόνο δεν ενισχύει αλλά και συρρικνώνει ακόμη περισσότερο τα οποιαδήποτε επιχειρηματικά σχέδια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για περεταίρω επενδύσεις, για αναδιοργάνωση των λειτουργιών τους, για ενίσχυση του παραγωγικού μοντέλου. Οι αλλαγές στα εργασιακά από μόνες όταν δεν συνοδεύονται από ένα μοντέλο ανάπτυξης όχι μόνο δεν θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας αλλά πιθανά θα επιφέρουν περεταίρω διεύρυνση της ύφεσης δημιουργώντας την απόλυτη ασφυξία στην αγορά, πλήττοντας άμεσα και αυτήν την ελάχιστη καταναλωτική δυνατότητα του κάθε νοικοκυριού. Σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα τόσο των επιχειρήσεων όσο και των νοικοκυριών αποτελεί η μεγάλη μείωση των εισοδημάτων τους σε σχέση με τις αυξημένες ανειλημμένες, από την εποχή των «παχιών αγελάδων» ,υποχρεώσεις τους απέναντι στις τράπεζες, σε στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια. Οσο μεγαλύτερη είναι η ύφεση (4,4% του ΑΕΠ αντί 2,8% της αρχικής εκτίμησης) τόσο μεγαλύτερες και οι αναμενόμενες επισφάλειες, αφού όλο και περισσότερες επιχειρήσεις αλλά και νοικοκυριά θα αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις δόσεις των δανείων τους
Αποτελεί μοναδική ευκαιρία, οι τράπεζες και η κυβέρνηση, την εφαρμογή του PSI και την επικείμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, να την αντιμετωπίσουν και υπό ένα νέο αναπτυξιακό πρίσμα, το οποίο σημαίνει μια συντεταγμένη αναδιάρθρωση των επιχειρηματικών δανείων με διαγραφή χρεών (κούρεμα) στη βάση βιωσιμότητας των επιχειρηματικών σχεδίων, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις, απαλλαγμένες από τα βάρη των χρεών τους να μπορέσουν να αναλάβουν νέα επενδυτικά σχέδια και να ενισχύσουν την αναπτυξιακή τους πορεία. Το ίδιο σενάριο θα πρέπει να εφαρμοστεί και στα νοικοκυριά για την απαλλαγή τους από δυσβάστακτες δόσεις δανείων και την δημιουργία εισοδήματος για την κατανάλωση που τόσο έχει ανάγκη η αγορά για τη επιβίωση της.
Υπενθυμίζεται ότι η Ισλανδία προχώρησε σε «κούρεμα» των δανειακών υποχρεώσεων των νοικοκυριών σε ύψος ρεκόρ που ανέρχεται στο 16% του ΑΕΠ της χώρας.
Παρόμοιο σχέδιο εφαρμόστηκε και στις ΗΠΑ όπου πριν από λίγες ημέρες η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και οι 49 από τις 50 Πολιτείες συμφώνησαν με τις πέντε μεγαλύτερες τράπεζες να διαγράψουν μέρος των οφειλών όσων έχουν στεγαστικά δάνεια.
Η εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου θα απαλλάξει ουσιαστικά και τις τράπεζες από μεγάλες επισφάλειες, που σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις στο τέλος του 2011 ξεπέρασαν το 15% στα στεγαστικά δάνεια, το 13% στα επιχειρηματικά και το 25% στα καταναλωτικά. Για την επόμενη δε τριετία οι τραπεζίτες περιμένουν κορύφωση των καθυστερήσεων αλλά και των απλήρωτων δανείων με διπλασιασμό των επισφαλειών, εξέλιξη που μεταφράζεται σε 60 δισεκατομμύρια ευρώ «κόκκινων δανείων».
Είναι προφανές ότι η ουσιαστική αντιμετώπιση του θέματος θα επιφέρει διπλό όφελος, τόσο στην εξυγίανση των τραπεζών όσο και στην ουσιαστική ανάσα ρευστότητας στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που εφόσον το περίσσευμα της εισρεύσει στην αγορά θα δημιουργήσει πολλαπλασιαστικό αναπτυξιακό αποτελέσματα
Με τέτοιου είδους πολιτικές και παρεμβάσεις αλλά και άλλες πολλές θα μπορούσαν τα επώδυνα μέτρα του μνημονίου να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για σταθεροποίηση, περιορισμό της ύφεσης και να αναπτερωθούν οι ελπίδες για την πολυπόθητη ανάπτυξη. Είναι απαραίτητο η συγκεκριμένη αντιμετώπιση των δανείων να ενταχτεί στην ατζέντα διεκδίκησης των φορέων της επιχειρηματικότητας, των καταναλωτικών οργανώσεων και των συνδικαλιστικών φορέων έτσι ώστε με κοινή δράση να απαιτηθεί άμεση κυβερνητική παρέμβαση και συμφωνίες με τις τράπεζες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Του Αντώνη Σιαμπανόπουλου, Οικονομολόγου – Λογιστή
www.epilogic.gr